ਹਿਮਾਚਲ 'ਚ 56 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਆਈਏਐਫ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਦਸੇ 'ਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ 4 ਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਬਰਾਮਦ - Soldiers bodies recovered

4 Soldiers bodies recovered in HP: ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਲਾਹੌਲ ਸਪਿਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਦਸੇ ਦੇ 56 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ 4 ਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਾਹੌਲ-ਸਪੀਤੀ ਦੇ ਲੋਸਰ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇਗੀ। ਇਹ ਜਹਾਜ਼ ਸਾਲ 1968 ਵਿੱਚ ਕ੍ਰੈਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।

ਲਾਹੌਲ-ਸਪੀਤੀ: ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 56 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋਏ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚੋਂ ਚਾਰ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। 1968 ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਲ-ਸਪੀਤੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਇੱਕ ਅਪਰੇਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋਏ ਏਐਨ-12 ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚੋਂ ਚਾਰ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਜਹਾਜ਼ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫੌਜ ਦੇ 102 ਜਵਾਨ ਸਵਾਰ ਸਨ। ਇਹ ਜਹਾਜ਼ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਲੇਹ ਲਈ ਨਿਯਮਤ ਉਡਾਣ 'ਤੇ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਿਆ।

ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਲਾਸ਼ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ

ਲਾਹੌਲ-ਸਪੀਤੀ ਦੇ ਐਸਪੀ ਮਯੰਕ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਖ਼ੁਲਾਸੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਟੀਮ ਨੂੰ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਫ਼ੋਨ ਰਾਹੀਂ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਇਹ ਟੀਮ ਲਾਹੌਲ-ਸਪੀਤੀ ਦੇ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਅਤੇ ਔਖੇ ਇਲਾਕੇ ਸੀ.ਬੀ.-13 (ਚੰਦਰਭਾਗਾ-13 ਚੋਟੀ) ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਟਾਲ ਵਿੱਚ ਪਰਬਤਾਰੋਹ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਐਸਪੀ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸੰਚਾਰ ਰਾਹੀਂ ਮਿਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਚਾਰ ਲਾਸ਼ਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਂਚ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲਾਸ਼ਾਂ 1968 ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਏਐਨ-12 ਜਹਾਜ਼ ਹਾਦਸੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।"

ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਦੁਖਦਾਈ ਘਟਨਾ

ਐਸਪੀ ਮਯੰਕ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਖੋਜ ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਔਖੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1968 ਦੇ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਮਦ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਦਸਾ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਦੁਖਦਾਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਖ਼ਰਾਬ ਮੌਸਮ ਕਾਰਨ ਜਹਾਜ਼ ਲਾਹੌਲ ਘਾਟੀ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਖੋਜ ਕਾਰਜਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਦੁਰਘਟਨਾ ਤੋਂ ਮਲਬਾ ਬਰਫੀਲੇ ਅਤੇ ਉੱਚਾਈ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚਿਆ ਰਿਹਾ।

2018 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਿਪਾਹੀ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਮਿਲੀ ਸੀ

ਐਸਪੀ ਲਾਹੌਲ-ਸਪੀਤੀ ਮਯੰਕ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ "ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ, ਇਸ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਮਲਬਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੈਨਿਕ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਢਾਕਾ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਬੇਸ ਕੈਂਪ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 6,200 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਖੋਜ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜੋ ਇੱਕ ਚੰਦਰਭਾਗਾ-13 ਦੀ ਚੋਟੀ 'ਤੇ ਸਫਾਈ ਮੁਹਿੰਮ, ਪਰ ਹਾਦਸੇ ਦੇ 56 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦਗੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨ ਦੇਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿਲਾਸਾ ਦੇਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਹੈ।

ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸ਼ਨਾਖਤ ਲਈ ਲਾਰਵਾ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ

ਐਸਪੀ ਲਾਹੌਲ-ਸਪੀਤੀ ਮਯੰਕ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਫੌਜ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਟੀਮ ਹੁਣ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲੋਸਰ ਬੇਸ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, "ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਸਮੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਲਈ ਲੋਸਰ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਜਿਸ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਮਲਬਾ ਅਤੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਖੇਤਰ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾਈ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣਾ ਅਤੇ ਖੋਜ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਰਿਕਵਰੀ ਆਰਮੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।"

ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਟੀਮ ਦੀ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਅਤੇ ਮਹਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ। "ਇਸ ਖੋਜ ਨੇ 1968 ਦੇ ਹਾਦਸੇ ਵੱਲ ਮੁੜ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦਗੀ ਹੋਰ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਵੱਲ ਅਗਵਾਈ ਕਰੇਗੀ ਜੋ ਹਾਦਸੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਲਾਪਤਾ ਹਨ।