ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ ਨੀਂਦ ਤੋਂ ਉੱਠਦੇ ਹੋ, ਤੁਸੀਂ ਹਿੱਲਣ, ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਅਚਾਨਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਬਾ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਇਹ ਅਨੁਭਵ ਡਰਾਉਣਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਭੂਤਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਤਾਂ ਜਾਗਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਰੀਰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹਿੱਲਣ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਅਸਥਾਈ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੋ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਦੇ ਕਾਰਨ
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾਕਟਰ ਅਸ਼ੀਸ਼ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਕੋਈ ਗੰਭੀਰ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨੀਂਦ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਲਮੇਲ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸੌਂਦੇ ਹਾਂ, ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਡੂੰਘੀ ਆਰਾਮ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ 'REM ਸਲੀਪ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਰਾਮਦਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਜਾਗਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਅਵਸਥਾ ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਸਕਿੰਟਾਂ ਜਾਂ ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।-ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾਕਟਰ ਅਸ਼ੀਸ਼ ਸਿੰਘ
ਇਸ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਕੁਝ ਕਾਰਨ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-
- ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ
- ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਜਾਂ ਅਨਿਯਮਿਤ ਨੀਂਦ ਚੱਕਰ
- ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ
- ਗਲਤ ਨੀਂਦ ਦਾ ਆਸਣ ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ
ਡਾ: ਅਸ਼ੀਸ਼ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਆਦਤਾਂ ਜਾਂ ਗੱਲਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਦਾ ਖਤਰਾ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-
- ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸੌਣ ਦੀ ਆਦਤ ਬਣਾਓ। ਨਿਯਮਤ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸੌਣਾ ਅਤੇ ਜਾਗਣਾ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੌਣ ਅਤੇ ਜਾਗਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਪਾਲਣ ਕਰੋ। ਇਸ ਨਾਲ ਨੀਂਦ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਭਰਪੂਰ ਨੀਂਦ ਲਓ। ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਲੈਣ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਸੌਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਪਿੱਠ 'ਤੇ ਸੌਣ ਨਾਲ ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਾਸੇ ਸੌਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।
- ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਡੂੰਘੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀ ਕਸਰਤ, ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਯੋਗਾ ਕਰਕੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਲੀਪ ਪੈਰਾਲਿਸਿਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:-
