ਰਾਜਸਥਾਨ/ਜੈਸਲਮੇਰ: ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਮੋਹਨਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨਹਿਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚੱਕ 27 ਬੀਡੀ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਅਚਾਨਕ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਫੁਹਾਰਾ ਨਿਕਲ ਗਿਆ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਵਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀ, ਜਿੱਥੇ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮਸ਼ੀਨ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਧੱਸ ਗਈ ਅਤੇ ਖੇਤ ਛੱਪੜ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਿਆ। 24 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਹਾਅ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਨਲਕਾ ਪੁੱਟਣ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ ਅਤੇ ਟਰੱਕ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ 850 ਫੁੱਟ ਡੂੰਘੇ ਧੱਸ ਗਏ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ 15 ਤੋਂ 20 ਫੁੱਟ ਚੌੜਾ ਡੂੰਘਾ ਟੋਆ ਪੈਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਭੂਮੀਗਤ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਦੀ ਅਸਾਧਾਰਨ ਉਦਾਹਰਣ
ਭੂਮੀਗਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਨਰਾਇਣ ਦਾਸ ਅਣਖੀਆ ਨੇ ਸਾਈਟ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਆਮ ਲੀਕੇਜ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਸਰਸਵਤੀ ਨਦੀ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਵਹਾਅ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭੂਮੀਗਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ, ਇੱਥੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਆਰਟੀਜ਼ੀਅਨ ਸਥਿਤੀ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਰਤ ਜੋ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਰੇਤ ਦੇ ਪੱਥਰ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਮੋਟੀ ਪਰਤ ਦੁਆਰਾ ਸੀਮਤ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦੱਬੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲਗਭਗ 200 ਮੀਟਰ ਮੋਟੀ ਇਸ ਪਰਤ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਅਸਲੀ ਪਰਤ ਪੰਕਚਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਾਣੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਵਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਮੋਹਨਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਨਚਾਣਾ ਪੰਚਾਇਤ ਸਮਿਤੀ ਦੀਆਂ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਹੈ।
ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਕੋਈ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ
ਡਾ. ਨਰਾਇਣ ਦਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਘਟਨਾ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਦੀ ਅਸਾਧਾਰਨ ਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਚਾਈ ਕਾਫ਼ੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵੱਲੋਂ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਪਰ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਵਗ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਇਹੀ ਹਾਲ ਹੀ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਫੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰੇਤਲੀ ਮਿੱਟੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਵੀ ਜਜ਼ਬ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਹੋਰ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਜਾਂ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਈ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਬਣ ਰਹੇ ਟੋਏ ਕਿਸੇ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਪੁਖਤਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਚ
ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਰਾਤ ਤੇਲ-ਗੈਸ ਕੰਪਨੀ ਓਐਨਜੀਐਸ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਆਏ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੀ ਗੈਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਸਬੰਧੀ ਮੋਹਨਗੜ੍ਹ ਦੇ ਉਪ ਤਹਿਸੀਲਦਾਰ ਲਲਿਤ ਚਰਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਓਐਨਜੀਸੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਮੌਕੇ ਦਾ ਮੁਆਇਨਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬੋਰਵੈੱਲ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ ਰਹੀ ਗੈਸ ਨੂੰ ਆਮ ਦੱਸਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਗੈਸ ਨਾ ਤਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਘਬਰਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹੁਣ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਬਾੜਮੇਰ ਸਥਿਤ ਕੇਅਰਨ ਐਨਰਜੀ (ਵੇਦਾਂਤਾ) ਦੀ ਟੀਮ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਇਸ ਵਗਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰੇਗੀ। ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਹਾਅ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਗਿਆ। ਅਜਿਹੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ੀਨ ਸਮੇਤ ਟਰੱਕ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਧਸ ਗਿਆ। ਘਟਨਾ ਸਥਾਨ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਚਿੱਕੜ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਛੱਪੜ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੇਤ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ 500 ਮੀਟਰ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਹੈ।
ਲੀਕੇਜ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਅਪੀਲ
ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵੱਲੋਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਡਿਪਟੀ ਤਹਿਸੀਲਦਾਰ ਅਤੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਮੋਹਨਗੜ੍ਹ ਲਲਿਤ ਚਰਨ ਨੇ ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੋਂ ਪਾਣੀ ਲੀਕ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਖੇਤਰ ਦੇ 500 ਮੀਟਰ ਦੇ ਘੇਰੇ ਅੰਦਰ ਕੋਈ ਵੀ ਨਾ ਜਾਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਵਗਦਾ ਪਾਣੀ ਪਸ਼ੂਆਂ ਜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।
