ਸਰਗੁਜਾ/ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ : ਕਬਾਇਲੀ ਸਮਾਜ ਆਪਣੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ, ਕੁਝ ਕਬੀਲੀਆਂ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਅਜਿਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ 'ਤੇ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਸਮਾਜ ਦੇ ਮਾਂਝੀ ਜਾਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵੀ ਬੜੀ ਅਜੀਬ ਹੈ। ਮਾਂਝੀ ਬਰਾਦਰੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਅਜਿਹੀ ਹੈ ਕਿ ਕੁੜੀ ਦਾ ਭਰਾ ਮੱਝ ਬਣ ਕੇ ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਲੋਟ ਪੋਟ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ, ਲਾੜੇ ਅਤੇ ਬਰਾਤ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮੱਝ ਦਾ ਰੂਪ ਲੈ ਕੇ ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਉਤਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ: ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਕੁਝ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਅੱਧਖੜ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨਾਲ ਪੂਛਾਂ ਬੰਨ੍ਹੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੱਝ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਕਿਉਂਕਿ ਮੱਝਾਂ ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਰੋਲਿੰਗ ਕਰਕੇ ਉਹੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਮੱਝਾਂ ਆਪਸ ਲੋਟ-ਪੋਟ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੜ੍ਹਨਾ, ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਰੋਲਿੰਗ ਕਰਨਾ, ਚਰਵਾਹੇ ਵੱਲੋਂ ਲਾਠੀ ਦਿਖਾਏ ਜਾਣ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਭੱਜਣਾ, ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਇਸ ਰਸਮ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿੱਥੋਂ ਦੀ ਹੈ ਵੀਡੀਓ : ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਸਰਗੁਜਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਮੇਨਪਤ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਨਰਮਦਾਪੁਰ ਦੀ ਹੈ। ਮਾਂਝੀ ਆਦਿਵਾਸੀ ਮੇਨਪਤ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਹਨ। ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮਾਂਝੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਰ ਸਮਾਜ ਵਾਂਗ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੀ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਰਵਾਇਤ 'ਤੇ ਚੱਲਦਿਆਂ ਭੈਂਸਾ ਗੋਤਰਾ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੇ ਵਿਆਹ ਮੌਕੇ ਮੱਝ ਬਣ ਕੇ ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਭੈਣ ਲਈ ਮੱਝ ਬਣੇ ਭਰਾ: ਸਥਾਨਕ ਨਿਵਾਸੀ ਗੋਪਾਲ ਯਾਦਵ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, "ਮਾਂਝੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵਿਆਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੱਝ ਗੋਤ ਦੇ ਲੋਕ ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਰੋਲਿੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਉਹ ਨੱਚਦੇ ਅਤੇ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਰਾਤ ਘਰ ਵੱਲ ਲਿਜਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਭੈਂਸਾ ਦੇ ਗੋਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਹੀ ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰੰਪਰਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ।’’ ਅਸੀਂ ਭੈਂਸਾ ਦੇ ਗੋਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
ਭਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਪੁਰਾਣੀ ਰਵਾਇਤ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ : ਭੈਂਸਾ ਗੋਤ ਦੇ ਚੀਤੂ ਰਾਮ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, "ਭੈਂਸਾ ਗੋਤ ਦੇ ਲੋਕ ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਰੋਲਿੰਗ ਕਰਦੋ ਹਏ ਵਿਆਹ ਦੀ ਬਰਾਤ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਲੜਕੀ ਦੇ ਭਰਾ ਗਾਣੇ ਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਚਿੱਕੜ ਵਿੱਚ ਰੋਲਿੰਗ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸਰਗੁਜਾ ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਜੀਬ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਤਕ ਜੀਵਨ ਆਮ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜਨਤਕ ਜੀਵਨ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਆਦਿਵਾਸੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੋਕ ਅੱਜ ਵੀ ਜਿਉਂਦੇ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਪ੍ਰਥਾ ਪਿੰਡ ਸਰਗੁਜਾ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Forensic examination of drones: ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਡਰੋਨ ਦੀ ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਜਾਂਚ 'ਚ ਵੱਡਾ ਖੁਲਾਸਾ !
