ਲਖਨਊ/ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼: ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ 7 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਐਨਕਾਉਂਟਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਾਫੀ ਸਿਆਸਤ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਡਕੈਤੀ ਕੇਸ ਦੇ ਮੁਲਜ਼ਮ ਮੰਗੇਸ਼ ਯਾਦਵ ਅਤੇ ਮਾਫੀਆ ਵਿਕਾਸ ਦੂਬੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਏ ਐਨਕਾਉਂਟਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਰਚਾ ਰਹੀ। ਮੁਕਾਬਲੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੰਗਾਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਯੂਪੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਐਨਕਾਉਂਟਰ ਲਈ ਨਵੇਂ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ (SOP) ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਯੂਪੀ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਹੋਏ ਮੁਠਭੇੜਾਂ ਵਿੱਚ 210 ਅਪਰਾਧੀ ਮਾਰੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ 12 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਜਾਰੀ ਹੋਏ ਨਵੇਂ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼
ਨਵੇਂ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਅਪਰਾਧੀ ਪੁਲਿਸ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਘਟਨਾ ਦੀ ਵੀਡੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਕਰਵਾਉਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਵੀਡੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਪਰਾਧੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪੈਨਲ ਪੋਸਟਮਾਰਟਮ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਡਾਕਟਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ। ਪੋਸਟ ਮਾਰਟਮ ਦੀ ਵੀਡੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਟੀਮ ਵੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰੇਗੀ ਅਤੇ ਜਾਂਚ ਕਰੇਗੀ।
ਐਨਕਾਉਂਟਰ ਸਬੰਧੀ ਜਾਂਚ ਦੇ ਨਿਯਮ
ਐਨਕਾਉਂਟਰ ਸਬੰਧੀ ਜਾਰੀ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ’ਤੇ ਡੀਜੀਪੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਸ ਥਾਣੇ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗੀ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਥਾਣੇ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਜਾਂ ਅਪਰਾਧ ਸ਼ਾਖਾ ਦੀ ਟੀਮ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਕਿਸੇ ਮੁੱਠਭੇੜ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਪਰਾਧੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਇਸ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ।
ਦਰਅਸਲ, ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਯੂਪੀ 'ਚ ਹੋਏ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ 'ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ ਹਨ। ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਡਕੈਤੀ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀ ਜੌਨਪੁਰ ਨਿਵਾਸੀ ਮੰਗੇਸ਼ ਯਾਦਵ ਦਾ ਐਨਕਾਉਂਟਰ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਸੀ। ਮੰਗੇਸ਼ ਯਾਦਵ ਨੂੰ 9 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਯੂਪੀ ਐਸਟੀਐਫ ਨੇ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਪੁਲਿਸ ਮੁਤਾਬਕ, ਮੰਗੇਸ਼ ਯਾਦਵ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਸਥਿਤ ਭਾਰਤ ਜਵੈਲਰਜ਼ 'ਚ ਲੁੱਟ ਦੀ ਵਾਰਦਾਤ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਇਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਰੀ ਹੋਈ ਯੂਪੀ ਐਸਟੀਐਫ ਦੀ ਫੋਟੋ 'ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਡਿਪਟੀ ਐਸਪੀ ਡੀਕੇ ਸ਼ਾਹੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋਇਆ, ਚੱਪਲਾਂ ਪਹਿਨੇ ਹੋਏ ਸੀ।
ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਮੰਗੇਸ਼ ਯਾਦਵ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਮੁਠਭੇੜ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮੰਗੇਸ਼ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਪੀ ਦੇ ਡੀਜੀਪੀ ਨੂੰ ਖੁਦ ਅੱਗੇ ਆ ਕੇ ਇਸ ਐਨਕਾਊਂਟਰ 'ਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਦੇਣਾ ਪਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਵਾਦਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮ (Standard Operating Procedure) ਤੈਅ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ।
ਯੂਪੀ ਦੇ ਬਹੁ-ਚਰਚਿਤ ਐਨਕਾਉਂਟਰ
