ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਇੱਕ ਸਮੇਂ, ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਗਿਆਨਵਾਨ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ ਪਰ ਅੱਜ, ਇਹ ਨੌਕਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੋ ਵੀ ਵਿਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਕੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪਾਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੋਵੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅਣਗਹਿਲੀ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ 2020 (ਐਨਈਪੀ 2020) ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਅਧਾਰਿਤ ਅਧਿਅਨਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਵਪਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਦਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਵਪਾਰ ਦੁਨੀਆ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਨਲਾਈਨ ਪ੍ਰਚੂਨ ਬਾਜ਼ਾਰ, ਡਿਜੀਟਲ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ, ਆਨਲਾਈਨ ਲੇਖਾ (ਟੈਲੀ), ਟੈਕਸ ਲਗਾਉਣਾ ਤੇ ਵਿੱਤੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਪਰੋਕਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਮੌਕੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਾਮਰਸ ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ।
ਲਗਭਗ 40 ਤੋਂ 50 ਫ਼ੀਸਦੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਬੀ.ਕਾਮ ਲਈ ਚੋਣ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਕਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਮਰਸ ਕਾਲਜ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਉੱਦਮੀ ਜਾਂ ਲੇਖਾ ਕੌਸ਼ਲ ਹੁਨਰਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਜਾਂ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਤੱਕ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਰਫ਼ ਉਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਅਤੇ ਬੀ.ਕਾਮ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਏ ਹਨ, ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹਨ।
ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਲੈਂਦਾ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕੋਈ ਨੌਕਰੀ ਦਾ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਹਾਲਾਤ ਬਦਲਣੇ ਪੈਣਗੇ। ਬਦਲਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੋਰਸ ਵੀ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਕੋਰਸ ਦੇ ਮੁਢਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਵਪਾਰ ਦੀਆਂ ਮੁਢਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਹੁਣ ਤੱਕ, ਹਰੇਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਤੱਕ ਛੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸਿਰਫ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਵਿੱਚ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਚੁਣਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਕੂਲ ਸਿਲੇਬਸ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਗਣਿਤ, ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਜਾਂ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ, ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣ ਧਾਰਾਵਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਵਪਾਰ ਕੋਰਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਨਾਗਰਿਕ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ੇ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ 2020 ਨੇ 10+ 2 ਸਕੂਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਨੌਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਲੇਖਾਕਾਰੀ ਅਤੇ ਵਣਜ ਦੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦ ਗੱਲਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣੂ ਕਰਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਕੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸਮਝ ਨਾਲ ਚੁਣਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇਗਾ।
ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਧਿਆਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਸਰਬਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੋਵੇ। ਜੇਕਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਵਣਜ ਸਿੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਉੱਦਮਤਾ ਦੇ ਹੁਨਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸੁਧਾਰ ਸਕਣਗੇ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਲੱਭਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਸਿਰਜਣਹਾਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਕੋਲ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਮੌਕੇ ਹਨ। ਸਵੈ-ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਵਪਾਰ ਦੇ ਕੋਰਸ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਲੱਖਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਵਪਾਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਡੀਟਰ, ਸਲਾਹਕਾਰ, ਲੇਖਾਕਾਰ, ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਜਾਂ ਵਪਾਰੀ ਬੈਂਕਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਚੁਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੈਰੀਅਰ ਦੇ ਰਸਤਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਤੇ ਸਮਝਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਿਰਫ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਕਲਪ ਹੋਣਗੇ। ਡਿਜੀਟਲ ਯੁੱਗ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਸੋਚਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦਾ 15 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕੁਝ 25 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਆਦਮੀ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਪਰਿਪੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਉਸਦੇ ਕੋਰਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇ ਵੱਜੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਗਣਿਤ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨਾ, ਉਹ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਪੂਰਾ ਲਾਭ ਲੈਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਵੇਗਾ।
ਤਬਦੀਲੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦਾ। ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਵੀ ਕੋਰਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਹੁਨਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪਿਆਸ ਨੂੰ ਬੁਝਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਹੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਸੇਧ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਰ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ 2020 ਦਾ ਵੀ ਇਹੀ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ।
