उन्हाळ्यात त्वचेच्या किंवा केसांच्या स्वच्छतेकडे किंवा काळजीकडे दुर्लक्ष केल्याने अनेक समस्या उद्भवू शकतात. खरे तर या ऋतूत सूर्यप्रकाश, घाम, हवेतील आर्द्रतेचा अभाव आणि वातावरणातील धुळीचे प्रमाण यामुळे त्वचेला अनेक समस्या उद्भवू शकतात, विशेषत, त्वचेची अ‍ॅलर्जी, उन्हाची अ‍ॅलर्जी, काटेरी उष्णता, खाज सुटणे, कोरडी त्वचा, ठिसूळ त्वचा, केसांमध्ये कोंडा आणि डोक्यावर फोड येणे किंवा पुरळ येणे इ. उन्हाळ्याच्या हंगामात त्वचा आणि केसांशी संबंधित कोणत्या समस्या अधिक त्रासदायक असतात आणि त्या कशा टाळता येतील याविषयी अधिक जाणून घेण्यासाठी ईटीव्ही भारत सुखीभवने त्यांच्या तज्ञांकडून माहिती घेतली आहे.
कोणत्या समस्या तुम्हाला त्रास देतात?
उत्तराखंडच्या त्वचारोग तज्ज्ञ डॉ. आशा सकलानी सांगतात की, उन्हाळ्यात त्वचेची आणि केसांची विशेष काळजी घेणे गरजेचे आहे. कारण उन्हाळ्याच्या हंगामात सूर्यप्रकाश, घाम, वातावरणातील आर्द्रतेचा अभाव आणि धुळीचा अतिरेक यांसह इतर अनेक घटकांच्या प्रभावामुळे केस आणि त्वचेमध्ये विविध समस्या निर्माण होण्याची दाट शक्यता असते.
त्वचा समस्या:
या ऋतूत त्वचेशी संबंधित अनेक प्रकारच्या समस्यांचा त्रास होऊ शकतो, असे डॉक्टर सांगतात. जे लोक घराबाहेर किंवा उघड्या भागात जास्त वेळ सूर्यप्रकाशात घालवतात त्यांना सहसा त्वचा जळणे, त्वचेवर जास्त टॅन होणे, त्वचेमध्ये ओलावा नसल्यामुळे कोरडेपणा वाढणे आणि या ऋतूमध्ये इतर अनेक समस्या उद्भवण्याची शक्यता आहे. त्याच वेळी, या ऋतूमध्ये जास्त घाम येत असल्याने, उष्माघात, पुरळ आणि दाद यांसारख्या त्वचेच्या समस्या देखील वाढतात.
उष्माघाताची समस्या:
काटेरी उष्णता ही खरं तर त्वचेची अ‍ॅलर्जीचा एक प्रकार आहे. काटेरी उष्णता सामान्यत: मानेवर, पाठीवर आणि चेहऱ्यावर लहान लाल मुरुमांच्या रूपात दिसून येते. काटेरी उष्णता घामामुळे छिद्रांमध्ये अडथळे निर्माण झाल्यामुळे उद्भवते. काही वेळा घामामुळे आणि उष्णतेमुळे चिकटपणामुळे त्वचेवर पुरळ उठते. पुरळ झाल्यास, प्रभावित भागावर (त्वचेवर) लाल ठिपके तयार होतात, त्वचा खडबडीत आणि कोरडी होते आणि कधीकधी त्या भागावर लहान मुरुम देखील दिसतात. काहीवेळा, पुरळांमुळे, त्वचेवर जास्त खाज सुटणे, जळजळ होणे आणि वेदना जाणवू शकतात.
शरीराच्या अशा ठिकाणी जिथे फक्त जास्त घाम येतोच असे नाही तर ते लवकर कोरडे देखील होत नाही, जसे की मांड्यांचे सांधे, प्रायव्हेट पार्ट्स आणि बगलेत, काही वेळा उष्णतेमुळे समस्या आणखी वाढतात. वास्तविक, ही ठिकाणे हवेच्या थेट संपर्कात येत नाहीत आणि अशा स्थितीत घाम सहज सुकता येत नाही. त्यामुळे अनेक वेळा घामाचे कण आणि त्यामुळे साचलेली घाण साचू लागते आणि या ठिकाणी फंगल आणि बॅक्टेरियाचा संसर्ग होण्याचा धोका वाढतो.
डॉ. आशा सकलानी सांगतात की, अनेकांना सूर्याची ऍलर्जी देखील असते. याला सूर्यप्रकाश संवेदनशीलता असेही म्हणतात. या समस्येने ग्रस्त लोकांमध्ये तीव्र सूर्यप्रकाशामुळे ऍलर्जीची प्रतिक्रिया दिसून येते. जसे की तीव्र सूर्यप्रकाशाच्या संपर्कात आल्यावर त्यांच्या त्वचेचा रंग बदलतो आणि बहुतेक प्रकरणांमध्ये ती काळी होते. याशिवाय त्वचेवर पुरळ किंवा लाल पुरळ उठू लागतात. डॉ. आशा सांगतात की उन्हाळ्याच्या हंगामात त्वचेशी संबंधित समस्या जसे दाद, ऍथलीट फूट, नखांचा संसर्ग, बोटांच्या दरम्यानच्या जागेत इन्फेक्शन तर वाढतातच पण सिरोसिस सारख्या त्वचाविकाराच्या केसेसमध्येही वाढ होते. .
