ਯੋਗਾ ਦਾ ਨਿਯਮਿਤ ਅਭਿਆਸ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕਸਰਤਾਂ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਯੋਗਾ, ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਅਤੇ ਹਲਕੀ ਕਾਰਡੀਓ ਕਸਰਤ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ?
ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਇੱਕ ਆਮ ਪਰ ਗੰਭੀਰ ਸਿਰ ਦਰਦ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਗੰਭੀਰ ਦਰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦਾ ਦਰਦ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਰੀਜ਼ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਢੋਲ ਵਜਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਚੁਭਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਉਸਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਤਲੀ ਅਤੇ ਉਲਟੀਆਂ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਵੀ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ ਦਵਾਈ ਹੀ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ 'ਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪਰ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਲਈ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਯੋਗਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਵਿੱਚ ਕਸਰਤ
'ਈਸ਼ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰ' ਦੇ ਮੈਡੀਟੇਸ਼ਨ ਇੰਸਟ੍ਰਕਟਰ ਅਤੇ ਯੋਗਾ ਇੰਸਟ੍ਰਕਟਰ ਐਰਿਕ ਲੋਬੋ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਕਸਰਤਾਂ ਸਿਰ ਦਰਦ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵਿੱਚ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਸਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਇੰਸਟ੍ਰਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਤੋਂ ਪੀੜਿਤ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।-ਯੋਗਾ ਇੰਸਟ੍ਰਕਟਰ ਐਰਿਕ ਲੋਬੋ
ਖੋਜ 'ਚ ਕੀ ਹੋਇਆ ਖੁਲਾਸਾ?
ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਕਸਰਤ ਦੇ ਲਾਭਾਂ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਈ ਖੋਜਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ, ਜਿਸ 'ਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਐਂਡੋਰਫਿਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਸਰਤ ਅਤੇ ਯੋਗਾ ਤਣਾਅ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਆਪਣੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਹੀ ਕਸਰਤ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਖੁਰਾਕ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਬਣਾਉਣਾ ਖੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿਰ ਦਰਦ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਯੋਗਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹਲਕੀ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੀ ਕਸਰਤ ਵੀ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਪਰ ਇੱਥੇ ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਵਿੱਚ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਸਰਤਾਂ ਜਾਂ ਯੋਗਾ ਅਭਿਆਸ ਲਾਭਦਾਇਕ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਜਿਸ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਯੋਗਾ ਜਾਂ ਕਸਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਕਸਰਤ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਨਾ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕਿਹੜੀਆਂ ਕਸਰਤਾਂ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ?
ਐਰਿਕ ਲੋਬੋ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੋਗਾ ਅਭਿਆਸਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਲਕੇ ਜਾਂ ਮੱਧਮ ਤੀਬਰਤਾ ਦੀਆਂ ਖਿੱਚਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਸਰਤਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰਦਨ ਅਤੇ ਮੋਢੇ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਖਿੱਚਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਸਰਤਾਂ ਅਤੇ ਹਲਕੇ ਕਾਰਡੀਓ ਕਸਰਤ, ਤੇਜ਼ ਸੈਰ, ਸਾਈਕਲਿੰਗ ਅਤੇ ਤੈਰਾਕੀ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਪੀੜਤਾਂ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਯੋਗਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਕੁਝ ਖਾਸ ਯੋਗਾ ਆਸਣ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:
ਬਾਲਸਾਨਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?
- ਗੋਡਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਬੈਠਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀ ਅੱਡੀ 'ਤੇ ਬੈਠੋ।
- ਹੁਣ ਸਾਹ ਛੱਡਦੇ ਹੋਏ ਅੱਗੇ ਨੂੰ ਝੁਕੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮੱਥੇ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਟਿਕਾਓ।
- ਹੁਣ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਅੱਗੇ ਵਧਾਓ।
- ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ 1-2 ਮਿੰਟ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹੋ। ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਪੁਰਾਣੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਓ।
ਅਧੋ ਮੁਖ ਸ਼ਵਾਸਨ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?
- ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਟਿਕਾਓ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਉਲਟੀ 'V' ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਲਿਆਓ।
- ਹੁਣ ਸਿਰ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਝੁਕਾਓ ਅਤੇ ਗਰਦਨ ਨੂੰ ਢਿੱਲੀ ਛੱਡ ਦਿਓ।
- ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ 30 ਸਕਿੰਟ ਤੋਂ 1 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਮ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਜਾਓ।
ਸ਼ਵਾਸਨ
- ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਪਿੱਠ 'ਤੇ ਲੇਟ ਜਾਓ।
- ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੋਲ ਰੱਖੋ। ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਇਸ ਸਥਿਤੀ 'ਚ ਹਥੇਲੀਆਂ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਹੁਣ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰੋ ਅਤੇ ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲਓ।
- 5-10 ਮਿੰਟ ਲਈ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹੋ।
ਸੇਤੁ ਬੰਧਾਸਨ
- ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਪਿੱਠ 'ਤੇ ਲੇਟ ਜਾਓ।
- ਹੁਣ ਗੋਡਿਆਂ ਨੂੰ ਮੋੜੋ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਲ੍ਹੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਿਆਓ।
- ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਹੱਥ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੋਲ ਹਨ।
- ਹੁਣ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਸਮੇਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਪਣੀ ਕਮਰ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਚੁੱਕੋ।
- 20-30 ਸਕਿੰਟ ਲਈ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰੋ ਅਤੇ ਆਮ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਓ।
ਭਰਮਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ
- ਇਸ ਲਈ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਆਸਣ ਵਿੱਚ ਬੈਠੋ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰੋ।
- ਹੁਣ ਇੱਕ ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲਓ ਅਤੇ ਸਾਹ ਛੱਡਦੇ ਸਮੇਂ 'ਭ੍ਰਰ' ਵਰਗੀ ਗੂੰਜਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਕੱਢੋ।
- ਇਸ ਨੂੰ 5-10 ਵਾਰ ਦੁਹਰਾਓ।
ਐਰਿਕ ਲੋਬੋ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੋ ਲੋਕ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਸਰਤ ਜਾਂ ਯੋਗਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਸਰਤ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।-ਐਰਿਕ ਲੋਬੋ
ਕਸਰਤ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ
- ਦਰਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਸਰਤ ਨਾ ਕਰੋ। ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਥਿਤੀ ਵਿਗੜ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਹਲਕੀ ਕਸਰਤ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੋ। ਉੱਚ ਤੀਬਰਤਾ ਵਾਲੀ ਕਸਰਤ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਿਰ ਦਰਦ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਹਾਈਡਰੇਟਿਡ ਰਹੋ। ਕਸਰਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਪਾਣੀ ਪੀਓ।
- ਢੁਕਵਾਂ ਆਰਾਮ ਕਰੋ। ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੋੜੀਂਦੀ ਨੀਂਦ ਲਓ।
- ਵਾਤਾਵਰਣ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿਓ। ਗਰਮ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚੋ।
- ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਲਕੀ ਸਟ੍ਰੈਚਿੰਗ ਕਰੋ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ 10-15 ਮਿੰਟ ਲਈ ਹਲਕੀ ਕਸਰਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਮਾਂ ਵਧਾਓ।
- ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿਓ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਕਸਰਤ ਦਰਦ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:-
