हैद्राबाद : 'जागतिक मेरुदंड दिन' किंवा 'जागतिक पाठीचा कणा दिवस' दरवर्षी 16 ऑक्टोबरला साजरा ( World Spine Day is Celebrated on 16 October ) होतो. गेल्या काही वर्षांत जगभरात पाठदुखीच्या ( World to Maintain Health of Spine ) रुग्णांची संख्या सातत्याने वाढत ( Diseases Related to Spine and Their Treatment ) आहे. पाठदुखी सामान्यतः आपल्या शरीराचा ( Number of Back Pain Patients Around The World ) आधार मानल्या जाणाऱ्या पाठीच्या कण्याला आघात झाल्यामुळे, अपघात, धावपळीचे जीवन, खराब रस्ते, पोषणाचा अभाव आणि इतर अनेक कारणांमुळे होतो. काही वेळा पाठीच्या कण्यातील समस्यांमुळेही व्यक्तीला अपंगत्व येऊ ( Problems in Spinal Cord Can Also Cause Disability in Person ) शकते.
लोकांना निरोगी मणक्याचे महत्त्व पटवून देणे गरजेचे : लोकांना निरोगी मणक्याचे महत्त्व पटवून देण्यासाठी आणि त्यांना मणक्याचे आजार आणि त्यावरील उपचारांबद्दल जागरूक करण्यासाठी दरवर्षी 16 ऑक्टोबर रोजी 'जागतिक मणक्याचा दिवस' साजरा केला जातो. या वर्षीही 14 वी वार्षिक मोहीम EVERYSPINE COUNTS थीमवर साजरी केली जात आहे. मणक्याचे आजाराला लोक सामान्य आजार म्हणून दुर्लक्ष करतात परंतु शरीराचा प्रमुख आधार मणका असतो. ज्यावर संपूर्ण शरीराचा डोलारा उभा असतो. त्यामुळे मणक्याच्या आरोग्याकडे लक्ष देणे गरजेचे असते.
इतिहास : वर्ल्ड स्पाइन डे 2008 मध्ये वर्ल्ड फेडरेशन ऑफ चिरोप्रॅक्टिकने सुरू केला होता. पाठदुखी आणि पाठीच्या इतर समस्यांबाबत जागरूकता निर्माण करण्यासाठी जागतिक स्तरावर व्यासपीठ निर्माण करणे, हा यामागचा मुख्य उद्देश होता. 2012 मध्ये प्रथमच "स्ट्रेटन अप अँड मूव्ह" या थीमसह तो साजरा करण्यात आला. या क्षेत्रात नवीन इमेजिंग तंत्राचा परिचय, प्रथम एक्स-रे आणि नंतर 1980 च्या दशकात, सीटी स्कॅन आणि एमआरआय, पाठदुखी किंवा पाठीच्या वेदनांच्या कारणांचा तपास अधिक सुलभ झाला.
पाठीचा कणा दुखणे मानवांमध्ये नेहमीचा आजार : विशेष म्हणजे पाठदुखी किंवा पाठीचा कणा दुखणे हा नेहमीच मानवांमध्ये एक सामान्य आजार आहे. या समस्येला कारणीभूत कारणे आणि उपायदेखील अनेक प्राचीन शस्त्रक्रिया ग्रंथांमध्ये नमूद केले आहेत. कालांतराने, पाठदुखीची कारणे जाणून घेण्याच्या क्षेत्रात आणि पाठीच्या कण्याशी संबंधित समस्यांच्या तीव्रतेच्या तपासणी आणि उपचारांमध्ये बरीच प्रगती झाली आहे.
मणक्याच्या समस्यांवर उपचार आधुनिक उपचार : सध्याच्या काळात ही चाचणी तंत्र खूप प्रगत झाले आहे. त्याचबरोबर मणक्याच्या समस्यांवर उपचार करण्यासाठी अगदी शस्त्रक्रियेसाठीही अत्याधुनिक उपचार उपलब्ध आहेत. हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की, दरवर्षी आयोजित या जागतिक मेरुदंड दिनानिमित्त, जगभरातील 800 हून अधिक सरकारी, गैर-सरकारी, वैद्यकीय आणि सामाजिक संस्था विविध प्रकारचे जनजागृती कार्यक्रम आणि मोहिमा आयोजित करतात.
मणक्याचे आरोग्य राखण्यासाठी जीवनशैली सुधारण्याची गरज : या वर्षी EVERYSPINECOUNTS ही विशेष उद्देशाने या विशेष दिवसाची थीम म्हणून निवडण्यात आली आहे. खरंच, हा विषय सर्व प्रदेश, संस्कृती, पार्श्वभूमी आणि संपूर्ण आयुष्यातील पाठीच्या वेदनांसह जगण्याशी संबंधित विविध आव्हानांवर प्रकाश टाकतो. या वेळची थीम जागतिक स्तरावर लोकांना मणक्याचे आरोग्य राखण्यासाठी जीवनशैली सुधारण्यासाठी प्रयत्न करणे आहे.
