ETV Bharat / health

ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਯੂਰੀਆ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਰੋ ਚੈੱਕ, ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਦੁੱਧ ਦੀ ਵੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਪਛਾਣ - How To Check Milk Purity - HOW TO CHECK MILK PURITY

How To Check Milk Purity: ਦੁੱਧ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜੋ ਦੁੱਧ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਸ਼ੁੱਧ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਟ੍ਰਿਕਸ ਰਾਹੀਂ ਘਰ ਬੈਠੇ ਹੀ ਪਤਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਯੂਰੀਆ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

How To Check Milk Purity
How To Check Milk Purity (Getty Images)
author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Aug 4, 2024, 1:41 PM IST

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਦੁੱਧ ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਵੇਰ ਦੇ ਨਾਸ਼ਤੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਚਾਹ ਤੱਕ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਜੋ ਦੁੱਧ ਖਰੀਦਦੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਸ਼ੁੱਧ ਹੋਵੇ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਦੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਯੂਰੀਆ, ਸਟਾਰਚ ਵਰਗੀਆਂ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਿਲਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਬੁਰਾ ਅਸਰ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਦੁੱਧ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਰਹੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਦੁੱਧ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹੋ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਰਸਾਇਣ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜਾਂਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਦੁੱਧ 'ਚ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ ਜਾਂ ਨਹੀਂ: ਦੁੱਧ 'ਚ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਦੇਖਣ ਲਈ ਦੁੱਧ ਦੀ ਇੱਕ ਬੂੰਦ ਨੂੰ ਫਰਸ਼ 'ਤੇ ਪਾਓ। ਜੇਕਰ ਦੁੱਧ ਫਰਸ਼ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਘੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਇਹ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਵਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਹੈ।

ਦੁੱਧ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ: ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਲੋਕ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਕੁਦਰਤੀ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਕੈਮੀਕਲ ਅਤੇ ਸਾਬਣ ਵਰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਿਲਾ ਕੇ ਨਕਲੀ ਦੁੱਧ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਖਰਾਬ ਸਵਾਦ ਤੋਂ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਰਗੜਨ 'ਤੇ ਇਹ ਸਾਬਣ ਵਾਂਗ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮ ਕਰਨ 'ਤੇ ਪੀਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਉਬਾਲੋ: ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਉਬਾਲਣ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਦੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਲਈ ਦੁੱਧ ਨੂੰ 2-3 ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਹੌਲੀ ਗੈਸ 'ਤੇ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਉਬਾਲੋ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਸਖ਼ਤ ਅਤੇ ਗਾੜ੍ਹਾ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਜੇਕਰ ਦੁੱਧ ਦੇ ਕਣ ਮੋਟੇ ਅਤੇ ਸਖ਼ਤ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਤੇਲਯੁਕਤ ਅਤੇ ਨਰਮ ਕਣਾਂ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਚੰਗੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ ਹੈ।

ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਯੂਰੀਆ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ: ਯੂਰੀਆ ਤੁਹਾਡੇ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁੱਧ 'ਚ ਯੂਰੀਆ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਯੂਰੀਆ ਮਿਲਾਏ ਜਾਣ 'ਤੇ ਇਸਦੇ ਸਵਾਦ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨਾ ਥੋੜਾ ਔਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਛਾਣ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਲਈ ਅੱਧਾ ਚਮਚ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਸੋਇਆਬੀਨ ਪਾਊਡਰ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿਲਾਓ। ਪੰਜ ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ ਲਿਟਮਸ ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਇਸ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵਿੱਚ ਤੀਹ ਸੈਕਿੰਡ ਲਈ ਡੁਬੋ ਦਿਓ। ਜੇਕਰ ਲਿਟਮਸ ਪੇਪਰ ਦਾ ਰੰਗ ਨੀਲਾ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਸਮਝੋ ਕਿ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਯੂਰੀਆ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਦੁੱਧ ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਵੇਰ ਦੇ ਨਾਸ਼ਤੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਚਾਹ ਤੱਕ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਜੋ ਦੁੱਧ ਖਰੀਦਦੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਸ਼ੁੱਧ ਹੋਵੇ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਦੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਯੂਰੀਆ, ਸਟਾਰਚ ਵਰਗੀਆਂ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਿਲਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਬੁਰਾ ਅਸਰ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਦੁੱਧ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਰਹੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਦੁੱਧ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹੋ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਰਸਾਇਣ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜਾਂਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਦੁੱਧ 'ਚ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ ਜਾਂ ਨਹੀਂ: ਦੁੱਧ 'ਚ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਦੇਖਣ ਲਈ ਦੁੱਧ ਦੀ ਇੱਕ ਬੂੰਦ ਨੂੰ ਫਰਸ਼ 'ਤੇ ਪਾਓ। ਜੇਕਰ ਦੁੱਧ ਫਰਸ਼ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਘੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਇਹ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਵਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਹੈ।

ਦੁੱਧ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ: ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਲੋਕ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਕੁਦਰਤੀ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਕੈਮੀਕਲ ਅਤੇ ਸਾਬਣ ਵਰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਿਲਾ ਕੇ ਨਕਲੀ ਦੁੱਧ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਖਰਾਬ ਸਵਾਦ ਤੋਂ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਰਗੜਨ 'ਤੇ ਇਹ ਸਾਬਣ ਵਾਂਗ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮ ਕਰਨ 'ਤੇ ਪੀਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਉਬਾਲੋ: ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਉਬਾਲਣ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਦੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਲਈ ਦੁੱਧ ਨੂੰ 2-3 ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਹੌਲੀ ਗੈਸ 'ਤੇ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਉਬਾਲੋ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਸਖ਼ਤ ਅਤੇ ਗਾੜ੍ਹਾ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਜੇਕਰ ਦੁੱਧ ਦੇ ਕਣ ਮੋਟੇ ਅਤੇ ਸਖ਼ਤ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਤੇਲਯੁਕਤ ਅਤੇ ਨਰਮ ਕਣਾਂ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਚੰਗੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ ਹੈ।

ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਯੂਰੀਆ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ: ਯੂਰੀਆ ਤੁਹਾਡੇ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁੱਧ 'ਚ ਯੂਰੀਆ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਯੂਰੀਆ ਮਿਲਾਏ ਜਾਣ 'ਤੇ ਇਸਦੇ ਸਵਾਦ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨਾ ਥੋੜਾ ਔਖਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਛਾਣ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਲਈ ਅੱਧਾ ਚਮਚ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਸੋਇਆਬੀਨ ਪਾਊਡਰ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿਲਾਓ। ਪੰਜ ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ ਲਿਟਮਸ ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਇਸ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵਿੱਚ ਤੀਹ ਸੈਕਿੰਡ ਲਈ ਡੁਬੋ ਦਿਓ। ਜੇਕਰ ਲਿਟਮਸ ਪੇਪਰ ਦਾ ਰੰਗ ਨੀਲਾ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਸਮਝੋ ਕਿ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਯੂਰੀਆ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.