ଶ୍ରୀହରିକୋଟାରୁ 100ତମ ଲଞ୍ଚିଂ ସଫଳ; ଜାଣନ୍ତୁ ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ ଷ୍ଟେସନର ଐତିହାସିକ ଯାତ୍ରା

ଆଜି (ଜାନୁଆରୀ 29 ତାରିଖ) ଇସ୍ରୋ ଶ୍ରୀହରିକୋଟା ସ୍ଥିତ ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ ଷ୍ଟେସନରୁ ସେଞ୍ଚୁରୀ ମାରିଛି । ଏହି ଅବସରରେ ଜାଣନ୍ତୁ ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ ଷ୍ଟେସନର ଐତିହାସିକ ଯାତ୍ରା..

ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ସଂସ୍ଥା (ISRO) ଦେଶର ମହାକାଶ ଅନୁସନ୍ଧାନରେ ଅନେକ କୀର୍ତ୍ତିମାନ ଅର୍ଜନ କରିଛି । ବର୍ଷ 2025 ଆରମ୍ଭରୁ ଇସ୍ରୋ ଆଉ ଏକ ଇତିହାସ ରଚିବାକୁ ଯାଉଛି । ଇସ୍ରୋର ପ୍ରମୁଖ ସ୍ପେଶ ସେଣ୍ଟର ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ ଶ୍ରୀହରିକୋଟା ସ୍ଥିତ ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ୍‌ ସେଣ୍ଟର (SDSC) । ଆଜି (29 ଜାନୁଆରୀ)ରେ ଇସ୍ରୋ ଏହି ମହାକାଶ କେନ୍ଦ୍ରରୁ 100ତମ ମିଶନକୁ ଉତକ୍ଷେପଣ କରିଛି । 1980 ମସିହାରେ ଏହି ସ୍ପେଶ୍‌ ସେଣ୍ଟରରୁ ପ୍ରଥମ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଉପଗ୍ରହ ଲଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା । ଇତି ମଧ୍ୟରେ ଏଠାରୁ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ମିଶନ ଲଞ୍ଚ ହୋଇ 100 ମିଶନରେ ପହଞ୍ଚିଛି । ଏହି ବିଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଇସ୍ରୋ କାହିଁକି ଏହି ସ୍ଥାନକୁ ଚୟନ କରିଥିଲା, ଚୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କିଏ ସାମିଲ ଥିଲେ, କିପରି ଚୟନ କରାଯାଇଥିଲା ଆଦିକୁ ନେଇ ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ ସେଣ୍ଟରର ଐତିହାସିକ ଯାତ୍ରା ସମ୍ପର୍କରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ନିମ୍ନରେ ଜାଣନ୍ତୁ ।

ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ୍‌ ସେଣ୍ଟରର ଐତିହାସିକ ଯାତ୍ରା

କହି ରଖୁଛୁ କି, ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ୍‌ ସେଣ୍ଟରରୁ ଗତବର୍ଷ 2024 ଡିସେମ୍ବର 30 ତାରିଖରେ 99ତମ ମିଶନକୁ ଲଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା । ଉକ୍ତ ମିଶନର ନାମ SpaDex ମିଶନ ଥିଲା । 29 ଜାନୁଆରୀରେ ଇସ୍ରୋ ଏହି ସ୍ପେଶ୍‌ ସେଣ୍ଟରରୁ 100ତମ ରକେଟ୍‌ ଲଞ୍ଚ କରିଛି । ଏହି ଐତିହାସିକ ଲଞ୍ଚ୍‌ NVS-02 ସାଟେଲାଇଟ୍‌ ସହିତ ହେବ, ଯେଉଁଥିରୁ ଜିୟୋସିଙ୍କ୍ରୋନସ୍‌ ସାଟେଲାଇଟ୍‌ ଲଞ୍ଚ ଭେଇକିଲ (GSLV) ସାହାଯ୍ୟରେ ଶ୍ରୀହରିକୋଟା ସ୍ଥିତ ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ ସେଣ୍ଟରରୁ ଉତକ୍ଷେପଣ କରାଯିବ । ଏହି ଅବସରରେ ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ୍‌ ସେଣ୍ଟରର ଉତ୍ପତ୍ତିଠୁ ଆରମ୍ଭ କରି 100ତମ ମିଶନ ଲଞ୍ଚ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଐତିହାସିକ ଯାତ୍ରା ଉପରେ ନଜର ପକାଇବା ।

