ਗੋਰਖਪੁਰ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮ ਚ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 'ਕਰੋ ਜਾਂ ਮਰੋ' ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਬਿਗਲ ਵਜਾਇਆ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਗੂੰਜ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਗੋਰਖਪੁਰ ਦੇ ਸਹਿਜਨਵਾਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਗੋਰਖਪੁਰ ਦੇ ਦੋਹਰੀਆ ਕਾਲਾ ਬਾਗ ਨੇੜੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਕੀਤੀ।
ਤਤਕਾਲੀ ਕਲੈਕਟਰ ਐਮ.ਐਮ.ਮਾਸ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ 'ਤੇ ਭੀੜ 'ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ, ਜਿਸ ਵਿਚ 9 ਇਨਕਲਾਬੀ ਸ਼ਹੀਦ (9 ਲੋਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਬਗਾਵਤ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ) ਅਤੇ 6 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਫਿਰੰਗੀਆਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹੰਗਾਮਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਪਰ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਕਾਰਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚ ਗਈ।
ਦੋਹਰੀਆ ਕਾਂਡ ਤੋਂ ਵੀ ਅੰਦੋਲਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ।1942 ਵਿੱਚ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਕਰੋ ਜਾਂ ਮਰੋ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਦੇ ਕੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਬਾਪੂ ਦੇ ਇਸ ਸੱਦੇ 'ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹਰ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਮਾਤ ਭੂਮੀ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਕੁੱਦ ਪਏ। ਦੇਸ਼ 'ਚ ਵਧ ਰਹੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਹਿਜਨਵਾਨ 'ਚ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਡਾਕਖਾਨਾ ਅਤੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਸਹਿਜਨਵਾਨ ਤੋਂ ਕਰੀਬ ਤਿੰਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਦੋਹਰੀਆ ਕਾਲਾ ਬਾਗ ਨੇੜੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਇਕੱਠੀ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਇੱਥੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਤਤਕਾਲੀ ਥਾਣੇਦਾਰ ਇਨੁਲਹੱਕ ਅਤੇ ਪਰਗਨਾ ਹਕੀਮ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬਹਾਦਰ ਅੰਦੋਲਨਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਖਦੇੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਪਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰੇਮੀ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਲੈਕਟਰ ਐਮ ਐਮ ਮਾਸ ਨੇ ਥਾਣੇਦਾਰ ਨੂੰ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ 'ਤੇ ਗੋਲੀ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਖੂਨ ਦੇ ਪਿਆਸੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਸਿਰਫ ਇਕ ਇਸ਼ਾਰੇ 'ਤੇ ਭੀੜ 'ਤੇ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਗੋਲੀ ਕਾਂਡ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਨੌਂ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਵਿਚ ਕਈ ਦੇਸ਼ ਭਗਤ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਕਾਰਨ ਬੁਝਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 15 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਦੁਆਰਾ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਉੱਤੇ ਲੋਕ ਨਾਚ ਕਰਦੇ ਦੇਖੇ ਗਏ ਮਮਤਾ ਬੈਨਰਜੀ
