ਭੋਪਾਲ: 40 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 2-3 ਦਸੰਬਰ ਦੀ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਭੋਪਾਲ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਰਬਾਈਡ ਅਤੇ ਡਾਓ ਕੈਮੀਕਲ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਗੈਸ ਲੀਕ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ 'ਚ ਕਰੀਬ 22 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 6 ਲੱਖ ਲੋਕ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਦੁਖਾਂਤ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਡਾਓ ਕੈਮੀਕਲ ਅਤੇ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਰਬਾਈਡ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਗੈਸ ਪੀੜਤਾਂ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ। ਪੀੜਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਮੂਲੀ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਸਾਇਣਕ ਆਫ਼ਤ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦਿਵਸ ਦਾ ਮਤਾ
ਭੋਪਾਲ ਗੈਸ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਦੀ 40ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ 'ਤੇ 3 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਸਾਇਣਕ ਤਬਾਹੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ 'ਚ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਸੈਨੇਟਰ ਜੈਫ ਮਾਰਕਲੇ, ਹਾਊਸ ਆਫ ਰਿਪ੍ਰਜ਼ੈਂਟੇਟਿਵਜ਼ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਪ੍ਰਮਿਲਾ ਜੈਪਾਲ ਅਤੇ ਰਸ਼ੀਦਾ ਤਾਲੇਬ ਨੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜੈਫ ਮਾਰਕਲ ਨੇ ਕਿਹਾ , "ਰਸਾਇਣਕ ਤਬਾਹੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲੋਂ ਮੁਨਾਫੇ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇਣ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭੋਪਾਲ ਗੈਸ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਨੇ ਲੱਖਾਂ ਜਾਨਾਂ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਅੱਜ ਵੀ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।" ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ 8 ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਗੈਸ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਉਚਿਤ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ 'ਚ ਪੇਸ਼ ਪ੍ਰਸਤਾਵ 'ਚ ਭੋਪਾਲ ਗੈਸ ਹਾਦਸੇ ਲਈ ਡਾਓ ਕੈਮੀਕਲ ਅਤੇ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਰਬਾਈਡ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਮਿਲਾ ਜੈਪਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ , "ਡਾਓ ਕੈਮੀਕਲ ਨੂੰ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਤੋਂ ਕਿਨਾਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।" ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚਾਲੇ ਹਵਾਲਗੀ ਸੰਧੀ ਲਈ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵੀ ਅਸਫਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਹੁਣ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਗੈਸ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਇਨਸਾਫ਼ ਮਿਲਣ ਦੀ ਆਸ ਬੱਝ ਗਈ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਡਾਓ ਕੈਮੀਕਲ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ?
ਅਸਲ 'ਚ ਗੈਸ ਪੀੜਤਾਂ ਲਈ ਭੋਪਾਲ 'ਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਰਚਨਾ ਢੀਂਗਰਾ ਅਤੇ ਦੋ ਹੋਰ ਗੈਸ ਪੀੜਤ ਔਰਤਾਂ ਇਸ ਸਾਲ ਅਗਸਤ 'ਚ 40 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਅਮਰੀਕਾ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਭੋਪਾਲ ਗੈਸ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਰਚਨਾ ਢੀਂਗਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ , "ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਮਿਲਾ ਜੈਪਾਲ ਅਤੇ ਰਸ਼ੀਦਾ ਤਾਲੇਬ ਦੀਆਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਰਬਾਈਡ ਅਤੇ ਡਾਓ ਕੈਮੀਕਲ ਵਰਗੀਆਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਭੋਪਾਲ ਗੈਸ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਉਣ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਜਤਾਇਆ ਸੀ।"
ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਉਦਯੋਗਿਕ ਹਾਦਸਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਬਣੇਗਾ
ਰਚਨਾ ਢੀਂਗਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ , "ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਨਅਤਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਗਰੀਬ ਬਸਤੀਆਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੀਆਂ ਬਸਤੀਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੋਪਾਲ ਗੈਸ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਲੜਾਈ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਡਾਓ ਕੈਮੀਕਲ ਅਤੇ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਰਬਾਈਡ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।