Satish Dhawan Space Centre (Image Credit- ISRO)

SDSCର ଅବସ୍ଥିତି

ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ୍‌ ସେଣ୍ଟର ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶର ପୂର୍ବ ଉପକୂଳରେ ଏକ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଓ ଲମ୍ବା ଦ୍ବୀପ ଶ୍ରୀହରିକୋଟାରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ଦ୍ବୀପ 1969ରେ ଏକ ସାଟେଲାଇଟ୍‌ ଲଞ୍ଚିଂ ଷ୍ଟେସନ ଲାଗି ଚୟନ କରାଯାଇଥିଲା । ଶ୍ରୀହରିକୋଟା, ନିଲୋର ଜିଲ୍ଲାର ଏକ ବଡ଼ ଗାଁ ସୁଲୁରୁପେଟା ନିକଟ ବା ତାମିଲନାଡୁ ରାଜଧାନୀ ଚେନ୍ନାଇଠାରୁ ପ୍ରାୟ 80 କିଲୋମିଟର ଉତ୍ତରରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଚେନ୍ନାଇ ଓ କୋଲକାତାକୁ ସଂଯୋଗ କରୁଥିବା ଜାତୀୟ ରାଜପଥ ଦେଇ ସୁଲୁରୁପେଟାରେ ପହଞ୍ଚାଯାଇପାରିବ । ଏଠାରୁ ପୁଲିକଟ୍‌ ହ୍ରଦ ଉପରେ ନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିବା ରାସ୍ତାରେ 20 ମିନିଟ ଯାତ୍ରା କରିବା ପରେ ଶ୍ରୀହରିକୋଟା ଆସିଥାଏ । ଶ୍ରୀହରିକୋଟାର ମୋଟ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ପାଖାପାଖି 43,360 ଏକର (175 ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ), ଯେଉଁଥିରେ 50କିମିର ଲମ୍ବା ସମୁଦ୍ରକୂଳ ମଧ୍ୟ ସାମିଲ ।

କେମିତି ରକେଟ୍‌ ଲଞ୍ଚ୍‌ ଷ୍ଟେସନ ସ୍ଥାପିତ ହେଲା ?

• ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ ସେଣ୍ଟରର ଶୁଭାରମ୍ଭ 1960 ଦଶନ୍ଧିରେ ହୋଇଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଭାରତର ମହାନ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଡଃ ବିକ୍ରମ ଏସ ସାରାଭାଇ ଭାରତରେ ମହାକାଶ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଗତିବିଧି ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେ ଏହି ସ୍ବପ୍ନ ଦେଖିଥିଲେ ଯେ, 'ଆମେ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳକୁ ମଣିଷ ଓ ସମାଜର ବାସ୍ତବିକ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବା ପାଇଁ ଲାଗୁ କରିବା ଦିଗରେ କାହାଠାରୁ ଯେପରି ପଛରେ ରହିବା ନାହିଁ ।' ଏହାପରେ ଭାରତରେ ସ୍ବଦେଶୀ ଉପଗ୍ରହ ବା ସାଟେଲାଇଟ୍‌ ଓ ଏହାର ଲଞ୍ଚ ଯାନ ବିକଶିତ କରିବା ଲାଗି ଦେଶର ପୂର୍ବ ଉପକୂଳରେ ଏକ ରକେଟ୍‌ ଲଞ୍ଚ୍‌ ଷ୍ଟେସନ ସ୍ଥାପିତ କରିବା ଲାଗି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା ।
• 1960 ଦଶନ୍ଧିରେ ଯେତେବେଳେ ଭାରତରେ ସ୍ବଦେଶୀ ସାଟେଲାଇଟ୍‌ ଓ ଲଞ୍ଚ ଭେଇକିଲ ବିକଶିତ କରିବା ଲାଗି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଗଲା, ଏହାପରେ ସଠିକ ସ୍ଥାନ ଖୋଜିବା ମଧ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଖୋଜିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାର ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ସଂସ୍ଥାପକ ଡଃ ବିକ୍ରମ ସାରାଭାଇ । ଏହାପରେ ସେ ନିଜ ସହଯୋଗୀ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଇଭି ଚିଟନିସ୍‌ଙ୍କୁ ଦେଶର ପୂର୍ବ ଉପକୂଳରେ ଲଞ୍ଚ ସ୍ଥଳ ଖୋଜିବାକୁ କହିଥିଲେ ।
• ମାର୍ଚ୍ଚ 1968 ମସିହାରେ, ଇଭି ଚିଟନିସ୍‌ ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶର ତତ୍କାଳୀନ ଶିଳ୍ପ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଅବିଦ୍‌ ହୁସେନଙ୍କ ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରିଥିଲେ । ହୁସେନ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ଭାବିତ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପର୍କରେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ସହ ନକ୍ସା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ଏହି ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକରେ ଶ୍ରୀହରିକୋଟା ମଧ୍ୟ ସାମିଲ ଥିଲା ।
• 1968 ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ ଡଃ ସାରାଭାଇ ଶ୍ରୀହରିକୋଟାର ସର୍ବେକ୍ଷଣ କରିଥିଲେ । ଅକ୍ଟୋବର 1968 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରାୟ 40ହଜାର ଏକର ଜମିକୁ ଅଧିଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହିପରି ଭାବରେ ଶ୍ରୀହରିକୋଟା ଭାରତର ମହାକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ପ୍ରମୁଖ ଲଞ୍ଚ ସ୍ଥଳ ଭାବରେ ଚୟନ କରାଯାଇଥିଲା । ଆଜି ଏହା ଦେଶର ମହାକାଶ ଯାତ୍ରାର ମେରୁଦଣ୍ଡ ପାଲଟିଛି ।
• ଏହିପରି ଭାବରେ ଶ୍ରୀହରିକୋଟାକୁ ଭାରତର ରକେଟ୍‌ ଲଞ୍ଚ ଷ୍ଟେସନ ଭାବେ ଚୟନ କରାଯାଇଥିଲା । 1971 ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର 9 ତାରିଖରେ ଶ୍ରୀହରିକୋଟା ସ୍ଥିତ ରକେଟ୍‌ ଲଞ୍ଚ ଷ୍ଟେସନରୁ 'Rohini-125' ନାମକ ଏକ ଛୋଟ ସାଉଣ୍ଡିଂ ରକେଟ୍‌କୁ ଲଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ଶ୍ରୀହରିକୋଟା ସ୍ପେଶ୍‌ ସେଣ୍ଟରରୁ ଉତକ୍ଷେପଣ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ରକେଟ୍‌ ।
• ଏହାପରେ ଇସ୍ରୋର ଆବଶ୍ୟକ ମୁତାବକ ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ୍‌ ସେଣ୍ଟରରୁ ଲଗାତାର ଭାବେ ବିସ୍ତାର କରାଯାଇଥିଲା । 2002 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 5 ତାରିଖରେ ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ସଂସ୍ଥା (ISRO)ର ପୂର୍ବତନ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରଫେସର ସତୀଶ ଧୱନଙ୍କ ନାମ ଅନୁସାରେ ଏହି ଲଞ୍ଚ ଷ୍ଟେସନକୁ 'ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ ସେଣ୍ଟର' ଭାବେ ନାମକରଣ କରାଯାଇଥିଲା।

Satish Dhawan Space Centre (Image Credit- ISRO)

କାହିଁକି ଶ୍ରୀହରିକୋଟାକୁ ଚୟନ କରାଗଲା ?

