ਵਾਰਾਣਸੀ: ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ (dev deepawali in varanasi) ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਤਿਥੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਦੇਵਾਧੀਦੇਵ ਮਹਾਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਸੁਰ ਦੈਂਤ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਨਾਲ ਦੁਰਗਾਰੂਪਿਣੀ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦਿਨ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਮੱਤਿਆਵਤਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰਿਆ ਸੀ।
ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਤਿਉਹਾਰ 8 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾ ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਰ 8 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਚੰਦਰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਦੇਵ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 7 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਜੋਤਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ, ਇਸ਼ਨਾਨ ਧਿਆਨ ਆਦਿ 8 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਹੀ ਮਨਾਉਣਾ ਉਚਿਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਜੋਤਸ਼ੀ ਵਿਮਲ ਜੈਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਾਰਤਿਕ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਮਿਤੀ 7 ਨਵੰਬਰ ਸੋਮਵਾਰ ਸ਼ਾਮ 4.17 ਵਜੇ ਤੋਂ 8 ਨਵੰਬਰ ਸ਼ਾਮ 14.32 ਵਜੇ ਤੱਕ ਹੋਵੇਗੀ। 7 ਨਵੰਬਰ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ 12:37 ਮਿੰਟ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 8 ਨਵੰਬਰ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ 1:39 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਭਰਨੀ ਨਕਸ਼ਤਰ ਰਹੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫਲਦਾਇਕ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।
ਉਦੈਤਿਥੀ ਵਿੱਚ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦੀ ਤਿਥ ਦੇ ਮੁੱਲ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਇਸ਼ਨਾਨ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 8 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀ ਕਾਰਤਿਕੇਯ ਦੇਵਾਧਿਦੇਵ ਮਹਾਦੇਵਜੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਕੀਤੇ ਦਾਨ ਅਤੇ ਪੁੰਨ ਦਾ ਫਲ ਦਸ ਯੱਗਾਂ ਦੇ ਫਲ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਸੋਮਵਾਰ, 10 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਧਾਰਮਿਕ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਇਸ ਦਿਨ, ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ, 8 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗੀ। ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਦੀਵਾ ਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਨਿਯਮ ਹੈ।
ਪੂਜਾ ਦੀ ਵਿਧੀ: ਜੋਤਸ਼ੀ ਵਿਮਲ ਜੈਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮਮੁਹੂਰਤਾ 'ਚ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠ ਕੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮਾਂ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈ ਕੇ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਰਾਧਨ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਵਰਤ 'ਤੇ ਸੰਕਲਪ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਪੂਰਨਿਮਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਗੰਗਾ ਵਿਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਕੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾਨ ਕਰਕੇ ਪੁੰਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦਿਨ ਪੀਪਲ, ਆਂਵਲਾ ਅਤੇ ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਜਲ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਦੀਵਾ ਜਗਾ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਕਸ਼ੀਰਸਾਗਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਵਿਧਾਨ ਹੈ। 24 ਅਗੁੰਲ ਵਾਲੇ ਨਵੇਂ ਭਾਂਡੇ ਵਿੱਚ ਗਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਭਰ ਕੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਜਾਂ ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਬਣੀ ਮੱਛੀ ਛੱਡ ਕੇ ਕਿਸੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਦਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸੁੱਖ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਭਾਗਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੋਤਸ਼ੀ ਵਿਮਲ ਜੈਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸਤਿਆਨਾਰਾਇਣ ਦੀ ਕਥਾ ਪੂਜਾ ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਰਤ ਰੱਖ ਕੇ ਜਾਂ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਸਤਿਆਨਾਰਾਇਣ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ, ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਵੀ 8 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾ ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ 553ਵੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿਹਾੜੇ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਮੰਡੀ ਗੋਬਿੰਦਗੜ ਸਜਾਇਆ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ
