ହାଇଦ୍ରାବାଦ : କଲେଜ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଭାରତୀୟଙ୍କ ପ୍ରଥମ ପିଢି ମଧ୍ୟରେ ଥିଲେ ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ । 1877 ମସିହାରେ ପୁନେର ଡେକାନ କଲେଜରୁ ଗଣିତରେ ପ୍ରଥମ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ । ଆମେ ଜାଣୁ ଯେ ଗଣିତ ଯୁକ୍ତି, ସୃଜନଶୀଳତା, ବିସ୍ତୃତ କିମ୍ବା ସ୍ଥାନିକ ଚିନ୍ତାଧାରାର ଶକ୍ତି, ବୈଜ୍ଞାନିକ ସ୍ବଭାବ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ କ୍ଷମତାକୁ ଉନ୍ନତ କରିଥାଏ । ସରକାରୀ ଆଇନ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରୁ 1879 ମସିହାରେ LLB ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ସମାପ୍ତ କରିବା ପରେ ତିଲକ ପୁନେର ଫର୍ଗୁସନ୍ କଲେଜରେ ଗଣିତ ଶିକ୍ଷା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେଠାରେ ସେ ସାମ୍ବାଦିକ ହେବା ଓ ସ୍ବାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ମୁହାଁମୁହିଁ ହୋଇଥିଲେ।
ଡେକାନ ଶିକ୍ଷାଗତ ସୋସାଇଟି-
ସେ 1880 ଦଶକରେ ଗୋପାଳ ଗଣେଶ ଅଗରକର, ମହାଦେବ ବଲାଲ ନାମଜୋସି ଓ ବିଷ୍ଣୁଶ୍ରୀ ଚିପଲୁଙ୍କର ଓ କିଛି କଲେଜ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ସହ ଡେକାନ୍ ଶିକ୍ଷା ସୋସାଇଟିର ଆୟୋଜନ କରିଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ଭାରତର ଯୁବକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଶିକ୍ଷାର ଗୁଣରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା।
ଏକ ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଡେକାନ୍ ଏଜୁକେସନ୍ ସୋସାଇଟି ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା । ଯାହାକି ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇ ଯୁବକ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରା ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥିଲା । ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ସୋସାଇଟି 1885 ମସିହାରେ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଫର୍ଗୁସନ୍ କଲେଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲା । ସମାଜ ବିଶେଷକରି ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥିଲା । କାରଣ ତିଲକ ଓ ତାଙ୍କ ସହଯୋଗୀମାନେ ଇଂରାଜୀକୁ ଉଦାରବାଦୀ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଆଦର୍ଶର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତି ବୋଲି ବିବେଚନା କରିଥିଲେ । ସେ ନିଜେ ଫର୍ଗୁସନ୍ କଲେଜରେ ଗଣିତ ଶିକ୍ଷା କରିଥିଲେ। ଡେକାନ୍ ଏଜୁକେସନ୍ ସୋସାଇଟି (1884) ନିଃସ୍ବାର୍ଥପର ସେବାର ଏକ ଆଦର୍ଶ ଅନୁସରଣ କରିବେ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଥିଲା ।
ନୂତନ ଶିକ୍ଷାଗତ ବିଦ୍ୟାଳୟ-
ଏହା 1880 ମସିହାରେ ବିଷ୍ଣୁ କୃଷ୍ଣ ଚିପୁଲଙ୍କର, ବାଲ ଗଙ୍ଗାଧର ତିଲକ ଓ ଗୋପାଳ ଗଣେଶ ଅଗରକରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । 1936 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ବିଦ୍ୟାଳୟ ସହ-ଶିକ୍ଷାଗତ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଥିଲା । ସେହି ସମୟରେ ଚିପୁଲଙ୍କର, ତିଲକ ଓ ଅଗରକରଙ୍କ ଦ୍ବା ଡେକାନ ଏଜୁକେସନ ସୋସାଇଟି ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାସହ ଝିଅମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଅହିଲ୍ୟାଦେବୀ ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଗଲା ।
ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟଣା । ଏହା କେବଳ ବ୍ରିଟିଶ ଶିକ୍ଷାକୁ ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସର ଆରମ୍ଭ ନୁହେଁ ବରଂ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାକୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା। ଏହାସହ 19 ଜଣ ଛାତ୍ରଙ୍କ ସହିତ ନ୍ୟାସନାଲ ଏଜୁକେସନ ସ୍କୁଲ ବା ଏନଇସି ଜାନୁଆରୀ 2, 1880 ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା । ଗୋଟିଏ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ନାମଲେଖା ଦଶଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଅଳ୍ପ କିଛି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ, NES ବମ୍ବେ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିର ସବୁଠାରୁ ବଡ ବିଦ୍ୟାଳୟ ହେଲା ।
ପାଶ୍ଚାତର ସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ଶିକ୍ଷାକୁ ଅନ୍ଧ ଭଳିଆ ବିଶ୍ବାସ କରିବା ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନଥିଲା ବରଂ ଭାରତର ଯୁବକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସିନେର୍ଜିଷ୍ଟିକ୍ ମୂଲ୍ୟ-ଆଧାରିତ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ବିକଶିତ କରିବା ତିଲକଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ।
