ହାଇଦ୍ରାବାଦ: ଭାରତରେ 197 ନିୟୁତ ଲୋକଙ୍କ ଘରେ ଟେଲିଭିଜନ ଅଛି । ଯାହାକୁ 886 ନିୟୁତ ଲୋକ ଦେଖୁଛନ୍ତି । ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ 600 ନିୟୁତ ଲୋକ ପ୍ରତିଦିନ ଟେଲିଭିଜନ ଦେଖନ୍ତି । ଏହି ମାଧ୍ୟମ ଶସ୍ତାରେ ମନୋରଞ୍ଜନ ଯୋଗାଉଛି ।
ଦେଶରେ ପ୍ରାୟ 900 ଲାଇସେନ୍ସପ୍ରାପ୍ତ ସାଟେଲାଇଟ ଟେଲିଭିଜନ ଚ୍ୟାନେଲ ଅଛି । ଯେଉଁଥିରୁ ସାପ୍ତାହିକ ପ୍ରାୟ 600 ଟି ଚ୍ୟାନେଲକୁ ଦର୍ଶକ ଦେଖିପାରୁଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ମନିଟର କରୁଛି ବ୍ରଡକାଷ୍ଟ ଅଡିଆନ୍ସ ରିସର୍ଚ୍ଚ କାଉନସିଲିଂ (ବିଏଆରସି)।
ଭିଓରସିପ ଡାଟା ମଧ୍ୟ ବିଜ୍ଞାପନ ପାଇଁ ମୁଦ୍ରା ଆଧାର ଗଠନ କରେ। ଏହା ମଧ୍ୟ ମାର୍କେଟର ଏବଂ ବିଜ୍ଞାପନଦାତାଙ୍କୁ ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ ଯେ, ସେମାନଙ୍କ ମେସେଜିଂର ଅଧିକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପ୍ରସାର ପାଇଁ ବିଜ୍ଞାପନ କେଉଁ ଚ୍ୟାନଲରେ ଦେଖେଇବା ଭଲ।
ଦର୍ଶକଙ୍କ ତଥ୍ୟର ମହତ୍ତ୍ବର ଅନୁମାନ ଏହି ହିସାବରେ କରାଯାଇପାରିବ ଯେ, ଟେଲିଭିଜନ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ FICCI / EY ରିପୋର୍ଟ 2019 ଅନୁସାରେ, ବାର୍ଷିକ 30,500 କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥାଏ ।
2019 ରେ, ଭାରତର ଟେଲିଭିଜନ ଶିଳ୍ପ INR 74,000 କୋଟିରୁ INR 78,700 କୋଟିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ 60% ରାଜସ୍ବ ବଣ୍ଟନ ମାଧ୍ୟମରେ ଏବଂ 40% ବିଜ୍ଞାପନରୁ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇଥିଲା ।
ଶିଳ୍ପ ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରସାରଣକାରୀଙ୍କ ରାଜସ୍ୱ 2019 ରେ 41,300 କୋଟିରୁ INR 45,000 କୋଟିକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯେଉଁଥିରୁ ବିଜ୍ଞାପନର ରାଜସ୍ବ ପ୍ରାୟ ଅଟେ । 70% ଏବଂ ସଦସ୍ୟତା ରାଜସ୍ବ ପାଖାପାଖି 30% ଅଟେ।
ଭାରତରେ ଭିଓରସିପ ମେଜରମେଣ୍ଟ କିପରି କରାଯାଏ ?
ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ଟେଲିଭିଜନ ବଜାର ପରି, ଭାରତରେ ଭିଓରସିପ ମେଜରମେଣ୍ଟ ମଧ୍ୟ ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ନମୁନା ଆଧାର ସର୍ଭେରେ କରାଯାଇଥାଏ ।
BARC ଇଣ୍ଡିଆ ଟେଲିଭିଜନ ଘରଗୁଡିକର ଏକ ଛୋଟ ପ୍ୟାନେଲରେ ଏହାର ବାରୋମିଟର ବସାଇଥାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ 44,000 ଘରେ ଲଗାଯାଇଥିବାବେଳେ, ଆଗକୁ 50,000 ଘରେ ଲଗାଯିବ ।
44,000 ର ଏକ ସାମ୍ପଲ ହେଉଛି ଏକ ଛୋଟ ପ୍ୟାନେଲ ଯାହା 1.3 ବିଲିୟନ ଲୋକଙ୍କ ଭିତରେ ଠିକ ଭାବେ ଡାଟା ଜଣାପଡେ ନାହିଁ ।
ଟିଭି ରେଟିଂର ଗୁରୁତ୍ୱ
କେଉଁ ଚ୍ୟାନେଲରେ ବିଜ୍ଞାପନ ଦେବା ଉଚିତ ତାହା ସ୍ଥିର କରିବାକୁ ବିଜ୍ଞାପନଦାତାଙ୍କ ପାଇଁ TRP ଗୁଡିକ ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟ ମୁଦ୍ରା ।
2019 ରେ ସମୁଦାୟ ବ୍ରଡକାଷ୍ଟର ମାନଙ୍କର ରେଭିନ୍ୟୁ 45 ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା ରୁ କେବଳ 32 ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା ବିଜ୍ଞାପନ ରେଭିନ୍ୟୁରୁ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଏହା ବିଜ୍ଞାପନର ରାଜସ୍ୱ ପ୍ରବାହ ଉପରେ ଶିଳ୍ପର ନିର୍ଭରଶୀଳତାକୁ ସୂଚିତ କରେ, ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ମୁଖ୍ୟତଃ ସେମାନଙ୍କ ଦର୍ଶକଙ୍କ ପ୍ରୋଫାଇଲ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିଷୟବସ୍ତୁର ଲୋକପ୍ରିୟତା, ଯାହା ଭିଓରସିପ ମେଜରମେଣ୍ଟ ଟେଲିଭିଜନ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟାୟନ ମାଧ୍ୟମରେ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଏ ।
ଟେଲିଭିଜନ ରେଟିଂ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡ଼ିକର ଇତିହାସ
BARC ହେଉଛି ଏକ ଇଣ୍ଡଷ୍ଟ୍ରି-ନେତୃତ୍ବାଧୀନ ସଂସ୍ଥା ଯାହାକି ଇଣ୍ଡିଆନ ବ୍ରଡକାଷ୍ଟିଂ ଫାଉଣ୍ଡେସନ (ଆଇବିଏଫ୍), ଇଣ୍ଡିଆନ ସୋସାଇଟି ଅଫ ଆଡଭରଟାଇଜର୍ସ (ISA) ଏବଂ ବିଜ୍ଞାପନ ଏଜେନ୍ସି ଆସୋସିଏସନ ଅଫ ଇଣ୍ଡିଆ (AAAI) ଦ୍ବାରା ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ ହୋଇଛି । BARC India 2015ରେ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା ଏବଂ ସେବେଠାରୁ ଏହା ବ୍ୟବସାୟିକ ଭିତ୍ତିରେ ଟେଲିଭିଜନ ରେଟିଂ ସେବାଗୁଡିକର ଏକମାତ୍ର ପ୍ରଦାନକାରୀ ।
ଭାରତରେ, ORG-MARG ର INTAM (ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ଟେଲିଭିଜନ ଭିଓରସିପ ମେଜରମେଣ୍ଟ) 1994ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। INTAM ର ସାମ୍ପଲ ର ଆକାର ବହୁତ ଛୋଟ ଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରମୁଖ ସହରମାନଙ୍କରେ ସୀମିତ ଥିଲା ।
INTAM କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଥିବାବେଳେ, 1998 ରେ ଦ୍ବିତୀୟ ରେଟିଂ ଏଜେନ୍ସି TAM ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।
2001 ରେ, INTAM ଏବଂ TAM ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ମିଶ୍ରିତ ହେଲା ।
2004ରେ ଅନ୍ୟ ଏକ ରେଟିଂ ଏଜେନ୍ସି, ଭିଓରସିପ ମେଜରମେଣ୍ଟ ଏବଂ ଆନାଲିଟିକ୍ସ ଲିମିଟେଡ (aMap) ଭାରତରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କଲା । ଏହାର ବାଣିଜ୍ୟିକ କାର୍ଯ୍ୟ, ଫେବୃଆରୀ 2007 ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।
