ଅନୁଗୋଳ: ତିନି ବର୍ଷ ତଳେ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ଗର୍ବ ଥିଲା ଏହି ଗାଁ । ୨୦୧୫ରେ ଓଡିଶାର ପ୍ରଥମ ଖୋଲା ଶୌଚମୁକ୍ତ ପଞ୍ଚାୟତ ଭାବେ ଘୋଷିତ ହୋଇଥିଲା । ଶୌଚ ପାଇଁ କେହି ମଧ୍ୟ ବାହାରକୁ ଯାଉନଥିଲେ । ସାରା ଦେଶରେ ଏହା ପାଲଟିଥିଲା ଚର୍ଚ୍ଚାର ବିଷୟ । ବାହାର ରାଜ୍ୟରୁ ପ୍ରତିନିଧି ଆସି ଶୌଚମୁକ୍ତର ଉପାୟ ଶିଖି ଯାଉଥିଲେ । ହେଲେ ଏହା ଥିଲା ମାତ୍ର ତିନି ବର୍ଷର କାହାଣୀ ।
ତିନି ବର୍ଷ ପରେ ହଜିଯାଇଛି ଗୌରବ ଓ ଭାଙ୍ଗିଯାଇଛି ଗର୍ବ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଗାଁର ପରିସ୍ଥିତି ଯଥା ପୂର୍ବଂ ତଥା ପର ରହିଛି । ତିନି ବର୍ଷ ବିତିଗଲାଣି ଆଉ ଏବେ ପଞ୍ଚାୟତର ବାସ୍ତବ ସ୍ଥିତି ଦେଖିଲେ ଲାଜରେ ମୁଣ୍ଡ ନଇଁଯିବ । ପୁଣି ଫେରି ଆସିଛି ପୂର୍ବାବସ୍ଥା । ଲୋକେ ଶୌଚ ପାଇଁ ବାହାରକୁ ଯାଉଛନ୍ତି । ଆଉ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିବା ପାଇଖାନାରେ ଏବେ ରହୁଛି ଗୃହ ଉପଯୋଗୀ ଜିନିଷ ।
ଏହା ହେଉଛି ଅନୁଗୋଳ ଜିଲ୍ଲାର କୁମୁରିଶିଙ୍ଘା ପଞ୍ଚାୟତର କାହାଣୀ । ତିନି ବର୍ଷ ତଳେ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଥମ ଖୋଲା ଶୌଚମୁକ୍ତ ଗାଁ ଭାବେ ସାରା ଦେଶରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା । ସେତେବେଳର ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ ନିଜେ ପଞ୍ଚାୟତ ବୁଲି ଏହାକୁ ଖୋଲା ଶୌଚମୁକ୍ତ ଭାବେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ପଞ୍ଚାୟତର ୬,୫୦୦ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିଲା ପାଖାପାଖି ୧୭୦୦ରୁ ଅଧିକ ପାଇଖାନା । ମାତ୍ର ଏବେ ବଦଳିଯାଇଛି ସେଠାକାର ପରିସ୍ଥିତି । ଯୋଜନା ହୋଇଛି ବାଟମଣା । ବର୍ତ୍ତମାନ ଶୌଚ ପାଇଁ ଲୋକେ ବାହାରକୁ ଯାଉଥିବାବେଳେ ପାଇଖାନାରେ ରହୁଛି ଗୃହ ଉପକରଣ ଜିନିଷ ।
କିଏ ନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିବା ପାଇଖାନାରେ ଚାଉଳ ବସ୍ତା ରଖିଛି ତ କିଏ ପିଆଜ ରସୁଣ ରଖୁଛି । କାହା ପାଇଖାନାରେ ଗାଈଙ୍କ ପାଇଁ ବର୍ଷା ଦିନ ଖାଦ୍ୟ ରହିଛି ତ ଅନ୍ୟ କେଉଁଠି କାଠ ଏବଂ ଜାଳେଣୀ ମହଜୁଦ ଅଛି । ସବୁଠାରୁ ବଡ କଥା ହେଉଛି ଏଠି ଯେଉଁ ସବୁ ପାଇଖାନା ହୋଇଛି ତାହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇନାହିଁ । ଲୋକ କିପରି ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରିବେ ତାହା ନେଇ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଛି । କେବଳ ଘର ନିର୍ମାଣ ହୋଇ ପାଇଖାନା ପ୍ୟାନ ବସିଥିବାବେଳେ ଟାଙ୍କି ନାହିଁ କି ଜଳ ଯୋଗାଣର ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ନାହିଁ ।
ଏହା ଉପରେ ପଞ୍ଚାୟତବାସୀ ଅଭିଯୋଗ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ କେବଳ ଲୋକ ଦେଖାଣିଆ ପାଇଁ ଏତେ ସବୁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା । ଯେଉଁ ଠିକାଦାର ପାଇଖାନା ନିର୍ମାଣ କରୁଥିଲା ସେ କେବଳ ଘର ନିର୍ମାଣ କରି ଅଧାରେ ଛାଡିଦେଲା । ଫଳରେ ସେମାନେ ଅଧା ତିଆରି ପାଇଖାନାକୁ ଆଉ ବ୍ୟବହାର କରିନାହାନ୍ତି । ଆଉ ଏଥିପାଇଁ ଦାୟୀ କରିଛନ୍ତି ସେତେବେଳର ସରପଞ୍ଚକୁ । କେବଳ ନିଜେ ବାହା ବାହା ନେବା ପାଇଁ ତରବରିଆ ଭାବେ ଏପରି ଅଧା ପାଇଖାନା ନିର୍ମାଣ କରାଇଥିଲେ ।
ପଞ୍ଚାୟତର ପାଇଖାନା ସ୍ଥିତି ସମ୍ପର୍କରେ ଜିଲ୍ଲା ଜଳ ପରିମଳ ମିଶନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବାରୁ ସେମାନେ ଲୋକଙ୍କୁ ଦୋଷ ଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ କହିବାନୁସାରେ ସେମାନେ ପାଇଖାନା ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏହାପରେ ଲୋକେ ତାହାକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ କରିବା କଥା । ତେବେ ପଞ୍ଚାୟତରେ ତଦାରଖ ପାଇଁ କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଛି । ପୁଣି କିଭଳି ଶିଘ୍ର ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହେବ ସେଥିଉପରେ ନଜର ଦିଆଯିବ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ଅଧିକାରୀ ।
ତେବେ ପ୍ରକୃତରେ ଏହି ଯୋଜନା କାହା ପାଇଁ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ତାହା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସ୍ବଚ୍ଛ ଭାରତ ନାରାରେ ଯୋଜନାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଇବାକୁ ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀଙ୍କର ପ୍ରକୃତରେ ଇଚ୍ଛା ଥିଲା । ଅଥବା ବଡବଡିଆ ଅଫିସର କେବଳ ଆଗଭର ହୋଇଥିଲେ ନିଜର ବାହା ବାହା ପାଇଁ ।
ଅନୁଗୋଳରୁ ସଂଗ୍ରାମ ରଞ୍ଜନ ନାଥ, ଇଟିଭି ଭାରତ
