ਰਾਜਸਥਾਨ/ਭਰਤਪੁਰ: ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਲਗਾਤਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਵਾਧੇ ਕਾਰਨ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਇਕ ਖਾਸ ਪਛਾਣ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਜੰਗਲ ਸਫਾਰੀ ਅਤੇ ਟਾਈਗਰ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਵੱਡੀਆਂ ਹਸਤੀਆਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ (Rajasthan tiger Reserves) ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੈਲਾਨੀ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਜੰਗਲ ਦੀ ਰਾਖ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਬਾਘ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਭਾਵੇਂ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸੂਬੇ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਾਘ ਲਾਪਤਾ ਹਨ (Tigers going missing from Rajasthan forest)।
ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ 3 ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ 'ਚੋਂ 3 ਸਾਲਾਂ 'ਚ 14 ਬਾਘ ਲਾਪਤਾ ਹੋਏ ਹਨ। ਕਈ ਬੱਚੇ ਵੀ ਲਾਪਤਾ ਹਨ। ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬਾਘਾਂ ਦੇ ਲਾਪਤਾ ਹੋਣ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਘ ਕਿਸ ਕਾਰਨ ਗਾਇਬ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਕਿੱਥੇ ਕਿੰਨ੍ਹੇ ਬਾਘ ਲਾਪਤਾ: ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਰਣਥੰਬੌਰ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਾਘ ਲਾਪਤਾ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਣਥੰਭੌਰ ਕੋਰ ਖੇਤਰ ਤੋਂ 9 ਬਾਘ (T20, T23, T47, T64, T95, T73, T97, T100, T123), ਰਣਥੰਬੋਰ ਬਫਰ ਜ਼ੋਨ (T42, T62) ਤੋਂ 2 ਅਤੇ 2 ਟਾਈਗਰ (T72, T92) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰਣਥੰਬੋਰ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੇ ਬਾਹਰ ਕੈਲਾਦੇਵੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਲਾਪਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਾਗ਼ ਐਮਟੀ 1 ਵੀ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕੁੰਦਰਾ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੋਂ ਲਾਪਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰਣਥੰਬੌਰ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਤੋਂ 7 ਅਤੇ ਮੁਕੁੰਦਰਾ ਤੋਂ 2 ਸ਼ਾਵਕ ਵੀ ਲਾਪਤਾ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਰਿਸਕਾ ਤੋਂ ਟਾਈਗਰ ST 13 ਵੀ ਲਾਪਤਾ ਹੈ।
ਰਣਥੰਬੋਰ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ
| 2019 | 2 ਬਾਘ ਲਾਪਤਾ |
| 2020 | 7 ਬਾਘ ਲਾਪਤਾ |
| 2021 | 4 ਬਾਘ ਲਾਪਤਾ |
ਮੁਕੁੰਦਰਾ ਹਿਲਸ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ
| 2020 | 1 ਬਾਘ ਲਾਪਤਾ |
ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਗਾਇਬ ਹੋ ਰਹੇ ਬਾਘ
ਰਣਥੰਬੌਰ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੇ ਡੀਐਫਓ ਸੰਗਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬਾਘਾਂ ਦੇ ਗਾਇਬ ਹੋਣ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਣਥੰਬੌਰ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਾਘ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਰਣਥੰਭੌਰ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ 'ਚ ਜੋ ਬਾਘ ਆਪਣਾ ਇਲਾਕਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਪਾਉਂਦਾ, ਉਹ ਇਸ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਭੱਜ ਕੇ ਬਾਹਰ ਜੰਗਲ 'ਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਉਸ ਬਾਘ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਹ ਲਾਪਤਾ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੰਗਲ ਦੇ ਕਈ ਖੇਤਰ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਾਘ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਲਾਪਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਹਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਬੰਧ
ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਬਾਘਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸੂਬੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਬਾਰਡਰ ਹੋਮ ਗਾਰਡ, ਹੋਮ ਗਾਰਡ ਅਤੇ ਵਾਲੰਟੀਅਰ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ, 299 ਬਾਰਡਰ ਹੋਮ ਗਾਰਡਜ਼ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਗਸ਼ਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਨਵੀਆਂ ਚੌਕੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਈ-ਸਰਵੇਲੈਂਸ ਟਾਵਰਾਂ ਅਤੇ ਡਰੋਨ ਕੈਮਰਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਮਟਨ ਸੂਪ 'ਚ ਚੌਲ ਦੇਖ ਕੇ ਗੁੱਸੇ 'ਚ ਆਏ ਦੋ ਗਾਹਕ, ਵੇਟਰ ਦੀ ਕੁੱਟ-ਕੁੱਟ ਕੇ ਕੀਤੀ ਹੱਤਿਆ
