ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ (ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ): ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 31 ਸਾਲਾ ਤੌਹੀਦਾ ਅਖ਼ਤਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜੋ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਲਾਵੇ ਪੋਰਾ ਦੇ ਗੁੰਡ ਹੁਸੀ ਭੱਟ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਇੱਕ ਨਿਮਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸਨ, ਉਸਦੇ ਲਈ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਖਰਚੇ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ। ਤੌਹੀਦਾ ਨੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀਆਂ ਕਾਰਨ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕੀ। ਉਸਨੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਿਖਲਾਈ ਸੰਸਥਾ (ITI) ਬੇਮਿਨਾ ਵਿਖੇ ਸਿਲਾਈ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਕੋਰਸ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਿਲਾਈ ਅਤੇ ਕਟਿੰਗ ਦੀ ਕਲਾ ਸਿੱਖੀ।
"ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ"ਮੇਰੇ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸਨ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਹੁਨਰਮੰਦ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਬੱਸ ਦਾ ਕਿਰਾਇਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰ ਮੈਂ ਹਾਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀ ਅਤੇ ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਮੇਰੇ ਹੋਰ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਹੋਰ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ, ”ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ। "ਮੇਰਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਬਹੁਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਲਈ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਬੱਚੇ ਵਜੋਂ, ਇਹ ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵੀ ਹੈ। ਜਨੂੰਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਤੌਹੀਦਾ ਦਾ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਦਸਤਕਾਰੀ ਵੱਲ ਝੁਕਾਅ ਸੀ। ਸਿਲਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਕਢਾਈ, ਬੁਣਾਈ ਅਤੇ ਮਹਿੰਦੀ ਡਿਜ਼ਾਈਨਿੰਗ ਸਿੱਖੀ। ਤੌਹੀਦਾ ਇੱਕ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਔਰਤ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਸ ਦੇ ਜਨੂੰਨ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ। 2014 ਵਿੱਚ, ਤੌਹੀਦਾ ਨੇ ਜ਼ੈਨਬੀਆ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੁਆਰਾ ਮੇਸੂਮਾ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਪਹਿਲਾ ਸਥਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਿਲਾਈ ਮਸ਼ੀਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਇਹ ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋੜ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਲਾਈ ਮਸ਼ੀਨ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਛੋਟੀ ਬੁਟੀਕ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ," ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ। ਤੌਹੀਦਾ ਨੇ ਬੁਟੀਕ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਉਸ ਲਈ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣਾ ਹੀ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਟੀਚਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਇੱਕ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ 'ਸ਼ਾਈਨਿੰਗ ਸਟਾਰ ਬੁਟੀਕ' ਖੋਲ੍ਹਿਆ।
ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ 2014 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਲਗਭਗ 1,200 ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣ ਲਈ, ਤੌਹੀਦਾ ਨੇ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਆਪਣਾ ਬੁਟੀਕ ਚਲਾ ਰਹੇ ਹਨ। "ਮੇਰੇ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜੋ ਸਰੀਰਕ ਅਪਾਹਜਤਾ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜੋ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਤਰੀਕਾ ਅਪਣਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ,"
ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਤੌਹੀਦਾ ਦੀ ਬੁਟੀਕ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮੇਂ ਲਗਭਗ 35 ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸ਼ਾਈਨਿੰਗ ਸਟਾਰ ਸੁਸਾਇਟੀ (ਐਨ.ਜੀ.ਓ.) ਵੀ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਤੌਹੀਦਾ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸਿਲਾਈ ਅਤੇ ਕੱਟਣ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ 'ਤੇ ਵੀਡੀਓ ਅਪਲੋਡ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਬੁਟੀਕ 'ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੀਆਂ। "ਮੈਂ ਆਪਣੇ YouTube ਚੈਨਲ 'ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਪਾਠ ਅੱਪਲੋਡ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਜਿੱਥੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਘਰ ਬੈਠੇ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਦੇ ਹਨ,"
ਤੌਹੀਦਾ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਪ੍ਰਤੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਮਿਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। 7 ਮਾਰਚ ਨੂੰ, ਉਸਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸੂਖਮ, ਲਘੂ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਉਦਯੋਗ ਮੰਤਰਾਲੇ (MSME) ਤੋਂ ਮਹਿਲਾ ਵਪਾਰ ਟਰਾਫੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਤੌਹੀਦਾ ਨੂੰ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਗਵਰਨਰ ਮਨੋਜ ਸਿਨਹਾ ਦੁਆਰਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ 2021 ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨਲ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਪਾਂਡੁਰੰਗ ਪੋਲ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ
ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਸ਼ੇਰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਨਫਰੰਸ ਸੈਂਟਰ (SKICC) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਤੌਹੀਦਾ ਨੂੰ ਇਸ ਸਾਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਉਭਰਦੀ ਮਹਿਲਾ ਉਦਯੋਗਪਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਮਿਲ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:- 30 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਾ ’ਚ ਹੋਏ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਕੱਚ-ਸੱਚ ... ਵੇਖੋ ਇਸ ਖਾਸਰਿਪੋਟਰ ’ਚ
