ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਮਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਯੋਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਇਹ ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ
ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਸਗੋਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫਾਇਦੇ ਹਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਕੋਲੈਸਟ੍ਰੋਲ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸਦਾ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਸਰੀਰਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾਂ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ
ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਜਾਂ 'ਹਮਿੰਗ ਬੀ ਬ੍ਰੀਥਿੰਗ' ਦਾ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ ਕਸਰਤ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਪਰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਯੋਗਾ ਵਿਧੀ ਹੈ ਜੋ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਈ ਲਾਭ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਇਸਨੂੰ ਸਹੀ ਅਤੇ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਰਨ ਨਾਲ ਤਣਾਅ, ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਚਮੜੀ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਯੋਗ ਗੁਰੂ ਮੀਨਾਕਸ਼ੀ ਵਰਮਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਣ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਜੀਵਨ ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਯਮ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਨਿਯੰਤਰਣ। ਯਾਨੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਉਹ ਕਸਰਤ ਹੈ ਜੋ ਜੀਵਨ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਇਸ ਯੋਗਾ ਦਾ ਆਧਾਰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਹੀ ਆਸਣ ਵਿੱਚ ਬੈਠਣਾ ਅਤੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਅਤੇ ਛੱਡਣਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸਦਾ ਨਿਯਮਤ ਅਤੇ ਸਹੀ ਅਭਿਆਸ ਸਮੁੱਚੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲਾਭ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫਾਇਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ। ਇਸਨੂੰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਮੱਖੀ ਦੇ ਗੁਣਗੁਣਾਉਣ ਵਰਗੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ।-ਯੋਗ ਗੁਰੂ ਮੀਨਾਕਸ਼ੀ ਵਰਮਾ
ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਲਾਭ
- ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ
- ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਇਹ ਗੁੱਸੇ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨੀ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਲਾਭ
- ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ ਅਤੇ ਸਿਰ ਦਰਦ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
- ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਪਾਈਨਲ ਅਤੇ ਪਿਟਿਊਟਰੀ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੇਲਾਟੋਨਿਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਾਰਮੋਨਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਈ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਇਹ ਥਾਇਰਾਇਡ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਾਰਮੋਨ ਅਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ।
ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਦੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਲਾਭ
ਇਸ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਰਮੋਨਸ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨਸੌਮਨੀਆ, ਨੀਂਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਆਦਿ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਡੇ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਚਮਕਦਾਰ ਅਤੇ ਜਵਾਨ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਝੁਰੜੀਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਿਯਮਤ ਅਭਿਆਸ ਨਾਲ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵੀ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਕਰਨ ਦਾ ਸਹੀ ਤਰੀਕਾ
- ਕਿਸੇ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਪਦਮਾਸਨ ਜਾਂ ਸੁਖਾਸਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠੋ।
- ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰੋ। ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਇਸ ਆਸਣ ਵਿੱਚ ਬੈਠਦੇ ਸਮੇਂ ਤੁਹਾਡੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਬਿਲਕੁਲ ਸਿੱਧੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
- ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਬੰਦ ਕਰੋ।
- ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲਓ ਅਤੇ 'ਹਮਮਮ' ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਕੱਢਦੇ ਹੋਏ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਾਹ ਛੱਡੋ।
- ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਮਧੂ-ਮੱਖੀ ਦੀ ਗੂੰਜਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਰਗੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
- ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਵਿੱਚ 5-10 ਮਿੰਟ ਕਰੋ।
ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ
ਮੀਨਾਕਸ਼ੀ ਵਰਮਾ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਯੋਗ ਆਸਣ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਹੀ ਸਿਹਤ ਲਾਭ ਮਿਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਅਤੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-
- ਸਵੇਰੇ ਖਾਲੀ ਪੇਟ ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨਾ ਬਿਹਤਰ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਮੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਕਿ ਇਹ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 3 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਇਸਦਾ ਅਭਿਆਸ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਕਰੋ।
- ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ ਕਿ ਸਾਹ ਲੈਣ ਅਤੇ ਛੱਡਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਸਹੀ ਹੋਵੇ ਯਾਨੀ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲਓ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਾਹ ਛੱਡੋ।
- ਇਸ ਕਸਰਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਨਾ ਕਰੋ।
- ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਸ ਕੇ ਬੰਦ ਨਾ ਕਰੋ।
- ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਨਾ ਕਰੋ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਿਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀਪਨ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਨ ਦੀ ਕੋਈ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਜਾਂ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
- ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਅਭਿਆਸ ਸਿਰਫ਼ 5-7 ਵਾਰ ਕਰੋ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ 10-15 ਗੁਣਾ ਤੱਕ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਜਾਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਰਮਾਰੀ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਕਰਨਾ ਵਧੇਰੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:-
