ETV Bharat / bharat

Gupt Navratri 2023: 19 ਜੂਨ ਤੋਂ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ, ਜਾਣੋ ਘਟਸਥਾਪਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਵਿਧੀ - ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਦੇਵੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਧੀ

ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਆਉਣ ਵਾਲੇ 19 ਜੂਨ ਨੂੰ ਅਸਾਧ ਦੀ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੇ 9 ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

Gupt Navratri 2023
Gupt Navratri 2023
author img

By

Published : Jun 13, 2023, 5:59 PM IST

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਅਸਾਧ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਮਾਤਾ ਦੇ ਭਗਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਮਹੀਨਾ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰਿਆਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸਾਧ ਨਵਰਾਤਰੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ 19 ਜੂਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਤਾਂ ਆਓ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਪਤਾ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਕਿੰਨੀਆਂ ਨਵਰਾਤਰੀ: ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਨਵਰਾਤਰੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਨੌਂ ਦਿਨ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹਨ। ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 4 ਨਵਰਾਤਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 2 ਆਮ ਅਰਥਾਤ ਚੈਤਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਰਦੀਯ ਨਵਰਾਤਰੀਆਂ ਅਤੇ 2 ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀਆਂ ਜੋ ਪੰਚਾਂਗ ਅਨੁਸਾਰ ਮਾਘ ਅਤੇ ਅਸਾਧ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਸਾਧ ਦੀ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ 19 ਜੂਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਫਲਦਾਇਕ ਹੈ।

ਇਸ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਘਟਸਥਾਪਨ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ: ਇਸ ਸਾਲ ਅਸਾਧ ਦੀ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ 19 ਜੂਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਘਟਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ ਵੀ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਮੁਹੂਰਤ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸਵੇਰੇ 6.05 ਤੋਂ 8.04 ਵਜੇ ਤੱਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਸਾਧ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਆਦਿ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀਆਂ 10 ਮਹਾਵਿਧਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਮਾਂ ਕਾਲੀਕੇ, ਤਾਰਾ ਦੇਵੀ, ਤ੍ਰਿਪੁਰ ਸੁੰਦਰੀ, ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰੀ, ਮਾਤਾ ਚਿੰਨਮਸਤਾ, ਤ੍ਰਿਪੁਰ ਭੈਰਵੀ, ਮਾਂ ਧੂਮਰਾਵਤੀ, ਮਾਤਾ ਬਗਲਾਮੁਖੀ, ਮਾਤੰਗੀ, ਕਮਲਾ ਦੇਵੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਦੇਵੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਧੀ: ਇਸ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਸਾਧ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠੋ ਅਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰੋ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਪਾਓ। ਮੰਦਰ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਰਾ ਭਾਵ ਨਵਾਂ ਲਾਲ ਕੱਪੜਾ ਵਿਛਾ ਕੇ ਮਾਤਾ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਜਾਂ ਤਸਵੀਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਂ ਨੂੰ ਚੁੰਨੀ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰੋ। ਇਸ ਕਲਸ਼ 'ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ 'ਚ ਜੌਂ ਪਾਓ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰੱਖੋ। ਘਟਸਥਾਪਨ ਦੇ ਸ਼ੁਭ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਲਸ਼ ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਜਲ ਭਰੋ। ਜੇਕਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੰਗਾਜਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ 'ਚੋਂ ਕੱਢੇ ਗਏ ਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿਓ ਅਤੇ ਇਸ 'ਚ ਗੰਗਾਜਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਬੂੰਦਾਂ ਪਾ ਦਿਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਲਸ਼ ਦੇ ਮੂੰਹ 'ਤੇ ਅੰਬ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਰੱਖ ਕੇ ਉਸ 'ਤੇ ਨਾਰੀਅਲ ਰੱਖ ਦਿਓ ਅਤੇ ਉਸ ਕਲਸ਼ ਨੂੰ ਲਾਲ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਲਪੇਟ ਕੇ ਕਲਵਾ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਜਾ ਅਰੰਭ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਸ਼ਪਤਸ਼ਤੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਪੂਰ, ਲੌਂਗ ਚੜ੍ਹਾਓ ਅਤੇ ਮਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਕੇ ਹੋਮ ਕਰੋ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਗਲੇ 8 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਦੁਰਗਾ ਸ਼ਪਤਸ਼ਤੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਮਾਂ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਅਸਾਧ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਮਾਤਾ ਦੇ ਭਗਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਮਹੀਨਾ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰਿਆਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸਾਧ ਨਵਰਾਤਰੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ 19 ਜੂਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਤਾਂ ਆਓ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁਪਤਾ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਕਿੰਨੀਆਂ ਨਵਰਾਤਰੀ: ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਨਵਰਾਤਰੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਨੌਂ ਦਿਨ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹਨ। ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 4 ਨਵਰਾਤਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 2 ਆਮ ਅਰਥਾਤ ਚੈਤਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਰਦੀਯ ਨਵਰਾਤਰੀਆਂ ਅਤੇ 2 ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀਆਂ ਜੋ ਪੰਚਾਂਗ ਅਨੁਸਾਰ ਮਾਘ ਅਤੇ ਅਸਾਧ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਸਾਧ ਦੀ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ 19 ਜੂਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਫਲਦਾਇਕ ਹੈ।

ਇਸ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਘਟਸਥਾਪਨ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ: ਇਸ ਸਾਲ ਅਸਾਧ ਦੀ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ 19 ਜੂਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਘਟਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ ਵੀ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਮੁਹੂਰਤ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸਵੇਰੇ 6.05 ਤੋਂ 8.04 ਵਜੇ ਤੱਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਸਾਧ ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਆਦਿ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀਆਂ 10 ਮਹਾਵਿਧਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਮਾਂ ਕਾਲੀਕੇ, ਤਾਰਾ ਦੇਵੀ, ਤ੍ਰਿਪੁਰ ਸੁੰਦਰੀ, ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰੀ, ਮਾਤਾ ਚਿੰਨਮਸਤਾ, ਤ੍ਰਿਪੁਰ ਭੈਰਵੀ, ਮਾਂ ਧੂਮਰਾਵਤੀ, ਮਾਤਾ ਬਗਲਾਮੁਖੀ, ਮਾਤੰਗੀ, ਕਮਲਾ ਦੇਵੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਦੇਵੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਧੀ: ਇਸ ਨਵਰਾਤਰੀ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਸਾਧ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠੋ ਅਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰੋ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਪਾਓ। ਮੰਦਰ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਰਾ ਭਾਵ ਨਵਾਂ ਲਾਲ ਕੱਪੜਾ ਵਿਛਾ ਕੇ ਮਾਤਾ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਜਾਂ ਤਸਵੀਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਂ ਨੂੰ ਚੁੰਨੀ ਚੜ੍ਹਾ ਕੇ ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰੋ। ਇਸ ਕਲਸ਼ 'ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ 'ਚ ਜੌਂ ਪਾਓ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਉੱਪਰ ਰੱਖੋ। ਘਟਸਥਾਪਨ ਦੇ ਸ਼ੁਭ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਲਸ਼ ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਜਲ ਭਰੋ। ਜੇਕਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੰਗਾਜਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ 'ਚੋਂ ਕੱਢੇ ਗਏ ਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿਓ ਅਤੇ ਇਸ 'ਚ ਗੰਗਾਜਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਬੂੰਦਾਂ ਪਾ ਦਿਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਲਸ਼ ਦੇ ਮੂੰਹ 'ਤੇ ਅੰਬ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਰੱਖ ਕੇ ਉਸ 'ਤੇ ਨਾਰੀਅਲ ਰੱਖ ਦਿਓ ਅਤੇ ਉਸ ਕਲਸ਼ ਨੂੰ ਲਾਲ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਲਪੇਟ ਕੇ ਕਲਵਾ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਜਾ ਅਰੰਭ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਸ਼ਪਤਸ਼ਤੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕਪੂਰ, ਲੌਂਗ ਚੜ੍ਹਾਓ ਅਤੇ ਮਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਕੇ ਹੋਮ ਕਰੋ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਗਲੇ 8 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਦੁਰਗਾ ਸ਼ਪਤਸ਼ਤੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਮਾਂ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.