जागतिक मृदा दिन 2022 : जागतिक औद्योगिकीकरण ( World Soil Day Significance ), वाढते उद्योगधंदे, जंगलांची मोठी तोड करून शहरांची निर्मिती होणे. यामुळे मातीची ( Why We Celebrate Soil Day ) धूप अधिक होत ( World Soil Day Theme ) आहे. मातीची धूप कमी करण्यासाठी, सुपीक माती आणि तिच्या संसाधनांबद्दल लोकांमध्ये जागरूकता निर्माण ( World Soil Day History ) करण्यासाठी दरवर्षी 5 डिसेंबर रोजी अन्न आणि ( Soil Where Food Begins ) कृषी संघटना 'जागतिक मृदा दिन' साजरा ( World Soil Day 2022 ) करीत असते.
शाश्वत जमीन व्यवस्थापन पद्धती सुनिश्चिततेच्या उद्देशाने हा दिन साजरा : जशी पाण्याशिवाय जीवनाची कल्पना करणे अशक्य आहे, तशीच मातीही महत्त्वाची आहे. भारतातील निम्मी लोकसंख्या शेतीवर अवलंबून आहे. मात्र, शेतकऱ्यांकडून शेतात रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांचा अतिरेकी वापर केल्याने मातीची गुणवत्ता ढासळत आहे. मृदा संवर्धन हे अत्यंत महत्त्वाचे झाले आहे. जे अन्न सुरक्षा, वनस्पती विकास, कीटक आणि प्राणी आणि मानवांचे जीवन आणि अधिवास यांना मोठा धोका ठरू शकते. सुमारे ४५ वर्षांपूर्वी भारतात 'माती रक्षा आंदोलन' सुरू झाले.
जागतिक माती दिनाचा इतिहास : ( World Soil Day History ) इंटरनॅशनल युनियन ऑफ सॉईल सायन्सेस (IUSS) ने जागतिक मृदा दिवस साजरा करण्याची शिफारस केली. 20 डिसेंबर 2013 रोजी, संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या 68 व्या आमसभेने एकमताने जागतिक मृदा दिवस (जागतिक मृदा दिवस इतिहास) घोषित केला. मानवी कल्याण, अन्न सुरक्षा आणि परिसंस्थेसाठी मातीच्या गुणवत्तेच्या महत्त्वाविषयी जागरुकता वाढवणे हा या कार्यक्रमाचा उद्देश आहे आणि UN FAO कार्यालयांमध्ये आणि समुदाय-आधारित कार्यक्रमांद्वारे कार्यक्रम आयोजित केले जातात. अन्नाचे भविष्य सुनिश्चित करण्यासाठी मातीचे संरक्षण अत्यंत महत्त्वाचे आहे. परंतु मातीची धूप अत्यंत सुपीक माती काढून टाकून आपली उत्पादक जमीन धोक्यात आणत आहे.
मातीचे आपल्या जीवनातील महत्त्व : मातीची धूप ग्रहाच्या मातीसाठी पहिला ( World Soil Day History ) धोका अक्षरशः आपली वरची माती, नाले, नद्या, सरोवरांमध्ये धुवून टाकते आणि मातीचे कण महासागरात उडवतात. मातीशिवाय मानवजात एका क्षणासाठीही जीवनाची कल्पना करू शकत नाही कारण ही मातीच आपल्याला अन्न, निवारा आणि वस्त्र प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षपणे पुरवते, ज्या मानवी जीवनाच्या तीन महत्त्वाच्या मूलभूत गरजा आहेत. आपले सुमारे 95% अन्न प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षपणे आपल्या मातीत तयार होते. हे इमारती, रस्ते आणि दळणवळणाच्या पायाभूत सुविधांच्या पायालादेखील समर्थन देते. हे सर्वत्र नैसर्गिकरीत्या घडत असताना, असुरक्षित मानवी क्रियाकलाप नैसर्गिक दरांमध्ये लक्षणीय वाढ करतात
5 डिसेंबरलाच का साजरा केला जातो, पाहूयात कारणे : रिपोर्ट्सनुसार, ( Why We Celebrate Soil Day ) थायलंडच्या राजाने स्वत: त्यांच्या कार्यकाळात सुपीक मातीचे संरक्षण करण्यासाठी खूप काम केले. त्यांच्या या योगदानाची दखल घेत दरवर्षी त्यांचा वाढदिवस, ५ डिसेंबर हा जागतिक मृदा दिन म्हणून सन्मानित करण्यात येतो. तेव्हापासून दरवर्षी ५ डिसेंबरला मृदा दिन साजरा करण्याची (आपण मृदा दिवस का साजरा करतो) परंपरा सुरू झाली.
जागतिक मृदा दिनाचे महत्त्व : माती आपल्या जीवनासाठी खूप महत्त्वाची आहे, कारण ती अन्न, वस्त्र, निवारा आणि औषध या चार प्रमुख जीवन साधनांचा स्त्रोत आहे. म्हणूनच त्याच्या संवर्धनाकडे (जागतिक मृदा दिनाचे महत्त्व) लक्ष देणे गरजेचे आहे. झाडांची अत्याधिक तोड, मातीत बांधलेली झाडांची मुळे, घसरणारी झाडे, पूर, अतिवृष्टी किंवा वादळ यामुळे त्यांची संख्या घटत चालली आहे. ज्यामुळे सुपीक माती त्यांच्यासोबत वाहून जाते त्यामुळे त्यांच्याकडे लक्ष द्या.
जागतिक मृदा दिनाची थीम : जागतिक मृदा दिवस 2022 ची थीम आहे "माती, जिथे अन्न सुरू होते." मातीमध्ये खनिजे, जीव आणि सेंद्रिय पदार्थ असतात जे मानवांना आणि प्राण्यांना अन्न पुरवतात. त्यांची गुणवत्ता आणि सुरक्षेची काळजी न घेतल्यास संपूर्ण जगाला धोका निर्माण होऊ शकतो (जागतिक मृदा दिनाची थीम).
