ਪੁਣੇ:- ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੇਤੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਰਵਾਇਤੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅੱਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਕਿਸਾਨ ਅਜੇ ਵੀ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਖੁੱਲੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਦੇਖਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉੱਚ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇ ਅੱਠ ਬਾਈ ਪੰਜ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬਿਨਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ, ਇਸ ਨੌਜਵਾਨ ਦਾ ਨਾਮ ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਮੋਦਕ ਹੈ। kishor modak started container farming of saffron
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ :- ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਕਿਸ਼ੋਰ ਮੋਦਕ ਨਾਸਿਕ ਦਾ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਮੂਲ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਹੈ ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਨਾਲ ਪੂਨੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵੀ ਇੱਕ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਦਾ ਮੌਕਾ ਵੀ ਮਿਲਿਆ।
ਪਰ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਖਾਦੀ ਗ੍ਰਾਮ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਕੋਰਸ ਕੀਤਾ। ਸ਼ਰਾਬ ਦੀਆਂ ਸੱਠ ਪੇਟੀਆਂ ਖਰੀਦ ਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਠੇਕੇ ’ਤੇ ਦੇਣ ਲੱਗੇ। ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਨੇ ਫਿਰ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਵਿਕਾਸ ਖੈਰੇ ਤੋਂ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕੰਟੇਨਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਯੋਗ:- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਰਹੇ।ਕਿਉਂਕਿ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਿਸਾਨ ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਬੇਮੌਸਮੀ ਬਰਸਾਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਇੱਕ ਕੰਟੇਨਰ ਬਣਾਇਆ।ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗ 2011 ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਸਫਲ ਵੀ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਨੇ ਇਸ ਕੰਟੇਨਰ ਫਾਰਮ ਤੋਂ 8 ਲੜਕੇ 5 ਦੇ ਇੱਕੋ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ 1 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਹੁਣ ਇਸ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਕੇਸਰ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ:- ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ, ਕਸ਼ਮੀਰ ਰਾਜ ਵਿਚ ਕੇਸਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਫ਼ਸਲ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਉਪਜਾਊ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਚੰਗੀ ਮੰਗ ਵੀ ਹੈ। ਪਰ ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਨੇ ਕੇਸਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜੋ ਕਿ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਇਹ ਖੇਤੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਬਿਨਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਹੈ।
ਪ੍ਰਯੋਗ ਸਫਲ ਰਿਹਾ:- ਕੇਸਰ ਤੋਲਾ ਵੇਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਪਕਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੇਸਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ। ਇਹ 300 ਤੋਂ 1500 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਗ੍ਰਾਮ ਵਿਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਕੇਸਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਉਸਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਕੇਸਰ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਰਗੇ ਠੰਡੇ ਅਤੇ ਬਰਫੀਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੰਗ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ .3 ਤੋਂ 4 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ ਹੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ 'ਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਮੋਡਕ ਨੇ ਪੁਣੇ 'ਚ ਕੰਟੇਨਰ ਫਾਰਮਿੰਗ ਦਾ ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਫਲ ਵੀ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਤਾਪਮਾਨ ਬਦਲਿਆ:- ਉਹ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਫਲ ਪ੍ਰਯੋਗ ਏਅਰਪੋਨਿਕ ਵਿਧੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੇਸਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ 320 ਵਰਗ ਫੁੱਟ ਦੇ ਕੰਟੇਨਰ ਵਿੱਚ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਮੋਦਕ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਮਸਾਲਿਆਂ ਦਾ ਬਦਲ ਲੱਭਦਿਆਂ ਕੇਸਰ ਨੂੰ ਫ਼ਸਲ ਵਜੋਂ ਉਗਾਉਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਲਈ ਮੈਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪੰਪੋਰ ਤੋਂ 12 ਕਿਲੋ ਕੇਸਰ ਦੇ ਕੰਦ ਮੰਗਵਾਏ। ਫਿਰ ਇਸ ਕੰਦ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਕੰਟੇਨਰ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਕੰਦ ਨੂੰ ਵੱਧਦਾ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਵਾਪਸ ਕਸ਼ਮੀਰ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਉਥੋਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਕੁਝ ਦਿਨ ਉਥੇ ਰਹਿ ਕੇ ਕੇਸਰ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਸਮਝਿਆ। ਫਿਰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੇਸਰ ਲਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਕੇਸਰ ਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਸ ਕੰਟੇਨਰ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੈਲਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਨਮੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਕਨੀਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਏਅਰ ਸਰਕੂਲੇਟਰ, ਚਿਲਰ, ਏ.ਸੀ., ਡੀਹਿਊਮਿਡੀਫਾਇਰ, ਚਾਰਕੋਲ ਅਧਾਰਤ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਇੱਕ ਤੋਂ ਡੇਢ ਕਿਲੋ ਕੇਸਰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ:- ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਲਾਲ, ਚਿੱਟੀ ਅਤੇ ਨੀਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਇਸਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਨਕਲੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਲਈ ਵੀ ਇੱਥੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਨੇ ਪੁਣੇ ਦੇ ਵਾਰਜੇ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਇਹ ਕੰਟੇਨਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਇਕ ਟਰੇ 'ਚ ਚਾਰ ਸੌ ਤੋਂ ਛੇ ਸੌ ਕੰਦ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਅੱਧੇ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ ਪੰਜ ਸੌ ਕਿਲੋ ਕੰਦ ਉਗਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਡੇਢ ਤੋਂ ਡੇਢ ਕਿਲੋ ਕੇਸਰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਕੇਸਰ ਦੀ ਕੀਮਤ 499 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਗ੍ਰਾਮ ਹੈ। ਬਾਜ਼ਾਰੀ ਕੀਮਤ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦਾ ਰੇਟ 6 ਲੱਖ 23 ਹਜ਼ਾਰ 750 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋ ਹੈ। ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸ਼ਾਲ ਨੇ ਕੰਟੇਨਰ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕੰਦਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ ਤੱਕ ਅੱਠ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਇਸ ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੰਟੇਨਰ ਫਾਰਮਿੰਗ ਦੇ ਇਸ ਅਗਲੇ ਵੱਖਰੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੀ ਸਾਰਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸ਼ੈਲੇਸ਼ ਮੋਡਕ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਆਸ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਕਿਸਾਨ ਵੀ ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਤੀ ਕਰਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜੋ:- ਜਾਣੋ ਕਿੱਥੇ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਘਾਟ 'ਚ ਮਨਾਇਆ ਜਨਮ ਦਿਨ, ਕੇਕ ਕੱਟਿਆ ਤੇ ਪਰੋਸੀ ਬਿਰਯਾਨੀ !