• ବିଷୁବ ରେଖାର ନିକଟତର: ଶ୍ରୀହରିକୋଟାକୁ ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଲାଗି ଏକ ଆଦର୍ଶ ଲଞ୍ଚ ସ୍ଥଳ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଏହା ପଛରେ ଅନେକ ବିଶେଷତା ରହିଛି, ଯାହାଦ୍ବାରା ରକେଟ୍‌କୁ ପୂର୍ବ ଦିଗରେ ଲଞ୍ଚ କରିବା ସହଜ ହୋଇଥାଏ । ଦ୍ବିତୀୟତଃ ଏହା ବିଷୁବ ରେଖା ପାଖରେ ଅବସ୍ଥିତ, ଏହାର ଅର୍ଥ ପୃଥିବୀର ଘୂର୍ଣ୍ଣନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଲାଭ ଉଠାଯାଇପାରିବ । ବିଷୁବ ରେଖା ନିକଟରେ ଥିବାରୁ ପ୍ରାୟ 450ମିଟର ପ୍ରତି ସେକେଣ୍ଡର ଅତିରିକ୍ତ ଗତି ମିଳିଥାଏ, ଯାହାଦ୍ବାରା ଅଧିକ ପେଲୋଡ୍‌ ପଠାଇବା ସହଜ ହୋଇଥାଏ । ଖାଲି ସେତିକି ନୁହେଁ, ଜିଓଷ୍ଟେସନାରୀ ସାଟେଲାଇଟ୍‌ ଲାଗି ଏହି ସ୍ଥାନ ବହୁ ଉପଯୋଗୀ, କାରଣ ଏହା ବିଷୁବ ରେଖା ନିକଟରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
• ମଜଭୁତ ଭୌଗୋଳିକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ: ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଶ୍ରୀହରିକୋଟା ଏକ ଦୃଢ, ମଜଭୁତ ଭୌଗୋଳିକ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ, ଯାହାକି ରକେଟ୍‌ ଲଞ୍ଚ ସମୟରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥିବା ତୀବ୍ର କମ୍ପନକୁ ସହ୍ୟ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ।
• ଜନତାଙ୍କ ସୁରକ୍ଷାକୁ ଅଗ୍ରାଧିକାର: ଏହା ସମୁଦ୍ର ନିକଟରେ ଅବସ୍ଥିତ ଓ ଏହାର ଆଖପାଖରେ ବହୁ କମ ଲୋକ ବାସ କରନ୍ତି । ଯାହାଦ୍ବାରା ଉତକ୍ଷେପଣ ହେଉଥିବା ରକେଟ୍‌ର ରୁଟ୍‌କୁ ସମୁଦ୍ର ଉପରେ ରଖାୟାଇଥାଏ । ସମୁଦ୍ର ଉପରେ ରକେଟ୍‌ ଯାଉଥିବାରୁ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ ଯଦି କୌଣସି ଦୁର୍ଘଟଣା ଘଟେ ତେବେ ଜନବସତି ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ବହୁତ କମ ହୋଇଥାଏ ।
• ଉପଯୁକ୍ତ ପାଣିପାଗ: ଏହାବାଦ ଶ୍ରୀହରିକୋଟାରେ ଅଧିକାଂଶ ସମୟ ପାଣିପାଗ ସ୍ବଚ୍ଛ ରହିଥାଏ, ଫଳରେ ଲଞ୍ଚ ଲାଗି ଉପଯୁକ୍ତ ଦିନ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ଏହି ସମସ୍ତ ବିଶେଷତା ଯୋଗୁଁ ଶ୍ରୀହରିକୋଟା ବିଷୁବ ରେଖାର କକ୍ଷଗୁଡ଼ିକ ଲାଗି ଉପଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ବିଶେଷ ଭାବରେ ସଞ୍ଚାର ଓ ପାଣିପାଗ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସାଟେଲାଇଟ୍‌ ଲାଗି ଆଦର୍ଶ ହୋଇଥାଏ । ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ୍‌ ସେଣ୍ଟରରେ ରକେଟ୍‌ ଲଞ୍ଚ, ଟେଲିମେଟ୍ରୋ, ଡେଟା ପ୍ରୋସେସିଙ୍ଗ ଓ ଅନ୍ୟ ସମର୍ଥନ ସେବା ଲାଗି ଅନେକ ପ୍ରମୁଖ ସୁବିଧା ମଧ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ ।

ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ ସେଣ୍ଟରରୁ ଲଞ୍ଚ ହୋଇଥିବା ରକେଟ୍‌ଗୁଡ଼ିକର ବିବରଣୀ

