आपल्या देशातच नव्हे तर परदेशातही धार्मिक किंवा इतर कारणांमुळे अनेक समाज आणि संस्था शाकाहाराचे पालन करतात. पण शाकाहाराचा एक वर्ग असाही आहे ज्यात प्राण्यांकडून मिळणारे अन्न स्वीकारले जात नाही. ही केवळ आहार शैली नाही तर ती जीवनशैली मानली जाते ज्याला शाकाहारी म्हणतात. शाकाहारी जीवनशैली आरोग्य आणि पर्यावरण दोन्ही सुधारण्यासाठी उपयुक्त आहे.
जागतिक शाकाहारी दिवस: (World Vegan Day)जगभरातील लोकांना प्राणी-आधारित उत्पादनांऐवजी वनस्पती-आधारित आहाराकडे वळण्यास प्रोत्साहित करण्याच्या उद्देशाने, आणि शाकाहारी जीवनशैलीबद्दल जागरूकता पसरवणे आणि गैरसमज दूर करण्यासाठी 1 नोव्हेंबर रोजी जगभरात जागतिक शाकाहारी दिवस म्हणून साजरा केला जातो.
जागतिक शाकाहारी दिवसाचा इतिहास: यूके व्हेगन सोसायटीच्या (UK Vegan Society) 50 व्या वर्धापन दिनानिमित्त 1 नोव्हेंबर 1994 रोजी जागतिक शाकाहारी दिवस पहिल्यांदा साजरा करण्यात आला. या निमित्ताने यूके व्हेगन सोसायटीच्या अध्यक्षांनी दरवर्षी १ नोव्हेंबर हा दिवस जागतिक शाकाहारी दिन म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय घेतला. तेव्हापासून, जागतिक शाकाहारी दिवस दरवर्षी १ नोव्हेंबर रोजी जागतिक शाकाहारी महिना म्हणून साजरा केला जातो. उल्लेखनीय म्हणजे, यूके व्हेगन सोसायटीची स्थापना नोव्हेंबर 1944 मध्ये झाली.
जागतिक शाकाहारी दिवसाचा उद्देश: जे लोक शाकाहारीपणाचे पालन करतात त्यांचा असा विश्वास आहे की प्राण्यांवरील क्रूरता कमी करण्याव्यतिरिक्त, शाकाहारी जीवनशैली व्यक्तीचे आरोग्य आणि पर्यावरण दोन्ही सुधारण्यास मदत करते. झाडे आणि वनस्पतींपासून मिळणारे अन्न हे आरोग्यासाठी अधिक फायदेशीर असते आणि अनेक प्रकारच्या रोगांपासून संरक्षणही करते हे सर्वांना माहीत आहे. याशिवाय अशी जीवनशैली पाळल्यास मांसाहारामुळे होणारे आजार होण्याची शक्यताही कमी होते. त्यामुळे अनेक दुर्मिळ प्राण्यांच्या प्रजाती नष्ट होण्यापासून बचाव होतो. परंतु मोठ्या संख्येने लोकांचा असा विश्वास आहे की, शाकाहारी आहार शरीराच्या पौष्टिक गरजा पूर्ण करत नाही. याशिवाय शाकाहारी आहार आणि शाकाहारी जीवनशैलीबाबत लोकांमध्ये अनेक गैरसमज आहेत. हा कार्यक्रम केवळ शाकाहारीपणाबद्दल लोकांमध्ये जागरूकता पसरवत नाही, तर त्यांना शाकाहारी आहाराबद्दलचे गैरसमज आणि त्यांचे परिणाम दूर करण्याची संधी देखील देते.
प्राण्यांबद्दल करुणा आणि समजूतदारपणाचा महिना: जागतिक शाकाहारी दिवस हा केवळ एक कार्यक्रम नसून तो महिनाभर चालणाऱ्या कार्यक्रमाची सुरुवातही आहे. महिनाभर चालणाऱ्या या कार्यक्रमात केवळ संस्थात्मक पातळीवरच नव्हे तर सामूहिक आणि वैयक्तिक पातळीवरही अनेक प्रकारचे कार्यक्रम आयोजित केले जातात. शेतातील प्राणी हक्क चळवळीशी संबंधित लोक याला 'प्राण्यांबद्दल करुणा आणि समजूतदारपणाचा महिना' म्हणतात. यानिमित्ताने चर्चा, परिसंवाद, शाकाहारी उत्पादनांची जाहिरात आणि अशा कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते ज्यामध्ये शाकाहारी आहाराचे (Vegan movement) विविध प्रकार दिले जातात.
शाकाहारी आहार म्हणजे काय: (What is vegan diet) भारतातील अनेक लोक आणि समुदाय आणि इतर अनेक संस्कृती अशा शाकाहाराचे प्रवर्तक आहेत, जे अन्नासाठी इतर प्राण्यांचे नुकसान करण्यावर विश्वास ठेवत नव्हते. पण सध्याच्या काळात शाकाहारी जीवनशैली हा केवळ विचारांचाच भाग नसून फॅशन किंवा ट्रेंडचा भाग बनत चालला आहे. व्हेगन हा एक शाकाहारी आहार आहे ज्यामध्ये दुग्धजन्य पदार्थ जसे की दूध, अंडी, मांस, चीज किंवा जनावरांचे लोणी किंवा त्यांच्यापासून मिळणारे कोणतेही पदार्थ वगळले जातात. या आहारात फक्त भाज्या, फळे, धान्ये, बिया आणि सुका मेवा या वनस्पतींचे अन्न समाविष्ट केले आहे. तज्ज्ञांच्या मते, अशा शाकाहारी आहाराचे अनेक फायदे आहेत, जसे की या आहारात अँटिऑक्सिडंट्स मुबलक प्रमाणात आढळतात. त्यात सॅच्युरेटेड फॅटचे प्रमाण खूप कमी असते आणि कोलेस्ट्रॉल नसते. याशिवाय याचे अनेक फायदे आहेत जे अनेक आजार आणि शारीरिक स्थितींमध्ये आराम देतात.
