ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਵਿਅਸਤ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਲੋਕ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ ਤੇ ਪਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਹਰ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਬਣ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ, ਉਤਪਾਦਕਤਾ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?: ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ: ਰੀਨਾ ਦੱਤਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਕਈ ਵਾਰ ਆਲਸ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਅੱਜ ਦਾ ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ ਲਈ ਰੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਹ ਆਦਤ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਲੋਕ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਰ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕੱਲ੍ਹ ਜਾਂ ਬਾਅਦ ਤੱਕ ਲਈ ਟਾਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਦੇ ਕਾਰਨ: ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਲਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਡਰ ਜਾਂ ਅਸਫਲਤਾ, ਸਵੈ-ਸ਼ੱਕ, ਕੰਮ ਦੀ ਗੁੰਝਲਤਾ, ਕੰਮ ਦਾ ਬੋਰਿੰਗ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਕਾਰਕਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਵਿਅਕਤੀ ਦੀਆਂ ਵਿਵਹਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਸਵੈ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਹੁਨਰ ਦੀ ਘਾਟ ਵੀ ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇੰਟਰਨੈੱਟ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਜਾਂ ਰੀਲਾਂ ਆਦਿ ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਵੀ ਲੋਕ ਅੱਜ ਦਾ ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ ਲਈ ਰੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣਾ ਕਈ ਵਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਦੀ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਆਪਣੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਰਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ: ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਸਿਹਤ-ਸਬੰਧਤ ਵਿਵਹਾਰ, ਸਮਾਜਿਕ, ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ 'ਤੇ ਵੀ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਪਛਾਣਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਿਵਹਾਰ ਇੱਕ ਆਦਤ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ:
- ਹਰ ਕੰਮ ਨੂੰ ਟਾਲਣ ਦੀ ਆਦਤ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ ਸਗੋਂ ਉਸਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਅਕਸ ਵੀ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਟਾਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕੰਮ ਉਸ ਦੇ ਦਿਮਾਗ 'ਚੋ ਨਿਕਲ ਜਾਵੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਕੰਮ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸਮਾਂ-ਸੀਮਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਮਾਨਸਿਕ ਦਬਾਅ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਥੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੇਚੈਨੀ, ਘਬਰਾਹਟ, ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਨਾਲ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਜੇਕਰ ਕੰਮ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਪੂਰਾ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਦਿੱਕਤਾਂ, ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਵੀ ਘੱਟਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਅੰਦਰ ਦੋਸ਼, ਸਵੈ-ਸ਼ੰਕਾ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਨਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਹਿਕਰਮੀਆਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਮਤਭੇਦ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਹਰ ਕੰਮ ਨੂੰ ਟਾਲਣ ਦੀ ਆਦਤ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਕਈ ਮੌਕੇ ਗੁਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ, ਤਰੱਕੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੌਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਰਹਿਣਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਕਰੀਅਰ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਨੀਂਦ ’ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਸਰੀਰਕ ਢਿੱਲ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾਵੇ?: ਡਾ. ਰੀਨਾ ਦੱਤਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਸਵੈ-ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਸਹੀ ਤਰਜੀਹਾਂ ਤੈਅ ਕਰਕੇ ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਨਾਲ ਵੀ ਕੰਮ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਦਤਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:-
- ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਤਰਜੀਹ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੋ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਹੜਾ ਕੰਮ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹੜਾ ਘੱਟ। ਇਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਬਣਾਓ।
- ਵੱਡੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਕੇ ਪੂਰਾ ਕਰੋ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਹਰ ਕੰਮ ਲਈ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੋ।
- ਅਜਿਹੇ ਵਿਚਾਰਾਂ, ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਭਟਕਣਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ, ਜੋ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਛੋਟੇ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ।
- ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਫ਼ੋਨ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖੋ।