• 1980 ଜୁଲାଇ 18: ସାଟେଲାଇଟ୍‌ ଲଞ୍ଚ ଭେଇକିଲ-3 (SLV-3E2) ହେଉଛି ଭାରତର ପ୍ରଥମ ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ଉପଗ୍ରହ ଲଞ୍ଚ ଯାନ ଯାହାକୁ ଶ୍ରୀହରିକୋଟାରୁ ସଫଳପୂର୍ବକ ଲଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା ।
• 1994 ଅକ୍ଟୋବର 15: PSLV-D2 ସଫଳତାପୂର୍ବକ IRS-P2କୁ ଲଞ୍ଚ କରିଥିଲା ।
• 1996 ମାର୍ଚ୍ଚ 21: PSLV-D3 ସଫଳତାର ସହିତ IRS-P2କୁ ଲଞ୍ଚ କରିଥିଲା ।
• 1999 ମେ 26: PSLV ପ୍ରଥମ ଥର ଲାଗି ବିଦେଶୀ ସାଟେଲାଇଟ୍‌କୁ ଲଞ୍ଚ କରିଥିଲା । ଏଥିରେ Oceansat-1, ଜର୍ମାନୀର DLRTubsat ଓ ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆର Kitsat-3 ସାମିଲ ।
• 2001 ଅକ୍ଟୋବର 22: PSLV-C3ର ଷଷ୍ଠ ଉଡ଼ାଣ ସମୟରେ ଏହା 3 ସାଟେଲାଇଟ୍‌ (Technology Experiment Satellite (TES) - ISRO, BIRD - Germany, PROBA - Belgium)କୁ ସେମାନଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କକ୍ଷପଥରେ ପହଞ୍ଚାଇଥିଲା । ଏହା ଦ୍ବିତୀୟ ଥର ଥିଲା ଯେତେବେଳେ PSLV ଏକା ଥରେ 3ଟି ସାଟେଲାଇଟ୍‌କୁ ଲଞ୍ଚ କରିଥିଲା ।
• 2002 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 12: PSLV-C4ର ସପ୍ତମ ଉଡ଼ାଣରେ ଏହା 1060 କିଲୋଗ୍ରାମର METSAT-1 ସାଟେଲାଇଟ୍‌କୁ GTOରେ ସଫଳତାର ସହିତ ରଖିଥିଲା ।
• 2003 ମେ 8: Geosynchronous Satellite Launch Vehicle (GSLV) ପରିଯୋଜନାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଜିଓସିଙ୍କ୍ରୋନସ୍‌ ସାଟେଲାଇଟ୍‌ ଲଞ୍ଚ କରିବା କ୍ଷମତା ହାସଲ କରିଥିଲା ।
• 2007 ଜାନୁଆରୀ 10: ଇସ୍ରୋର PSLV-C7 ଲଞ୍ଚ ଯାନ ସଫଳତାର ସହିତ 4ଟି ସାଟେଲାଇଟ୍‌ (ଭାରତର CARTOSAT-2 ଓ SRE-1), ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର LAPAN-TUBSAT, ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନାର PEHUENSAT-1କୁ 635କିମି ଉଚ୍ଚତାରେ ପୋଲାର ସନ୍‌ ସିଙ୍କ୍ରୋନସ୍‌ ଅର୍ବିଟ (SSO)ରେ ପହଞ୍ଚାଇଥିଲା ।
• 2008 ଅକ୍ଟୋବର 22: ଭାରତର ଐତିହାସିକ Chandrayaan-1 ମିଶନ ଲଞ୍ଚ ହୋଇଥିଲା । PSLV-C11 ଲଞ୍ଚ ଯାନ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-1କୁ ଏହାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ କକ୍ଷପଥରେ ସଫଳତାର ସହ ପହଞ୍ଚାଇଥିଲା । ଏହା ପ୍ରଥମ ଥର ଥିଲା ଯେତେବେଳେ ଭାରତର କୌଣସି ଯାନ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା ।
• 2009 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 23: PSLV-C14 ଏହାର 16ତମ ଉଡ଼ାଣରେ 958 କିଲୋଗ୍ରାମର Oceansat-2 ଓ 6ଟି ନାନୋ ସାଟେଲାଇଟ୍ସକୁ 720କିମି ସୋଲାର ସିଙ୍କ୍ରୋନସ ପୋଲାର ଅର୍ବିଟ ନିକଟରେ ଛାଡ଼ିଥିଲା ।
• 2012 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 9: ଏହା ଇସ୍ରୋର 100ତମ ମିଶନ ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ PSLV-C21 ଦୁଇଟି ବିଦେଶୀ ସାଟେଲାଇଟ୍‌କୁ ଅର୍ବିଟରେ ଛାଡ଼ିଥିଲା । ଏହି ଐତିହାସିକ ମୁହୂର୍ତ୍ତର ସାକ୍ଷୀ ରହିବା ଲାଗି ଅନେକ ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତି ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ ସେଣ୍ଟରରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ ।
• 2013 ନଭେମ୍ବର 5: ମାର୍ସ ଅର୍ବିଟର ମିଶନ (MOM) ଲଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା । ଏଥିରେ ମଙ୍ଗଳ ଯାନ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଯାଏ । ଏହା ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଅନ୍ତଃଗ୍ରହୀୟ ମିଶନ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ PSLV-C25 ଜରିଆରେ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା । ଏହି ମିଶନ 7ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହରେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲା ।
