ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ: ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਲਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੇ ਤਨ-ਮਨ-ਧਨ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਇਆ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਇਤਿਹਾਸ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਅੱਜ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਸਬੰਧਤ ਥਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਮੀਊਜ਼ੀਅਮ ਵਜੋਂ ਸੰਜੋ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਲਈ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਚੋਂ ਲੋਕ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ 'ਚ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਰਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਠਹਿਰਨ ਦੇ ਗਵਾਹ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਹਾਸਲ ਹੈ। ਮੁੰਬਈ ਦਾ ਮਨੀ ਭਵਨ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਹੈ।
ਮਣੀ ਭਵਨ 'ਚ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਅੰਦੋਲਨ ਰਣਨੀਤੀ
1917 ਤੋਂ 1934 ਤੱਕ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਮਣੀ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਰਹੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਂ ਸੀ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਮਨੀ ਭਵਨ ਨੇ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਮਣੀ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਅਸਹਿਯੋਗ ਅੰਦੋਲਨ, ਸਵਿਨਯ ਅਵਗਿਆ, ਡਾਂਡੀ ਯਾਤਰਾ ਸਬੰਧੀ ਕਈ ਅਹਿਮ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਸਮੇਤ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਮਹਾਨ ਨੇਤਾ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਦੂਜੀ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਗਾਂਧੀ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 4 ਜਨਵਰੀ 1932 ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਛੱਤ ਤੋਂ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ 27 ਅਤੇ 28 ਜੂਨ 1934 ਨੂੰ ਕਾਂਗਰਸ ਵਰਕਿੰਗ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵੀ ਹੋਈ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਣੀ ਭਵਨ 'ਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਬਦਲ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਚਰਖਾ ਚਲਾਉਣਾ ਸਿੱਖਿਆ ਸੀ।
ਗਾਂਧੀ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ
ਮਣੀ ਭਵਨ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਗਾਵਦੇਵੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮਣੀ ਭਵਨ ਨੂੰ ਹੁਣ ਗਾਂਧੀ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇੱਥੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ, ਚਰਖਾ ਆਦਿ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਿਸ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਗਾਂਧੀ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸੀ। ਮਣੀ ਭਵਨ ਦੀ ਹੇਠਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ 'ਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਲਗਭਗ 50,000 ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਕਿਤਾਬਾਂ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਖੁਦ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚਡੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮਣੀ ਭਵਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਫਿਲਹਾਲ ਕੋਰੋਨਾਕਾਲ ਕਾਰਨ ਬੰਦ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਖੁੱਲ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹਰ ਸਾਲ ਕਰੀਬ ਚਾਰ ਲੱਖ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੈਲਾਨੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Punjab Assembly Election 2022: ਵੋਟਾਂ ਦੌਰਾਨ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਸੰਦ ਬਣੇ ਫ਼ਿਲਮੀ ਤੇ ਖੇਡ ਜਗਤ ਦੇ ਸਿਤਾਰੇ
