ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਡੈਸਕ: ਭਾਰਤ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਗੰਗਾ ਜਾਮੁਨੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੀ ਝਲਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮਾਂ ਬਾਰੇ...ਕੀ ਹੈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਾਸੀਅਤ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ ਇਹ ਮਿਊਜੀਅਮ।
ਐਚਏਐਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸੈਂਟਰ ਅਤੇ ਏਰੋਸਪੇਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ: ਇਹ ਮਿਊਜੀਅਮ ਬੰਗਲੌਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਏਅਰੋਨੌਟਿਕਸ ਲਿਮਿਟੇਡ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸਲਈ ਇਸਨੂੰ ਐਚਏਐਲ ਹੈਰੀਟੇਜ ਸੈਂਟਰ ਅਤੇ ਏਰੋਸਪੇਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ 4 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਹਰੇ ਭਰੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮੁੱਖ ਇਮਾਰਤਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ 1940 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਕਈ ਤਸਵੀਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜੇ ਹਾਲ ਨੂੰ ਮੋਟਰ ਕਰਾਸ ਸੈਕਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਏਰੋ ਇੰਜਣ ਦੇ ਮਾਡਲ ਹਨ ਜੋ ਇੰਜਣ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਨੇਪੀਅਰ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ: ਇਹ ਮਿਊਜੀਅਮ ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਨੇਪੀਅਰ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ (Napier Museum) ਕੇਰਲ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤਿਰੂਵਨੰਤਪੁਰਮ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਇਮਾਰਤ ਭਾਰਤੀ ਸੀਰੀਅਨ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਹੈ। 1855 ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਮਦਰਾਸ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਲਾਰਡ ਚਾਰਲਸ ਨੇਪੀਅਰ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਗਹਿਣੇ, ਹਾਥੀ ਦੰਦ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਅਤੇ 250 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਹਨ।
ਸ਼ੰਕਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਡੌਲਜ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ: ਇਹ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ਼ੰਕਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਡੌਲਜ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ (Shankar International Dolls Museum) ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਾਰਟੂਨਿਸਟ ਕੇ ਸ਼ੰਕਰ ਪਿੱਲਈ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੁਸ਼ਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁੱਡੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਜ਼ਫਰ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਚਿਲਡਰਨ ਬੁੱਕ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਇਮਾਰਤ 'ਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਗੁੱਡੀ ਘਰ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਪਿੱਛੇ ਇਕ ਦਿਲਚਸਪ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ ਤਾਂ ਸ਼ੰਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਏ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ। ਉਸਨੂੰ ਗੁੱਡੀਆਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਸੀ। ਉਹ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੁੱਡੀਆਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਸ ਕੋਲ 500 ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਗੁੱਡੀਆਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਟੂਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁੱਡੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਗੁੱਡੀਆਂ ਚੁੱਕਣ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਤੋੜ-ਭੰਨ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਪੰਡਤ ਨਹਿਰੂ ਆਪਣੀ ਧੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਦੇਖਣ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੱਸੀ ਅਤੇ ਨਹਿਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਪੱਕੇ ਮਕਾਨ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਰਹਿਣ ਲਈ "ਗੁੱਡੀ ਘਰ" ਨਾਂ ਦਾ ਅਨੋਖਾ ਘਰ ਮਿਲ ਗਿਆ। 5184.5 ਵਰਗ ਫੁੱਟ ਦੇ ਇਸ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੱਚ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ 160 ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੁੱਡੀਆਂ ਹਨ।
ਕੈਲੀਕੋ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ ਟੈਕਸਟਾਈਲ: ਇਹ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੈਲੀਕੋ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ (Calico Textile Museum) ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਜਾਇਬ ਘਰ 1949 ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਗੌਤਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਗੀਰਾ ਸਾਰਾਭਾਈ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਬਣੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਸੁੰਦਰ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪਸ਼ਮੀਨਾ, ਕਾਰਪੇਟ ਅਤੇ ਇਕਾਤ ਹੈਂਡਲੂਮ ਦੇਖਣ ਯੋਗ ਹਨ। ਇਸ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ 10 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰੇਲ ਅਜਾਇਬ ਘਰ: ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰੇਲ ਅਜਾਇਬਘਰ (National Rail Museum) ਵੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਚਾਣਕਿਆਪੁਰੀ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਨੈਸ਼ਨਲ ਰੇਲ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੇਲ ਵਿਰਾਸਤ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੇਲਵੇ ਦੇ 140 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਇੱਕ ਝਲਕ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਲਗਭਗ 11 ਏਕੜ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਫ਼ ਵਾਲੇ ਇੰਜਣਾਂ ਅਤੇ ਕੋਲੇ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਡਲਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਗੱਡੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਬਕਾ ਵਾਈਸਰੇਗਲ ਡਾਇਨਿੰਗ ਕਾਰ ਅਤੇ ਮੈਸੂਰ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੇ ਰੋਲਿੰਗ ਸੈਲੂਨ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