केसांशी संबंधित समस्या:
डॉ. आशा शकलानी सांगतात की, उन्हाळ्यात डोक्याला जास्त घाम येतो त्यामुळे लोक रोज डोके धुवायला लागतात. अशा परिस्थितीत डोके धुण्यासाठी मजबूत रसायनयुक्त शॅम्पू वापरला जात असेल तर डोक्याची त्वचा कोरडी होऊ लागते आणि कोंडा, मुरुम, खाज आणि केस कमजोर होणे आणि जास्त तुटणे यासारख्या समस्या आपल्याला त्रास देऊ लागतात. डोक्याला जास्त घाम येत असेल तर घाम सुकत नसेल तर त्याचे कण केसांच्या मुळांमध्ये जमा होऊ लागतात. जे धूळ आणि काहीवेळा केसांच्या निगा किंवा केस स्टाइलिंग उत्पादनांच्या कणांसह एकत्रित केल्याने केसांच्या मुळांवर आणि डोक्याच्या त्वचेवर घाण जमा होते, ज्यामुळे केसांची छिद्रे अडकतात. अशा स्थितीत मुरुम, खाज सुटणे आणि कधीकधी उवा होण्याचा धोका देखील वाढतो.
संरक्षण कसे करावे:
डॉ.आशा सांगतात की, उन्हाळ्याच्या ऋतूमध्ये प्रत्येकाने त्वचेची स्वच्छता आणि संपूर्ण शरीराच्या स्वच्छतेची विशेष काळजी घेतली पाहिजे, परंतु ज्या लोकांची त्वचा अतिशय संवेदनशील आहे, ज्यांना सूर्याची ऍलर्जी आहे आणि ज्यांना आधीच कोणत्याही विशेष स्थितीचा त्रास आहे. त्वचेची स्थिती किंवा त्वचा रोग (जसे की सिरोसिस आणि एक्जिमा) या हंगामात जास्त काळजी घेणे आवश्यक आहे. समस्या टाळण्यासाठी स्वच्छता आणि स्वच्छतेसोबतच आहाराचीही विशेष काळजी घेतली पाहिजे, जेणेकरून त्वचा ओलसर राहते आणि शरीराला आवश्यक पोषणही मिळते, असे त्या सांगतात. जेणेकरून कोणत्याही समस्येचा प्रभाव कमीत कमी होऊ शकेल. उन्हाळ्यात काही गोष्टींची काळजी घेतल्यास जवळपास सर्व प्रकारच्या समस्या टाळता येऊ शकतात, असे त्या सांगतात. त्यातील काही खालीलप्रमाणे आहेत.
- नेहमी पचण्याजोगे हलके आणि ताजे अन्न खा. तसेच तुमच्या आहारात फळे आणि पाण्यासोबत निरोगी आणि नैसर्गिक द्रवांचे प्रमाण वाढवा. जसे नारळ पाणी, दही, ताक, ताक, शरबत जे उष्णतेचा प्रभाव कमी करतात जसे खस, गुलाब आणि लाकूड सफरचंद शरबत इ.
- उन्हाळ्यात नियमित आंघोळ करावी. जास्त घाम येत असल्यास, सकाळी आणि संध्याकाळी आंघोळ करणे देखील चांगले आहे. पण आंघोळ करण्यापूर्वी एकदा घाम सुकू देण्याचा प्रयत्न करा.
- आंघोळ करताना जास्त रसायने असलेले साबण किंवा शैम्पू वापरणे टाळावे. यामुळे त्वचा आणि केसांमध्ये जास्त कोरडेपणा येऊ शकतो.
- मॉइश्चरायझर किंवा क्रीमच्या मदतीने त्वचेला दररोज मॉइश्चरायझ करा.
- स्त्री असो वा पुरुष, घराबाहेर पडण्यापूर्वी चांगल्या दर्जाचे सनस्क्रीन लावणे महत्त्वाचे आहे.
- शक्यतो जास्त वेळ घामाच्या कपड्यांमध्ये राहू नका.त्यामुळे बुरशीजन्य किंवा बॅक्टेरियाच्या संसर्गाचा धोका वाढतो.
- उन्हाळ्यात सुती आणि सैल कपड्यांना प्राधान्य द्या कारण अशा कपड्यांमध्ये घाम लवकर सुकतो.
- मग तो पुरुष असो वा स्त्री, नेहमी सूती आणि कमी घट्ट अंडरवेअर घाला.
- दररोज केस धुणे टाळा. त्याऐवजी, घराबाहेर जाताना, विशेषतः दुचाकीवरून किंवा पायी प्रवास करताना केसांभोवती सुती स्कार्फ किंवा कापड बांधा. आणि जर तुमच्या डोक्याला जास्त घाम येत असेल तर तुमचे केस उघडून हवेत वाळवण्याचा प्रयत्न करा.
- आपले केस नियमितपणे धुणे आवश्यक असल्यास, अतिशय सौम्य शैम्पू वापरा.
- जर काटेरी उष्णता तुम्हाला त्रास देत असेल, तर काटेरी उष्णता कमी करणारी पावडर, कोरफड वेरा जेल किंवा लैक्टो कॅलामाइन लोशन वापरू शकता. परंतु खाज सुटणे आणि अस्वस्थता वाढल्यास, डॉक्टरांशी संपर्क करणे आवश्यक आहे.
डॉक्टर आशा सकलानी सांगतात की त्वचेवर ऍलर्जी किंवा कोणत्याही प्रकारची समस्या असल्यास एकदा डॉक्टरांशी संपर्क साधणे आवश्यक आहे. कारण जर ही समस्या बुरशी किंवा बॅक्टेरियामुळे उद्भवली असेल किंवा कोणत्याही संक्रमित भागात जास्त खाज, जळजळ, सूज किंवा वेदना होत असेल तर त्याचे वैद्यकीय उपचार करणे खूप महत्वाचे आहे.
