ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਅਣਚਾਹੇ ਗਰਭ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਔਰਤਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਗੋਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਪਰ ਟੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਸਿਰਫ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਵਿਕਲਪ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਔਰਤਾਂ ਡਰ, ਸ਼ਰਮ, ਗਲਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਅਗਿਆਨਤਾ ਵਰਗੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ।
ਗਰਭ ਨਿਰੋਧ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਗੋਲੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਕਲਪ ਹਨ, ਜੋ ਅਣਚਾਹੇ ਗਰਭ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਰੋਕ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕਾਪਰ ਟੀ ਡਿਵਾਈਸ (IUD): ਕਾਪਰ ਟੀ ਯਾਨੀ 'ਕਾਪਰ ਇੰਟਰਾਯੂਟਰਾਈਨ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਯੰਤਰ' ਇੱਕ ਛੋਟਾ "ਟੀ" ਆਕਾਰ ਵਾਲਾ ਯੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਗਰਭ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਿਆਦਾਤਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਾਂ ਬਣ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋ ਔਰਤਾਂ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਾਪਰ ਟੀ ਨੂੰ ਹਟਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਯੰਤਰ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤਾਂਬਾ ਛੱਡਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਪਰ-ਟੀ 3, 5 ਜਾਂ 10 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਔਰਤ ਜਲਦੀ ਬੱਚਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮਿਆਦ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
Levonorgestrel intrauterine system/LNG IUD: ਇਹ ਤਾਂਬੇ ਦੇ ਟੀ ਵਰਗਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਯੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਯੰਤਰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਗੈਸਟੀਨ ਹਾਰਮੋਨ ਛੱਡਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਓਵੂਲੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਡਿਵਾਈਸ ਦੀ ਕਿਸਮ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਵਿੱਚ 3 ਤੋਂ 8 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਗੋਲੀਆਂ: ਇਹ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਵਿੱਚ ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗੈਸਟੀਨ ਹਾਰਮੋਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਪ੍ਰੋਜੈਸਟੀਨ ਹਾਰਮੋਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਗੋਲੀ ਲੈਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਟੀਕਾ: ਇਸ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ ਹਰ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਬਾਂਹ ਰਾਹੀ ਟੀਕੇ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੋਗੈਸਟੀਨ ਹਾਰਮੋਨ ਦੇ ਸ਼ਾਟ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਇਮਪਲਾਂਟ: ਇਸ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧ ਜਾਂ LARC ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ ਮਾਚਿਸ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਲਚਕੀਲੇ ਪਤਲੇ ਡੰਡੇ ਨੂੰ ਉਪਰਲੀ ਬਾਂਹ ਦੀ ਚਮੜੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਡੰਡੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਗੈਸਟੀਨ ਹਾਰਮੋਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਓਵੂਲੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੋਕ ਕੇ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਇਮਪਲਾਂਟ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ 3 ਸਾਲ ਤੱਕ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਪੈਚ: ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਪੈਚ ਇੱਕ ਵਰਗ ਪੈਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪ੍ਰੋਗੈਸਟੀਨ ਅਤੇ ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਹਾਰਮੋਨ ਨੂੰ ਛੱਡਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੇਟ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਜਾਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੁਝ ਖਾਸ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਤੇ ਚਿਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਲਈ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਦਿਨ 'ਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਪੈਚ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਪੈਚ ਉਸੇ ਥਾਂ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਔਰਤ ਕੰਡੋਮ: ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਰਦਾਂ ਲਈ ਕੰਡੋਮ ਹਨ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਵੀ ਕੰਡੋਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਜਿਨਸੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਔਰਤ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਔਰਤ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਯੋਨੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ STD ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਿਨਸੀ ਲਾਗਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਹਾਰਮੋਨਲ ਯੋਨੀ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਰਿੰਗ: ਹਾਰਮੋਨਲ ਯੋਨੀ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਰਿੰਗ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਲਚਕਦਾਰ ਰਿੰਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਯੋਨੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗੈਸਟੀਨ ਅਤੇ ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਹਾਰਮੋਨ ਜਾਰੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਯੋਨੀ ਦੀ ਮੁੰਦਰੀ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹਿਨਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪੀਰੀਅਡਸ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਲਈ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਗੋਲੀਆਂ: ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਗੋਲੀਆਂ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧ ਦਾ ਇੱਕ ਸਥਾਈ ਤਰੀਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਸਿਰਫ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ਕੰਡੋਮ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੈਕਸ ਕਰਨ, ਖਰਾਬ ਕੰਡੋਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਜਾਂ ਸੈਕਸ ਦੌਰਾਨ ਕੰਡੋਮ ਦੇ ਫਟਣ ਵਰਗੇ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਾਵਧਾਨ: ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੀ ਗਾਇਨੀਕੋਲੋਜਿਸਟ ਡਾਕਟਰ ਵਿਜੇਲਕਸ਼ਮੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਗੋਲੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਦੇ ਕੁਝ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦੇਖਭਾਲ ਨਾਲ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧ ਦੀ ਚੋਣ ਹਮੇਸ਼ਾ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਸਹੀ ਤਰੀਕਾ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
