ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ 3 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਵਰਚੁਅਲ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜੋ ਬਿਡੇਨ ਅਤੇ ਕਮਲਾ ਹੈਰਿਸ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਡੈਮੋਕਰੇਟਸ ਵੱਲੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਤੇ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ। ਕਮਲਾ ਹੈਰਿਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਅਸ਼ਵੇਤ ਮਹਿਲਾ, ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆਈ-ਅਮਰੀਕੀ ਪਰਵਾਸੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਾਰਟੀ ਵੱਲੋਂ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਕਮਲਾ ਹੈਰਿਸ ਨੂੰ ਯੂਐਸ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਜਾਣਾ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਕੀ ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ? ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸਮਿਤਾ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਾਰੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਦੂਤ ਰਹੀ ਮੀਰਾ ਸ਼ੰਕਰ ਅਤੇ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਵਿੱਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਅਖਬਾਰ ‘ਦਿ ਹਿੰਦੂ’ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸ੍ਰੀਰਾਮ ਲਕਸ਼ਮਣ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ।
ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ਲਕਸ਼ਮਣ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹੈਰਿਸ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਹੁਦੇ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਬਿਡੇਨ ਦੀ ਚੰਗੀ ਚੋਣ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੁਦ ਬਰਾਕ ਓਬਾਮਾ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ।
ਲਕਸ਼ਮਣ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਉਹ (ਕਮਲਾ ਹੈਰਿਸ) ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਲੋਕ ਸੇਵਾ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਤੋਂ ਆਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਵਕੀਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਨਸਲੀ ਪਿਛੋਕੜ ਤੋਂ ਵੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਅਸ਼ਵੇਤ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਵੋਟਰਾਂ ਦੀ ਪਸੰਦ ਹੈ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਮਹਿਲਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟ ਦੇਣਗੇ। ਪਰ ਉਹ ਬਿਡੇਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸਾਥੀ ਹੈ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਹ (ਬਿਡੇਨ) ਆਪਣੀ ਪਹੁੰਚ ਵਧਾ ਸਕਣਗੇ। ਉਹ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਬਿਡੇਨ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਜੋੜੀ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਅਗਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਜਾਂ ਅੱਠ ਸਾਲਾਂ ਅਤੇ ਇਸਤੋਂ ਅੱਗੇ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਮੀਰਾ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਬਲੈਕ ਲਾਈਵਜ਼ ਮੈਟਰਸ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤੱਥ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਨਸਲੀ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਨਸਲੀਅਤ ਇੱਕ ਕਾਰਕ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਮੌਜੂਦਾ ਮੁੱਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਪਰੇ, ਇਹ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਵੀ ਸਵਾਲ ਹੈ।
ਇਹ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਕਿ ਰਿਪਬਲੀਕਨ ਅਤੇ ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟ ਦੋਵਾਂ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰਤੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਕਿਉਂ ਭੜਕਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੱਡੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਾਬਕਾ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਮੀਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਜ ਇਸ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਨ।
ਮੀਰਾ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਵੋਟ ਬੈਂਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਵੋਟਰਾਂ ਦਾ ਲਗਭਗ 4.7 ਫ਼ੀਸਦੀ ਏਸ਼ੀਅਨ ਮੂਲ ਦੇ, 13 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹਿਸਪੈਨਿਕਸ ਅਤੇ ਅਸ਼ਵੇਤ 12 ਫ਼ੀਸਦੀ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵੱਧ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਇਹ ਇੰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਹਿਮ ਹੋਵੇਗੀ ਜਿਥੇ ਹਰ ਵੋਟ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤਣ ਜਾਂ ਹਾਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਦੇ ਫਰਕ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੁਝ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਸਾਰਥਕ ਏਕਤਾ, ਜਿੱਤ ਅਤੇ ਹਾਰ ਵਿੱਚ ਨਿਰਣਾਇਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸਾਬਕਾ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰਾ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਾਨ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਡੈਮੋਕਰੇਟ ਅਤੇ ਰਿਪਬਲੀਕਨ ਦੋਵੇਂ ਪੈਸਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਚੋਣਾਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੜ ਸਕਣ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਨੂੰ ਹਰ ਪਾਸਿਓਂ ਆਕਰਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਯੂਐਸ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਾਰਤੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਹੁਣ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਕਾਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੂਗਲ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾੱਫਟ, ਆਈਬੀਐਮ ਅਤੇ ਮਾਸਟਰ ਕਾਰਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪੈਪਸੀਕੋ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਉਥੇ ਸੀ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਛੋਟੀਆਂ ਜਾਂ ਮੱਧਮ ਆਕਾਰ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਬਲਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਅਸਲ ਦਿੱਗਜ ਹਨ।
ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ਲਕਸ਼ਮਣ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਸੱਤ ਨਿਰਣਾਇਕ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 1.3 ਮਿਲੀਅਨ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਮੌਜੂਦ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ‘ ਤੇ ਡੈਮੋਕਰੇਟਸ ਨੂੰ ਵੋਟ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਲਗਭਗ 77 ਫ਼ੀਸਦੀ ਨੇ ਹਿਲੇਰੀ ਕਲਿੰਟਨ ਨੂੰ ਵੋਟ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਸਾਲ 2016 ਦੀਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਅਤੇ ਹਿਲੇਰੀ ਕਲਿੰਟਨ ਵਿਚਕਾਰ ਵੋਟਾਂ ਦਾ ਫ਼ਰਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਸਵਿੰਗ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀ-ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੰਡੋ-ਅਮੈਰੀਕਨ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਮਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਵੋਟ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਕਮਲਾ ਹੈਰਿਸ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਟਰੰਪ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਜ਼ੁਰਗ ਭਾਰਤੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਵੋਟ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਾਇਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ, ਉਹ ਨੌਜਵਾਨ ਅਤੇ 45 ਸਾਲ ਦੇ ਵੋਟਰਾਂ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਉਹ ਵੋਟ ਦੂਜੇ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੋਦੀ-ਟਰੰਪ ਦੇ ਸਮੀਕਰਣ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਲੋਕ ਟਰੰਪ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਣਗੇ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਨੌਜਵਾਨ ਭਾਰਤੀ-ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਉਹ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ, ਨਸਲੀ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ, ਨੌਕਰੀਆਂ ਲਈ ਵੋਟ ਦੇਣਗੇ।
ਮਾਹਰਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਸਮਿਤਾ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਮੁੱਦਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਸੀਏਏ ਅਤੇ ਐਨਆਰਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਅਸਹਿਜ ਸਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਕਮਲਾ ਹੈਰਿਸ ਦੀ ਰਾਏ ਬਾਰੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਕੀਤੇ।
ਮੀਰਾ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਰ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਖਾਮੀਆਂ ਅਤੇ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਦੁਵੱਲੀ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਚੀਨ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਦੇ ਵਧ ਰਹੇ ਰਣਨੀਤਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਲੱਖਣ ਮੁੱਦਾ ਹੈ ਜੋ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਡੈਮੋਕਰੇਟਸ ਜਾਂ ਰਿਪਬਲੀਕਨ ਲਈ ਖਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡੈਮੋਕਰੇਟਸ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਮੁੱਢਲੇ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਇਹ ਉਹ ਮੁੱਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਗੁਜ਼ਰਨਾ ਸਿਖ ਲਿਆ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਅਤੇ ਟਰੰਪ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਕੁਝ ਫੈਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੀਐਸਪੀ ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਘੱਟ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦਰਜੇ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ, ਸਟੀਲ ਅਤੇ ਅਲਿਊਮੀਨੀਅਮ ਦੀ ਦਰਾਮਦ 'ਤੇ ਡਿਊਟੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਐਚ 1 ਬੀ ਵੀਜ਼ਾ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰਨਾ। ਇਹ ਉਹ ਮੁੱਦੇ ਹਨ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
