ਕਟਕ: ATM ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਲੁੱਟੇ ਜਾਣ ਦੇ ਕਈ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਲੁਟੇਰੇ ਮੂੰਹ ਢੱਕ ਕੇ ਏਟੀਐੱਮ ਲੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ (Steal money from ATM) ਏਟੀਐੱਮ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਸੇ ਚੋਰੀ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਦੇ ਏਟੀਐੱਮ ਤੋੜ ਕੇ ਲੁੱਟ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਨਕਾਬਪੋਸ਼ ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਧਿਆਨ 'ਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਉਡੀਸਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ (Odisha High Court) ਨੇ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਬੈਂਕ ਏਟੀਐਮ ਵਿੱਚ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕਸ ਪਛਾਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ ਆਟੋਮੇਟਿਡ ਟੈਲਰ ਮਸ਼ੀਨਾਂ 'ਤੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਪਛਾਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਫੇਸ਼ੀਅਲ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕਸ ਆਈਡੈਂਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਕੀ ਹੈ?: ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਸੂਬੇ ਨੂੰ ਏਟੀਐੱਮ 'ਤੇ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕਸ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਉਪਾਅ ਕਰਨ ਲਈ ਬੈਂਕਿੰਗ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਯੂਜ਼ਰ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੈਮਰੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣਾ ਚਿਹਰਾ ਦਿਖਾਉਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਏਟੀਐੱਮ ਕੈਮਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਵੇਗਾ। ATM ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੈਮਰੇ (ATM security cameras) ਅਜਿਹੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ATM ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਏਟੀਐੱਮ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪਿੰਨ ਨੰਬਰ ਚੋਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸਲ ਖਾਤਾਧਾਰਕ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪੈਸੇ ਕਢਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਏ.ਟੀ.ਐੱਮ. ਕਾਰਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਢਵਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਸਬੰਧਤ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਦਿੱਤੇ ਹੁਕਮ : ਜਸਟਿਸ ਸੰਗਮ ਕੁਮਾਰ ਸਾਹੂ ਅਤੇ ਜਸਟਿਸ ਚਿਤਰੰਜਨ ਦਾਸ ਦੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਬੈਂਚ ਨੇ ਭਦਰਕ 'ਚ ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਦੇ ਅਗਵਾ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਪੀੜਤ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਦਾਇਰ ਹੈਬੀਅਸ ਕਾਰਪਸ ਪਟੀਸ਼ਨ 'ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਅਹਿਮ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਭਦਰਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪੀਰਹਾਟ ਥਾਣਾ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਇੱਕ ਨਾਬਾਲਗ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰਵਾਈ ਹੈ। ਅਗਵਾ ਹੋਏ ਨਾਬਾਲਗ ਨੂੰ ਛੁਡਾਉਣ ਲਈ ਪੀੜਤਾ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਹਾਈਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਹੈਬੀਅਸ ਕਾਰਪਸ ਪਟੀਸ਼ਨ (Habeas corpus petition) ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜਾਂਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਜਾਂਚ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।
ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜਾਂਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਮੁਲਜ਼ਮ ਦੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਕੋਈ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਏਟੀਐੱਮ ਕਾਰਡ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਏਟੀਐਮ ਕਾਰਡ ਵਾਲਾ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਕੇਂਦਰਪਾੜਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸੀਮਾ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਮੂੰਹ ਢੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਵਿਅਕਤੀ ਕੇਂਦਰਪਾੜਾ ਸਥਿਤ ਸਬੰਧਤ ਬੈਂਕ ਦੇ ਏਟੀਐਮ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਸੇ ਕਢਵਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਏਟੀਐਮ ਦੀ ਸੀਸੀਟੀਵੀ ਫੁਟੇਜ ਤੋਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬੈਂਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਜਾਂ ਜਾਂਚ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ ਹੈ। ਉਸ ਅਗਵਾ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਦੌਰਾਨ, ਉਡੀਸਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ 'ਫੇਸ਼ੀਅਲ ਬਾਇਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਪਛਾਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ' 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰੇ।
