ਕਾਨਪੁਰ 1857 ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਿੱਚ 13 ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਾਨਪੁਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਬਲਪੁਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿੰਮ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਉੱਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਥਾਂ 'ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਥੜ੍ਹਾ ਬਣਾ ਕੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਇੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕਿਸੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।
ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੁੱਖ ਵਿਕਾਸ ਅਫ਼ਸਰ ਤੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੀ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਦਿੱਖ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਇਹ ਖਬਰਾਂ etv India ਦੀ ਟੀਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਵਾਰ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਕਾਫੀ ਖੁਸ਼ ਹਨ ਕਿ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਥਾਨ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਬਦਲੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ।
ਕਾਨਪੁਰ ਦੇਹਤ ਦੀ ਮੁੱਖ ਵਿਕਾਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸੌਮਿਆ ਪਾਂਡੇ ਨੇ ਈਟੀਵੀ ਇੰਡੀਆ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਕਾਨਪੁਰ ਦੇਹਤ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਥਾਨ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਜਾਵਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਦੇ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ਦੇ ਜੀਵ ਬਚ ਗਏ ਹਨ।
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਦਿੱਖ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਕਾਫੀ ਖੁਸ਼ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਿਲ ਕੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਮਹੋਤਸਵ ਮਨਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਹਿਤ ਨਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਬਣ ਕੇ ਅਸੀਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮਹਿਲਾ ਅਫਸਰਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਹੀ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ 1857 ਦੀ ਜੰਗ ਦਾ ਐਲਾਨ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸੀ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਕੋਰੜਿਆਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਸੀ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਦਾ ਵਹਾਅ ਰੁਕਣ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਬੀੜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇਨਕਲਾਬੀ ਜਨਮ ਲੈ ਰਹੇ ਸਨ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਹਾਲਤ ਕਾਨਪੁਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਬਲਪੁਰ ਦੀ ਵੀ ਸੀ।
ਜਿੱਥੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਕੁੱਦ ਪਏ। ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੇ 13 ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਉਮਰਾਓ ਸਿੰਘ ਦੇਵਚੰਦਰ ਰਤਨਾ, ਰਾਜਪੂਤ ਭਾਨੂ, ਰਾਜਪੂਤ ਪ੍ਰਭੂ, ਰਾਜਪੂਤ ਕੇਸ਼ਵਚੰਦਰ ਧਰਮਾ, ਰਮਨ ਰਾਠੌਰ ਚੰਦਨ, ਰਾਜਪੂਤ ਬਲਦੇਵ, ਰਾਜਪੂਤ ਖੁਮਾਣ ਸਿੰਘ, ਕਰਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬਾਬੂ ਸਿੰਘ ਉਰਫ਼ ਖਿਲਾੜੀ ਨੂੰ ਝਿੰਝਕ ਵਿਚ ਭੇਜਿਆ। ਨਿੰਮ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਨਾਲ ਲਟਕਾਇਆ ਗਿਆ। ਸਾਰੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਇਕੱਠੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ- ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਉੱਤੇ ਲੋਕ ਨਾਚ ਕਰਦੇ ਦੇਖੇ ਗਏ ਮਮਤਾ ਬੈਨਰਜੀ
ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਥੜ੍ਹੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਿੰਮ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਸੀ। 1857 ਦੇ ਵਿਦਰੋਹ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ 13 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਕੂੜਾ-ਕਰਕਟ, ਕੂੜੇ ਨਾਲ ਲਿਬੜਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਵੀ 15 ਅਗਸਤ ਜਾਂ 26 ਜਨਵਰੀ ਦਾ ਦਿਨ ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਇੱਥੇ ਝੰਡੇ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹੀਦ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਨੁਹਾਰ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