ଯଦିଓ, ଏହି ଏଜେନ୍ସିଗୁଡିକର କାର୍ଯ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ କିଛି ବଡ ସହରରେ ସୀମିତ ଥିଲା; ଏହି ଦୁଇଟି ଏଜେନ୍ସି ମଧ୍ୟରୁ ଜମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀରକୁ କଭର କରିନଥିଲା।
ବଡ ସହରଗୁଡିକରେ ମଧ୍ୟ, ଭିଓରସିପ ମେଜରମେଣ୍ଟ ପାଇଁ ଘରଗୁଡିକର ପ୍ୟାନେଲ ଆକାର ପ୍ରାୟ 7000 (TAM) ଏବଂ 6000 (aMAP) ମିଟର ଘର ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ଥିଲା ।
2008 ରେ, ବ୍ୟବସାୟିକ ଭିତ୍ତିରେ ଟେଲିଭିଜନ ମୂଲ୍ୟାୟନ ସେବାଗୁଡିକ TAM ମିଡିଆ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ଭିଓରସିପ ମେଜରମେଣ୍ଟ ଏବଂ ଆନାଲିଟିକ୍ସ ଲିମିଟେଡ (aMap) ଦ୍ବାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଭାରତରେ ରେଟିଂ ସିଷ୍ଟମର ବିଶ୍ୱସନୀୟତାକୁ ନେଇ ଚିନ୍ତା ବଢିଥିଲା। 2008 ରେ MIB, ଟେଲିଭିଜନ ଦର୍ଶକ ମାପ (TAM) / ଟେଲିଭିଜନ ରେଟିଂ ପଏଣ୍ଟ (ଟିଆରପି) ଏବଂ ରେଟିଂ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡିକ ପାଇଁ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବାକୁ ଥିବା ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ TRAI ର ସୁପାରିଶ ଲୋଡିଥିଲା ।
ଟେଲିକମ ରେଗୁଲେଟୋରୀ ଅଥରିଟି ଅଫ ଇଣ୍ଡିଆ (TRAI) ସୂଚନା ଏବଂ ପ୍ରସାରଣ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟକୁ 19 ଅଗଷ୍ଟ 2008 ରେ ଟେଲିଭିଜନ ମୂଲ୍ୟାୟନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତା ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗକୁ ସୁପାରିଶ କରିଥିଲା।
TRAI ଏକ ଶିଳ୍ପ-ନେତୃତ୍ବାଧୀନ ସଂସ୍ଥା, ବ୍ରଡକାଷ୍ଟ ଦର୍ଶକ ଅନୁସନ୍ଧାନ ପରିଷଦ (BARC) ଗଠନ ମାଧ୍ୟମରେ ଆତ୍ମ ନିୟନ୍ତ୍ରଣର ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ମଧ୍ୟ ସୁପାରିଶ କଲା ।
AMAP ଏହାର ସେବା ବନ୍ଦ କରିଥିବାରୁ TAM ମିଡିଆ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଏକ ବ୍ୟବସାୟିକ ଭିତ୍ତିରେ ଟେଲିଭିଜନ ରେଟିଂ ସେବାଗୁଡିକର ଏକମାତ୍ର ପ୍ରଦାନକାରୀ ହୋଇଗଲା ।
TRAI 13 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2013 ରେ MIBକୁ “ଭାରତରେ ଟେଲିଭିଜନ ରେଟିଂ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡିକ ପାଇଁ ଗାଇଡଲାଇନ / ଆକ୍ରିଡେସନ ମେକାନିଜିମ” ଉପରେ ଏହାର ସୁପାରିଶ ଦେଇଥିଲା।
ଟେଲିଭିଜନ ରେଟିଂ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡିକର ପଞ୍ଜୀକରଣ ପାଇଁ TRAI ବିସ୍ତୃତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ସୁପାରିଶ କରିଛି । MIB TRAIର ସୁପାରିଶକୁ ଗ୍ରହଣ କଲା ଏବଂ 10 ଜାନୁଆରୀ 2014 ରେ ଭାରତରେ ଟେଲିଭିଜନ ମୂଲ୍ୟାୟନ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡିକ ପାଇଁ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀକୁ ସୂଚିତ କଲା ।
ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଅନୁଯାୟୀ, ଶିଳ୍ପ-ନେତୃତ୍ବାଧୀନ ସଂସ୍ଥା, BARC 28 ଜୁଲାଇ 2015 ରେ ଭାରତରେ ଟେଲିଭିଜନ ରେଟିଂ କରିବା ପାଇଁ MIB ଦ୍ବାରା ସ୍ବୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା। TAM ମିଡିଆ ରିସର୍ଚ୍ଚ MIB ରେ ନିଜକୁ ପଞ୍ଜୀକୃତ କରିନଥିଲା ଏବଂ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଥିଲା ।
ବ୍ୟୁରୋ ରିପୋର୍ଟ, ଇଟିଭି ଭାରତ