The Fairy Locomotive Queen ਵੀ ਇੱਥੇ ਦਿਖਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿੱਚ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਭੰਡਾਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਐਮਜੀ ਸੇਟੋ ਨੇ 1957 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਚਲਦੀ ਹੈ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਚੱਲਦੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਇੰਜਣ 1855 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸਰਕਾਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ: ਇਹ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਏਗਮੋਰ ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਐਗਮੋਰ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਪੈਂਥੀਓਨ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਇਮਾਰਤ। ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਝਲਕ ਇਸ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕਾਂਸੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਗੈਲਰੀ ਵਿੱਚ 7ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪੱਲਵ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਕਾਂਸੀ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ 9ਵੀਂ ਅਤੇ 11ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਚੋਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਉੱਤਮ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵੀ ਹਨ। ਇਸ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਬੋਧੀ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਿੱਕੇ ਵੀ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ।
ਦ ਪ੍ਰਿੰਸ ਆਫ ਵੇਲਜ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ (Government Museum) : ਦ ਪ੍ਰਿੰਸ ਆਫ ਵੇਲਜ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦ ਪ੍ਰਿੰਸ ਆਫ ਵੇਲਜ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਨੂੰ ਹੁਣ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਵਸਤੂ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਮੁੰਬਈ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 1922 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸ ਆਫ ਵੇਲਜ਼ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਮੁੰਬਈ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਉੱਘੇ ਉਦਯੋਗਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰ ਵਜੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਮਾਰਤ ਦੱਖਣੀ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਫੋਰਟ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਅਮ ਮੇਅ, ਐਲਫਿੰਸਟਨ ਕਾਲਜ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੀਗਲ ਸਿਨੇਮਾ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ।
ਸਲਾਰ ਜੰਗ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ: ਸਲਾਰ ਜੰਗ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ (Salar War Museum) ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਲਾਰਜੰਗ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਤਿੰਨ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਅਜਾਇਬ ਘਰ 1951 ਵਿੱਚ ਨਵਾਬ ਮੀਰ ਯੂਸਫ਼ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਸਲਾਰ ਜੰਗ III ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਾਰਪੇਟ, ਫਰਨੀਚਰ, ਮੂਰਤੀਆਂ, ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ, ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ, ਟੈਰਾਕੋਟਾ, ਟੈਕਸਟਾਈਲ, ਘੜੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਾਤ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਲਾਰ ਜੰਗ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਸਨ, ਜੋ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਚਲਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਚੀਜ਼ਾਂ ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਵਾਬ ਮੀਰ ਯੂਸਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨੇ 35 ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਦੌਲਤ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਖਰਚ ਕੀਤਾ।
ਭਾਰਤੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ: ਭਾਰਤੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ (Indian Museum) ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੋਲਕਾਤਾ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਭਾਰਤੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਪੁਰਾਤਨ ਵਸਤਾਂ, ਯੁੱਧ ਸਮੱਗਰੀ, ਗਹਿਣੇ, ਪਿੰਜਰ, ਮਮੀ, ਜੀਵਾਸ਼ਮ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਆਦਿ ਦਾ ਦੁਰਲੱਭ ਭੰਡਾਰ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1814 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡੈਨਿਸ਼ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਨਥਾਨਿਏਲ ਵਾਲਿਕ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਹੈ।
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ: ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ (National Museum) ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 1949 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਇਹ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਲਾਨਾ ਆਜ਼ਾਦ ਰੋਡ ਅਤੇ ਜਨਪਥ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰਵ-ਇਤਿਹਾਸਕ ਦੌਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਤੱਕ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਵੈਦਿਕ ਸਭਿਅਤਾ, ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਸਤੂਆਂ, ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ, ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ, ਲੱਕੜ ਦੀ ਨੱਕਾਸ਼ੀ, ਟੈਕਸਟਾਈਲ, ਸੰਗੀਤਕ ਸਾਜ਼ ਅਤੇ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਜਾਣੋ ਭਾਰਤ ਦੇ 10 ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਰਾਂ ਬਾਰੇ... ਕੀ ਹੈ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ?