पाठीच्या आरोग्याबद्दल लोकांना जागृत करणे : याव्यतिरिक्त, पाठीच्या आरोग्यावर परिणाम करणाऱ्या घटकांबद्दल जनतेला शिक्षित करणे, जगभरातील दर्जेदार आणि आवश्यक स्पाइनल आरोग्य सेवांमध्ये प्रवेश करण्याची आवश्यकता आणि आयुष्यभर पाठदुखीसह जगण्याची विविध आव्हाने संबोधित करणे. हादेखील मुख्य उद्देश आहे, ही थीम निवडताना डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
जगभरात अंदाजे अब्जावधी लोक पाठीच्या दुखण्याने ग्रस्त : विविध आकडेवारीनुसार, जगभरात अंदाजे एक अब्ज लोक पाठीच्या दुखण्याने ग्रस्त आहेत. आयुष्यभर त्रास सहन करणार्‍या लोकांवर याचा परिणाम होऊ शकतो आणि काहीवेळा यामुळे मोठ्या संख्येने लोकांमध्ये अपंगत्वदेखील येऊ शकते. शारीरिकदृष्ट्या सक्रिय राहण्यासाठी, शरीराचे, विशेषत: रीढ़ की हड्डीचे आरोग्य राखण्यासाठी पोषणाच्या कमतरतेवर मात करण्यासाठी प्रोत्साहित करण्याचा उद्देश आहे. आवश्यक आहे आणि त्यांच्या दैनंदिन दिनचर्यामध्ये निरोगी सवयी समाविष्ट करणे.
आपला पाठीचा कणा हा आपल्या शरीराचा प्रमुख आधार : आपला पाठीचा कणा हा आपल्या शरीराच्या उभ्या राहण्याचा आधार आहे. म्हणून मणक्यातील वेदना, समस्या किंवा रोग आपल्या शरीराच्या कार्य करण्याच्या क्षमतेवर परिणाम करू शकतात. इतकेच नाही तर कधी कधी ही समस्या शरीराच्या इतर भागांवर आणि त्यांच्या कार्यावरही परिणाम करू शकते.
दीर्घकाळ पाठदुखीकडे दुर्लक्ष करणे चुकीचे : बरेच लोक पाठदुखीकडे दीर्घकाळ दुर्लक्ष करतात आणि आराम मिळविण्यासाठी वेदनाशामक औषधे आणि वेदना कमी करणारे बाम वापरत राहतात. ज्यामुळे अनेक वेळा आरोग्यालाही हानी पोहोचते. तज्ज्ञांचे असे मत आहे की, जर पाठदुखीचा त्रास ३ आठवड्यांहून अधिक काळ बरा होत नसेल, त्यामुळे उभे राहणे, झोपणे किंवा बसण्यात त्रास होत असेल आणि हात-पायांमध्ये सुन्नपणा जाणवत असेल, तर लगेच ऑर्थोपेडिक तज्ज्ञांकडून तपासणी करून घ्यावी. समुपदेशन आवश्यक असते.
सावधगिरी : याशिवाय पाठदुखी किंवा मणक्याच्या समस्या टाळण्यासाठी काही विशेष खबरदारी घेणे आणि वेदना झाल्यास काळजी घेणे फायदेशीर ठरू शकते. त्यातील काही खालीलप्रमाणे आहेत. 1) पुढे झुकणे आणि वजन किंवा जड वस्तू उचलणे टाळावे. गुडघ्यात वाकताना आणि पाठीचा कणा सरळ ठेवताना नेहमी गोष्टी उचला, 2) मुद्रा नेहमी काळजी घेतली पाहिजे. तुम्ही बसलेले असाल किंवा उभे असाल, मान, खांदे आणि पाठीचा कणा नेहमी सरळ असावा.
3) एकाच मुद्रेत जास्त वेळ बसू नये, तर दर तासाला थोडा ब्रेक घ्या आणि काही मिनिटे चालत जा, 4) मान, खांदे आणि कंबर वाकवून मोबाईल पाहणे किंवा लॅपटॉपवर काम करणे टाळावे. 5) याउलट, अर्धवट अवस्थेत बसून टीव्ही पाहणे टाळावे, म्हणजे बेडवर अर्धे पडून आणि अर्धे खांदे आणि कंबर घेऊन बसणे. 6) आहारात कॅल्शियम, व्हिटॅमिन डी आणि हाडे मजबूत करणाऱ्या पोषणयुक्त पदार्थांना प्राधान्य दिले पाहिजे.
6) जीवनशैली सक्रिय असावी आणि नियमित व्यायामाचा नित्यक्रमात समावेश करावा, 7) वाढत्या वयात हाडे मजबूत आणि रोगमुक्त ठेवण्यासाठी हाडांची घनता आणि हाडांचे आरोग्य तपासले पाहिजे, 8) वेदनांकडे कधीही दुर्लक्ष करू नये आणि समस्या वाढल्यास त्वरित डॉक्टरांशी संपर्क साधावा.