• 2017 ଫେବୃଆରୀ 15: PSLV-C37 ଏକାଥରେ 104 ସାଟେଲାଇଟ୍‌କୁ ସଫଳତାର ସହିତ ଲଞ୍ଚ କରିଥିଲା । 39ତମ ଉଡ଼ାଣରେ Cartosat-2 Series ସାଟେଲାଇଟ୍‌ ସହ 103 ଅନ୍ୟ ସହଯାତ୍ରୀ ସାଟେଲାଇଟ୍‌ ଲଞ୍ଚ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସମସ୍ତ 104 ସାଟେଲାଇଟ୍‌ର ମୋଟ ଓଜନ 1378 କିଲୋଗ୍ରାମ ଥିଲା ।
• 2017 ଜୁନ 23: ଇସ୍ରୋ 40ତମ PSLV-C38 ଉଡ଼ାଣରେ 712କିଲୋଗ୍ରାମର Cartosat-2 Series ସାଟେଲାଇଟ୍‌ ସହ 30 ଅନ୍ୟ ସହଯାତ୍ରୀ ସାଟେଲାଇଟ୍‌କୁ SSO ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚାଇଥିଲା ।
• 2018 ନଭେମ୍ବର 14: ଇସ୍ରୋ GSAT-29 ସାଟେଲାଇଟ୍‌କୁ ଲଞ୍ଚ କରିଥିଲା, ଯାହାକି ଭାରି ଉପଗ୍ରହ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ । ଏହାକୁ ଉନ୍ନତ ଯୋଗାଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଲାଗି ଲଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା ।
• 2019 ଜୁଲାଇ 22: ଇସ୍ରୋର GSLV MkIII-M1 ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-2 ସାଟେଲାଇଟ୍‌କୁ ସଫଳତାର ସହିତ ଲଞ୍ଚ କରିଥିଲା । ଏହାକୁ ଚନ୍ଦ୍ରର ଦକ୍ଷିଣ ଧ୍ରୁବ ପୃଷ୍ଠରେ ଅବତରଣ କରାଯିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଲଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା, ମାତ୍ର ଏହା ଅସଫଳ ହୋଇଥିଲା ।
• 2023 ମାର୍ଚ୍ଚ 26: ଇସ୍ରୋର GSLV MkIIIର 6ଷ୍ଠ ସଫଳ ଉଡ଼ାଣ ସହିତ LVM3 M3/OneWeb India-2କୁ ଲଞ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା OneWeb Group Companyର 36 ସାଟେଲାଇଟ୍‌କୁ ଲଞ୍ଚ କରିଥିଲା ।
• 2023 ଜୁଲାଇ 14: ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-3 ଭାବେ ଇସ୍ରୋ ଚନ୍ଦ୍ର ମିଶନ ଲଞ୍ଚ କରିଥିଲା । ଏହି ମିଶନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଚନ୍ଦ୍ରର ଦକ୍ଷିଣପୃଷ୍ଠରେ ସଫ୍ଟ ଲ୍ୟାଣ୍ଡିଂ ଏବଂ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ।
• 2023 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2: Aditya L1 Mission ଇସ୍ରୋର ପ୍ରଥମ ସଫଳ ସୌର ମିଶନ ଥିଲା । ଏହି ମିଶନ ଜରିଆରେ ଇସ୍ରୋର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ନିକଟତର ହୋଇ ସୌରଝଡ଼ର ଆଦିର ସନ୍ଧାନ କରିବା ।
• 2024 ଜାନୁଆରୀ 12: ବ୍ଲାକ୍‌ ହୋଲ୍ସକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବା ଲାଗି ଇସ୍ରୋ XPoSat ଲଞ୍ଚ କରିଥିଲା । ଏହାର ଅର୍ଥ ବ୍ଲାକ୍‌ ହୋଲ୍‌ର ରହସ୍ୟ ଖୋଜି ଏହାର ଗଭୀରତାକୁ ବୁଝିବା ।
• 2024 ଡିସେମ୍ବର 5: ଇସ୍ରୋ ୟୁରୋପୀୟ ସ୍ପେଶ ଏଜେନ୍ସି (ESA)ର Proba-3 ମିଶନକୁ PSLV-C59 ମାଧ୍ୟମରେ ସଫଳତାର ସହିତ ଲଞ୍ଚ କରିଥିଲା ।
• 2024 ଡିସେମ୍ବର 30: ବର୍ଷ ଶେଷରେ ଇସ୍ରୋ SpaDEx (The Space Docking Experiment) ମିଶନକୁ ସଫଳତାର ସହିତ ଲଞ୍ଚ କରି ଇତିହାସ ରଚିଥିଲା । ଏହି ମିଶନରେ PSLV-C60 ରକେଟ୍‌ରେ ଦୁଇଟି ଛୋଟ ଉପଗ୍ରହ SDX01 (Chaser) ଓ SDX02 (Target) ସମେତ 24 ଅନ୍ୟ ପେଲୋଡ୍‌କୁ ମହାକାଶକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା । ଏହି ମିଶନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଡକିଂ ଓ ଅନଡକିଂ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ପରୀକ୍ଷଣ କରିବା ।

