ਦੇਹਰਾਦੂਨ: ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸੂਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਵਧ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ, ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਅਤੇ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੀਂਹ ਕਾਰਨ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਅਤੇ ਚੱਟਾਨਾਂ ਦੇ ਖਿਸਕਣ ਕਾਰਨ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 5 ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਲੈਂਦਿਆਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪੁਸ਼ਕਰ ਸਿੰਘ ਧਾਮੀ ਨੇ ਸੂਬੇ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਈ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਸੰਭਾਵਿਤ ਆਫ਼ਤਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪੁਸ਼ਕਰ ਸਿੰਘ ਧਾਮੀ ਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ।
ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਵਿੱਚ ਜੂਨ 2013 ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦੇ ਮੱਧਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ, ਫਰਵਰੀ 2021 ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ੀਗੰਗਾ ਹੜ੍ਹ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਦਾ ਰਾਜ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਹੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 5 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ। ਜਦਕਿ ਰਿਸ਼ੀਗੰਗਾ ਹੜ੍ਹ ਵਿੱਚ 200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਚਮੋਲੀ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਰੈਨੀ ਅਤੇ ਤਪੋਵਨ ਖੇਤਰਾਂ 'ਚ ਵੀ ਭਿਆਨਕ ਤਬਾਹੀ ਹੋਈ। ਦੋ ਪਣਬਿਜਲੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਾਫੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿਮਾਲਿਆ ਵਿਚ ਸਥਿਤੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ, ਭੁਚਾਲ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹ ਵਰਗੀਆਂ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਸੂਨ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਇਸਦੀ ਤਬਾਹੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਲਈ ਵਧਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ: ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਜਿਓਲੋਜੀ ਦੇ ਜੀਓਫਿਜ਼ਿਕਸ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁਖੀ ਡਾ. ਸੁਸ਼ੀਲ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿਮਾਲਿਆ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਛੋਟੀ ਪਹਾੜੀ ਲੜੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਉਪਰਲੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਸਿਰਫ਼ 30-50 ਫੁੱਟ ਮਿੱਟੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਵੀ ਛੇੜਛਾੜ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਲ-ਮੌਸਮ ਵਾਲੇ ਸੜਕੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੀ ਕਟਾਈ, ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਭੀੜ ਅਤੇ ਟਿਹਰੀ ਡੈਮ ਦੇ ਕੈਚਮੈਂਟ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਕਾਰਨ ਮੀਂਹ ਨੇ ਵੀ ਸੂਬੇ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਭੂਚਾਲ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ੈਲਟਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਅਪੀਲ: ਡਾ. ਸੁਸ਼ੀਲ ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਅਗੇਤੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਸਿਸਟਮ ਲਗਾ ਕੇ ਆਫ਼ਤਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨੈੱਟਵਰਕ ਨੂੰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਫ਼ਤ ਸੰਭਾਵੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਆਬਾਦੀ ਲਈ ਭੂਚਾਲ ਰੋਧਕ ਆਸਰਾ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੂਚਾਲ ਰੋਧਕ ਇਮਾਰਤ ਨਿਰਮਾਣ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰੇ।
ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਡਿਜ਼ਾਸਟਰ ਰਿਡਕਸ਼ਨ ਐਂਡ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, 2014 ਤੋਂ 2020 ਤੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 600 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ 500 ਹੋਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸੈਂਕੜੇ ਘਰ, ਇਮਾਰਤਾਂ, ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲ ਨੁਕਸਾਨੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਫ਼ਤਾਂ ਵਿੱਚ 2,050 ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਹੀਯੋਗ ਜ਼ਮੀਨ ਵੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੀਂਹ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਨਾਲ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 5 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਧਾਮੀ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ: ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਧਾਮੀ ਨੇ ਆਪਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਚੌਕਸ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਤਾਲਮੇਲ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਆਫ਼ਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰਾਹਤ ਅਤੇ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜ ਤੁਰੰਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਮੀਂਹ ਜਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਕਾਰਨ ਸੜਕ, ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪੈਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸਬੰਧਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।
ਆਫ਼ਤ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ: ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਧਾਮੀ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਐਸਡੀਆਰਐਫ ਟੀਮਾਂ ਤਾਇਨਾਤ ਰੱਖਣ, ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਫ਼ੋਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ, ਜ਼ਰੂਰੀ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ, ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਮੁਕੰਮਲ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਅਤੇ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਰੱਖੇ ਫੰਡਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਆਫ਼ਤ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਜਾਰੀ ਕਰਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Air India ਦੀ ਭਰਤੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਚਾਲਕ ਦਲ ਦੇ ਛੁੱਟੀ ਲੈਣ ਕਾਰਨ ਇੰਡੀਗੋ ਦੀਆਂ 55 ਫੀਸਦੀ ਘਰੇਲੂ ਉਡਾਣਾਂ 'ਚ ਦੇਰੀ
