मेलबर्न: Packaged milk for babies : लहान मुलांसाठी पॅकबंद दूध खूप लोकप्रिय आहे आणि ते अधिक लोकप्रिय होत आहे. ऑस्ट्रेलियातील एक तृतीयांशहून अधिक मुले ते पितात. जागतिक स्तरावर पालक यावर लाखो डॉलर्स खर्च करतात. जगभरात, 2005 पासून 200% वाढीसह फॉर्म्युला दुधाचा एकूण विक्रीपैकी निम्मा वाटा आहे आणि त्याची लोकप्रियता कायम राहील अशी अपेक्षा आहे.
आम्ही बाळाच्या दुधाची वाढती लोकप्रियता आणि त्यातील पौष्टिक सामग्री, किंमत, त्याची विक्री कशी केली जाते आणि लहान मुलांच्या आरोग्यावर आणि आहारावर होणारा परिणाम याबद्दल चिंतित आहोत. आमच्यापैकी काहींनी अलीकडेच ABC च्या 7.30 कार्यक्रमात याबद्दल आपल्या चिंता व्यक्त केल्या. पण मुलांना दिल्या जाणाऱ्या या दुधात काय आहे? गाईच्या दुधाची तुलना कशी होते? ते इतके लोकप्रिय कसे झाले? बाळाचे दूध म्हणजे काय? ते निरोगी आहे का? लहान मुलांचे दूध एक ते तीन वर्षे वयोगटातील मुलांसाठी योग्य म्हणून विकले जाते. या अल्ट्रा-प्रक्रिया केलेल्या दुधामध्ये हे समाविष्ट आहे:
- स्किम्ड मिल्क पावडर (गाय, सोया किंवा बकरी)
- भाजी तेल
- साखर (अतिरिक्त साखरेसह)
- इमल्सीफायर्स (घटकांना बांधण्यासाठी आणि पोत सुधारण्यात मदत करण्यासाठी)
- अतिरिक्त जीवनसत्त्वे आणि खनिजे.
लहान मुलांसाठी तयार केलेल्या दुधात सामान्यतः कमी कॅल्शियम आणि प्रथिने असतात आणि नेहमीच्या गाईच्या दुधापेक्षा साखर आणि कॅलरी जास्त असतात. ब्रँडवर अवलंबून, लहान मुलांना दिल्या जाणाऱ्या दुधात शीतपेयाइतकी साखर असू शकते. जरी बाळाच्या दुधात जीवनसत्त्वे आणि खनिजे असतात, तरीही ते नियमित अन्न आणि आईच्या दुधात आढळतात आणि चांगले शोषले जातात. जर मुले वैविध्यपूर्ण आहार घेत असतील तर त्यांना या उत्पादनांमध्ये आढळणाऱ्या पोषक घटकांची गरज नसते.
जागतिक आरोग्य संघटना (WHO) आणि नॅशनल हेल्थ अँड मेडिकल रिसर्च कौन्सिल ऑफ ऑस्ट्रेलिया यासह जागतिक आरोग्य अधिकारी निरोगी मुलांसाठी या दुधाची शिफारस करत नाहीत. विशिष्ट चयापचय किंवा आहारविषयक वैद्यकीय समस्या असलेल्या काही मुलांना गाईच्या दुधाचा पर्याय आवश्यक असू शकतो. तथापि, ही उत्पादने सामान्यतः लहान मुलांच्या दुधात आढळत नाहीत आणि हे आरोग्य सेवा प्रदात्याने विहित केलेले विशिष्ट उत्पादन आहेत.
लहान मुलांना दिले जाणारे दूधही सामान्य गाईच्या दुधापेक्षा चार ते पाच पटीने महाग असते. "प्रीमियम" लहान मुलांचे दूध (समान उत्पादन, ज्यामध्ये जीवनसत्त्वे आणि खनिजे जास्त असतात) अधिक महाग असते. जीवन संकटाच्या खर्चासह, याचा अर्थ कुटुंबांना बाळाचे दूध परवडण्यासाठी इतर आवश्यक गोष्टींशिवाय जाण्याचा निर्णय घेता येईल.
बाळाच्या दुधाचा शोध कसा लागला?
अर्भक फॉर्म्युला कंपन्यांना त्यांच्या शिशु फॉर्म्युलाची जाहिरात करण्यापासून प्रतिबंधित करणारे नियम टाळता यावेत म्हणून शिशु दूध तयार केले गेले. जेव्हा उत्पादक त्यांच्या बाळाच्या दुधाच्या फायद्यांचा दावा करतात, तेव्हा बरेच पालक असे गृहीत धरतात की हे दावा केलेले फायदे शिशु फॉर्म्युला (क्रॉस-प्रमोशन म्हणून ओळखले जाते) वर देखील लागू होतात. दुसऱ्या शब्दांत सांगायचे तर, मुलांसाठी दुधाचे मार्केटिंग केल्याने त्यांचा शिशु फॉर्म्युलामध्ये रस वाढतो. उत्पादक त्यांच्या बाळाच्या दुधाची लेबले त्यांच्या शिशु फॉर्म्युलाप्रमाणे बनवून ब्रँड अपील आणि ओळख निर्माण करतात. ज्या पालकांनी अर्भक फॉर्म्युला वापरला आहे, त्यांच्या वाढत्या मुलांना तेच दूध पाजणे ही पुढची पायरी मानली जाते.