ଶ୍ରୀହରିକୋଟାରୁ ISROର ସେଞ୍ଚୁରୀ

ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ସଂସ୍ଥା (ISRO) ଆସନ୍ତାକାଲି 29 ଜାନୁଆରୀ ସକାଳ 6:23ରେ ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ ଶ୍ରୀହରିକୋଟା ସ୍ଥିତ ସତୀଶ ଧୱନ ସ୍ପେଶ ସେଣ୍ଟରରୁ 100ତମ ମିଶନ ଲଞ୍ଚ କରିବାକୁ ଯାଉଛି । ଏହି ଲଞ୍ଚରେ GSLV-F15 ରକେଟ୍‌ର ବ୍ୟବହାର କରି ନାଭିକ ସିଷ୍ଟମ ଲାଗି NVS-02 ସାଟେଲାଇଟ୍‌କୁ ଲଞ୍ଚ କରିବାକୁ ଯାଉଛି । ଯାହାକି ଶ୍ରୀହରିକୋଟାରୁ 100ତମ ଲଞ୍ଚ ହେବ । ଏହି ଐତିହାସିକ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ଲାଗି ଇସ୍ରୋକୁ ବିଭିନ୍ନ ମହଲରୁ ଶୁଭେଚ୍ଛାର ସୁଅ ଛୁଟିଛି । ଏହି ମିଶନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଭାରତ ନିଜସ୍ବ ସ୍ବଦେଶୀ ନାଭିଗେସନ ସିଷ୍ଟମ ‘ନାଭିକ୍‌’ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା । ଏହାଦ୍ବାରା ଆମେରିକୀୟ ନାଭିଗେସନ ସିଷ୍ଟମ GPS ବଦଳରେ ସ୍ବଦେଶୀ ନାଭିଗେସନ ସିଷ୍ଟମକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ ।

ଏହା ବି ପଢନ୍ତୁ