- ਵਿਕਾਸ ਦੁਬੇ: ਯੋਗੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਢੇ ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਵਿਕਾਸ ਦੂਬੇ ਦਾ ਐਨਕਾਉਂਟਰ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਰਚਾ 'ਚ ਰਿਹਾ। 3 ਜੁਲਾਈ, 2020 ਨੂੰ, ਵਿਕਾਸ ਦੂਬੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੈਂਗ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਨਪੁਰ ਦੇ ਬਿਕਾਰੂ ਪਿੰਡ 'ਤੇ ਛਾਪਾ ਮਾਰਨ ਗਈ ਪੁਲਿਸ ਟੀਮ 'ਤੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 8 ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। 9 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਵਿਕਾਸ ਦੂਬੇ ਨੂੰ ਉਜੈਨ 'ਚ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਾਨਪੁਰ ਲਿਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਕਾਰ ਪਲਟ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਵਿਕਾਸ ਦੂਬੇ ਭੱਜਣ ਲੱਗਾ। ਜਿਸ 'ਤੇ ਉਹ ਐਨਕਾਉਂਟਰ 'ਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ।
- ਅਸਦ ਅਹਿਮਦ: ਮਾਫੀਆ ਅਤੀਕ ਅਹਿਮਦ ਕੇਵਜ਼ੇਅਰ ਅਸਦ ਦਾ ਐਨਕਾਉਂਟਰ ਵੀ ਕਾਫੀ ਚਰਚਾ 'ਚ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਸਦ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚ ਉਮੇਸ਼ ਪਾਲ ਕਤਲ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਫਰਾਰ ਸੀ। ਜਿਸ ਦੀ ਯੂਪੀ ਐਸਟੀਐਫ ਭਾਲ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। 13 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2023 ਨੂੰ, ਅਸਦ ਨੂੰ ਝਾਂਸੀ ਵਿੱਚ ਸਪੈਸ਼ਲ ਟਾਸਕ ਫੋਰਸ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੂਟਰ ਗੁਲਾਮ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮੁਠਭੇੜ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
- ਗੌਰੀ ਯਾਦਵ: ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਯੂਪੀ ਲਈ ਸਿਰਦਰਦੀ ਬਣੀ ਗੌਰੀ ਯਾਦਵ, ਡਾਕੂਆਂ ਦਾ ਐਨਕਾਉਂਟਰ ਵੀ ਯੋਗੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸੀ। 30 ਅਕਤੂਬਰ, 2021 ਨੂੰ, ਗੌਰੀ ਨੂੰ ਯੂਪੀ ਐਸਟੀਐਫ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਸੂਬਿਆਂ ਨੇ ਉਸ 'ਤੇ 5.5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਇਨਾਮ ਐਲਾਨਿਆ ਸੀ।
- ਮੰਗੇਸ਼ ਯਾਦਵ: ਯੂਪੀ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ 3.5 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਡਕੈਤੀ ਦੇ ਮੁਲਜ਼ਮ ਮੰਗੇਸ਼ ਯਾਦਵ ਨੂੰ STF ਨੇ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਕਿ ਐਸਟੀਐਫ ਨੇ ਮੰਗੇਸ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਤੀ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਐਨਕਾਉਂਟਰ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਇੱਕ ਬਹਿਸ ਇਹ ਵੀ ਉੱਠੀ ਕਿ ਯੋਗੀਰਾਜ ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਦੀ ਕਿਸ ਜਾਤੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁਕਾਬਲੇ ਹੋਏ।
ਬੀਤੇ ਦਿਨ ਪੰਜਾਬ ਦੇ 3 ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦਾ ਐਨਕਾਉਂਟਰ
ਬੀਤੀ 18 ਦਸੰਬਰ ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸਰਹੱਦੀ ਕਸਬੇ ਕਲਾਨੌਰ ਵਿੱਚ ਬਖਸ਼ੀਵਾਲ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਚੌਕੀ ’ਤੇ ਗ੍ਰੇਨੇਡ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਦਾ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਪੀਲੀਭੀਤ ਵਿੱਚ ਐਨਕਾਉਂਟਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਐਨਕਾਉਂਟਰ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨੋ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁਲਜ਼ਮ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਇਹ ਤਿੰਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ ਫੋਰਸ (KZF) ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਗੀ ਉਰਫ਼ ਮੰਨੂ ਅਗਵਾਨ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ ਮੁਲਜ਼ਮ ਸਰਹੱਦੀ ਕਸਬਾ ਕਲਾਨੌਰ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜਸਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਉਰਫ਼ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਉਮਰ ਕਰੀਬ 18 ਸਾਲ, ਪਿੰਡ ਨਿੱਕਾ ਸ਼ਾਹੂਰ, ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੁੱਤਰ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਉਮਰ 25 ਸਾਲ ਵਾਸੀ ਮੁਹੱਲਾ ਹੈ। ਕਲਾਨੌਰ ਅਤੇ ਵਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਉਰਫ਼ ਰਵੀ ਪੁੱਤਰ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਉਮਰ ਕਰੀਬ 23 ਸਾਲ ਵਾਸੀ ਪਿੰਡ ਅਗਵਾਨ, ਇਹ ਤਿੰਨੋਂ ਅਤਿ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ।