बाळाचे दूध इतके लोकप्रिय कसे झाले?
लहान मुलांच्या दुधाची मोठ्या प्रमाणावर विक्री केली जाते. पालकांना सांगितले जाते की बाळाचे दूध आरोग्यदायी असते आणि अतिरिक्त पोषण देते. मार्केटिंगद्वारे, पालकांना विश्वास दिला जातो की यामुळे त्यांच्या मुलाची वाढ आणि विकास, त्यांच्या मेंदूचे कार्य आणि त्यांच्या रोगप्रतिकारक शक्तीला फायदा होईल. बाळाच्या दुधाला विलंब होण्याच्या समस्येवर पौष्टिक उपाय म्हणून देखील सादर केले जाते, जे मुलांमध्ये सामान्य आहे.
तथापि, बाळाला नियमितपणे दूध पाजल्याने चिडचिड होण्याचा धोका वाढू शकतो कारण यामुळे बाळांना नवीन पदार्थ वापरण्याची संधी कमी होते. हे गोड देखील आहे, चघळण्याची गरज नाही आणि मूलत: संपूर्ण पदार्थांद्वारे प्रदान केलेली ऊर्जा आणि पोषक तत्वांची जागा घेते.
वाढती चिंता
डब्ल्यूएचओ, सार्वजनिक आरोग्य अभ्यासकांसह, मुलांसाठी दुधाच्या विपणनाबद्दल अनेक वर्षांपासून चिंता व्यक्त करत आहे. ऑस्ट्रेलियामध्ये, मुलांच्या दुधाच्या जाहिरातीला आळा घालण्याच्या उपायांचा कोणताही परिणाम झालेला नाही. लहान मुलांचे दूध हे खाद्यपदार्थांच्या श्रेणीमध्ये येते ज्यांना कोणत्याही विपणन निर्बंधांशिवाय मजबूत बनवण्याची परवानगी आहे (जीवनसत्त्वे आणि खनिजे जोडण्यासाठी). ऑस्ट्रेलियन कॉम्पिटिशन अँड कन्झ्युमर कमिशनलाही बाळाच्या दुधाचे मार्केटिंग वाढण्याची चिंता आहे. असे असूनही, त्याचे नियमन करण्याच्या पद्धतीत कोणताही बदल झालेला नाही. हे ऑस्ट्रेलियातील अर्भक फॉर्म्युलासाठी स्वैच्छिक विपणन निर्बंधांच्या विरुद्ध आहे.
काय करावे लागेल?
लहान मुलांच्या दुधासह व्यावसायिक दुधाच्या सूत्रांचे विपणन पालकांवर प्रभाव पाडते आणि मुलांचे आरोग्य बिघडवते याचे भरपूर पुरावे आहेत. त्यामुळे या मार्केटिंगपासून पालकांचे संरक्षण करण्यासाठी सरकारने पावले उचलली पाहिजेत.
पालकांचा दोष नाही
मुले पूर्वीपेक्षा जास्त प्रक्रिया केलेले पदार्थ (बाळाच्या दुधासह) खातात कारण वेळ कमी असलेले पालक त्यांच्या मुलाला पुरेसे पोषण मिळावेत यासाठी सोयीस्कर पर्याय शोधतात. फॉर्म्युला उत्पादक याचा फायदा घेतात आणि अनावश्यक उत्पादनाला मागणी निर्माण करतात. पालकांना त्यांच्या मुलांसाठी सर्वोत्तम करायचे आहे, परंतु त्यांना हे माहित असणे आवश्यक आहे की बाळाच्या दुधामागील विपणन दिशाभूल करणारे आहे. बाळाचे दूध हे एक अनावश्यक, अस्वस्थ, महाग उत्पादन आहे. लहान मुलांना फक्त संपूर्ण अन्न आणि आईचे दूध, आणि/किंवा गाईचे दूध किंवा दुग्ध नसलेल्या दुधाच्या पर्यायांची आवश्यकता असते. पालकांना त्यांच्या मुलाच्या खाण्याच्या सवयींबद्दल काळजी वाटत असल्यास, त्यांनी आरोग्य सेवा व्यावसायिकांना भेटावे.
(जेनिफर मॅककॅन, डेकिन युनिव्हर्सिटी, कार्लीन ग्रिबल, वेस्टर्न सिडनी विद्यापीठ आणि नाओमी हल, सिडनी विद्यापीठ)
हेही वाचा -
