ETV Bharat / business

UPI ਭੁਗਤਾਨ ਆਸਾਨ, ਪਰ ਸਾਈਬਰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਤੋਂ ਰਹੋ ਸਾਵਧਾਨ

ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ UPI ਭੁਗਤਾਨ ਐਪਸ ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਸੁਚੇਤ ਰਹੋ। UPI ਨਾਲ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਹੈ, ਪਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਯੂਪੀਆਈ ਐਪਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਲਈ ਸਾਈਬਰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਉਪਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਬੇਤਰਤੀਬੇ ਲਿੰਕਾਂ 'ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀਆਂ ਕਾਲਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਨਾ ਦੇਣਾ, ਪਿੰਨ ਅਤੇ ਪਾਸਵਰਡ ਵਰਗੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਣ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਹਨ।

tips for UPI payments to avoid falling prey to cyber frauds
tips for UPI payments to avoid falling prey to cyber frauds
author img

By

Published : Jun 3, 2022, 10:27 AM IST

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੇਮੈਂਟਸ ਇੰਟਰਫੇਸ (ਯੂਪੀਆਈ) ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਅਤੇ ਭੁਗਤਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਬਦਲ ਗਏ ਹਨ। ਜੋ ਲੋਕ ਪੈਸੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਫ਼ੋਨ ਨੰਬਰ ਜਾਂ UPI ID ਰਾਹੀਂ ਮਿੰਟਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੈਸੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ, UPI ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਤੇ ਦੇ ਹੈਕ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਹੈ।

ਇੱਥੇ ਇਹ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ UPI ਆਈਡੀ ਐਂਟਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਮਾਮੂਲੀ ਜਿਹੀ ਗਲਤੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੈਸੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਇੱਕਮੁਸ਼ਤ ਰਕਮ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇੱਕ ਨੂੰ ਮੁੜ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ 1 ਰੁਪਏ ਸਹੀ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਪੂਰੀ ਰਕਮ UPI ਰਾਹੀਂ ਭੇਜ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਵੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ QR ਕੋਡ ਦੁਆਰਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ UPI ਐਪ ਰਾਹੀਂ QR ਕੋਡ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, QR ਕੋਡ ਦੁਆਰਾ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ। QR ਕੋਡ ਅਕਸਰ ਦੁਕਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ 'ਤੇ ਚਿਪਕਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਜਦੋਂ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਦੁਕਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤ QR ਕੋਡ ਚਿਪਕਾਏ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਾਹਕਾਂ ਦੇ ਪੈਸੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਗਏ। ਇਹ ਪੈਸਾ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ।

ਤੁਹਾਡੀ UPI ਆਧਾਰਿਤ ਐਪ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਜਾਂ ਛੇ ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਪਿੰਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਿੰਨ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਨਾ ਕਰੋ। ਐਪ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਿੰਨ ਜਾਂ ਫਿੰਗਰਪ੍ਰਿੰਟ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਹੀ ਪਿੰਨ ਨੰਬਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭੁਗਤਾਨ ਲੈਣ ਲਈ ਪਿੰਨ ਨੰਬਰ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ UPI ਐਪਸ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਾਰੇ ਬੈਂਕ UPI ਐਪ ਵੀ ਆਫਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ UPI ਐਪਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਮੁਫ਼ਤ ਹੈ। ਪਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਐਪਸ ਰੱਖਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਐਪਸ ਹੋਣ ਦਾ ਕੋਈ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਿੰਨੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਐਪਾਂ ਤੁਸੀਂ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਓਨੀ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਕਰੋਗੇ। ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਇੱਕ ਐਪ ਤੋਂ ਕਈ QR ਕੋਡਾਂ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਐਪਸ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿਓ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਫ਼ੋਨ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਵਰਤਦੇ ਹੋ। ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਸੰਦੇਸ਼ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿਓ। ਜੇਕਰ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਗੜਬੜ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਬੈਂਕ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲਿਆਓ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰੋ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਘਰ ਖ਼ਰੀਦਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਰੱਖੋ ਖ਼ਾਸ ਧਿਆਨ

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੇਮੈਂਟਸ ਇੰਟਰਫੇਸ (ਯੂਪੀਆਈ) ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ, ਬੈਂਕਿੰਗ ਅਤੇ ਭੁਗਤਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਬਦਲ ਗਏ ਹਨ। ਜੋ ਲੋਕ ਪੈਸੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਫ਼ੋਨ ਨੰਬਰ ਜਾਂ UPI ID ਰਾਹੀਂ ਮਿੰਟਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੈਸੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ, UPI ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਖਾਤੇ ਦੇ ਹੈਕ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਹੈ।

ਇੱਥੇ ਇਹ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ UPI ਆਈਡੀ ਐਂਟਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਮਾਮੂਲੀ ਜਿਹੀ ਗਲਤੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੈਸੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਇੱਕਮੁਸ਼ਤ ਰਕਮ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇੱਕ ਨੂੰ ਮੁੜ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ 1 ਰੁਪਏ ਸਹੀ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਪੂਰੀ ਰਕਮ UPI ਰਾਹੀਂ ਭੇਜ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਵੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ QR ਕੋਡ ਦੁਆਰਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ UPI ਐਪ ਰਾਹੀਂ QR ਕੋਡ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, QR ਕੋਡ ਦੁਆਰਾ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ। QR ਕੋਡ ਅਕਸਰ ਦੁਕਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ 'ਤੇ ਚਿਪਕਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਜਦੋਂ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਦੁਕਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤ QR ਕੋਡ ਚਿਪਕਾਏ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਾਹਕਾਂ ਦੇ ਪੈਸੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਗਏ। ਇਹ ਪੈਸਾ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ।

ਤੁਹਾਡੀ UPI ਆਧਾਰਿਤ ਐਪ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਜਾਂ ਛੇ ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਪਿੰਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਿੰਨ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਨਾ ਕਰੋ। ਐਪ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਿੰਨ ਜਾਂ ਫਿੰਗਰਪ੍ਰਿੰਟ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਹੀ ਪਿੰਨ ਨੰਬਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭੁਗਤਾਨ ਲੈਣ ਲਈ ਪਿੰਨ ਨੰਬਰ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ UPI ਐਪਸ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਾਰੇ ਬੈਂਕ UPI ਐਪ ਵੀ ਆਫਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ UPI ਐਪਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਮੁਫ਼ਤ ਹੈ। ਪਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਐਪਸ ਰੱਖਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਐਪਸ ਹੋਣ ਦਾ ਕੋਈ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਿੰਨੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਐਪਾਂ ਤੁਸੀਂ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਓਨੀ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਕਰੋਗੇ। ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਇੱਕ ਐਪ ਤੋਂ ਕਈ QR ਕੋਡਾਂ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਐਪਸ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿਓ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਫ਼ੋਨ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਵਰਤਦੇ ਹੋ। ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਸੰਦੇਸ਼ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿਓ। ਜੇਕਰ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਗੜਬੜ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਬੈਂਕ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਲਿਆਓ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰੋ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਘਰ ਖ਼ਰੀਦਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਰੱਖੋ ਖ਼ਾਸ ਧਿਆਨ

For All Latest Updates

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.