दरवर्षी जानेवारी महिन्याचा शेवटचा रविवार हा जागतिक कुष्ठरोग दिन (World Leprosy Day 2022 ) म्हणून साजरा केला जातो. यावर्षीची थीम “युनायटेड फॉर डिग्निटी” अशी आहे. हा आजार काय आहे, त्याची लक्षणे याविषयी जाणून घेऊया
जगभरात 30 जानेवारी रोजी जागतिक कुष्ठरोग दिन साजरा केला जात आहे. भारतात कुष्ठरोग दिन नेहमी 30 जानेवारीलाच साजरा केला जातो, जो राष्ट्रपिता महात्मा गांधी यांची पुण्यतिथी देखील आहे.
देशात कुष्ठरोग अजूनही जास्तच
कुष्ठरोगाची जागतिक आकडेवारी अजूनही जास्तच आहे. 2020 मध्ये, जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) नुसार, जागतिक स्तरावर 1,27,558 नवीन कुष्ठरुग्ण आढळून आले आहेत. 6 क्षेत्रांतील 139 देशांतील अधिकृत आकडेवारीत 15 वर्षाखालील 8629 मुलांचा समावेश आहे. बालकांच्या लोकसंख्येमध्ये नवीन केस शोधण्याचे प्रमाण प्रति दशलक्ष बालकांच्या लोकसंख्येमागे 4.4 नोंदवले गेले.
कुष्ठरोग म्हणजे नक्की काय?
कुष्ठरोग, ज्याला हॅन्सन रोग असेही म्हणतात, हा रोग समजून घेणे मायकोबॅक्टेरियम लेप्रे नावाच्या जिवाणूमुळे होतो. जो मंद गतीने वाढतो आणि रोगाचा उष्मायन कालावधी 5 वर्षे (सरासरी) असतो. डब्ल्यूएचओ म्हणते, हा रोग प्रामुख्याने त्वचेवर, परिधीय नसा, वरच्या श्वसनमार्गाच्या श्लेष्मल पृष्ठभागावर आणि डोळ्यांवर परिणाम करतो. कुष्ठरोग लवकर बाल्यावस्थेपासून अगदी वृद्धापकाळापर्यंत सर्व वयोगटात होतो. कुष्ठरोग बरा होऊ शकतो आणि प्रारंभिक अवस्थेत उपचार केल्यास अपंगत्व टाळता येते. कुष्ठरोग हा उपचार न केलेल्या रुग्णांच्या जवळच्या आणि वारंवार संपर्कात असताना नाकातून आणि तोंडातून थेंबांद्वारे प्रसारित होण्याची शक्यता आहे. त्याचे प्रामुख्याने दोन प्रकारांमध्ये वर्गीकरण केले जाते.
पॉसिबॅसिलरी (पीबी) - काही (पाच पर्यंत) त्वचेचे घाव (फिकट किंवा लालसर)
मल्टीबॅसिलरी (एमबी) - एकाधिक (पाच पेक्षा जास्त) त्वचेचे घाव, नोड्यूल, प्लेक्स, दाट त्वचा किंवा त्वचेची घुसखोरी
लक्षणे काय आहेत?
हा रोग त्वचा, मज्जातंतू आणि त्वचा प्रभावित करत असल्याने, रोग नियंत्रण आणि प्रतिबंध केंद्रे (CDC) कुष्ठरोगाची संभाव्य चिन्हे आणि लक्षणे आढळून येत आहे. :
या रोगामुळे त्वचेची लक्षणे दिसू शकतात.
- त्वचेचे रंगीत ठिपके, सामान्यतः सपाट, जे सुन्न आणि फिकट दिसू शकतात. (आजूबाजूच्या त्वचेपेक्षा फिकट)
- त्वचेवर वाढ (नोड्यूल्स) जाड, कडक किंवा कोरडी त्वचा पायांच्या तळव्यावर वेदनारहित व्रण
- वेदनारहित सूज किंवा चेहऱ्यावर किंवा कानातल्या गाठी
- भुवया किंवा पापण्यांचे नुकसान
मज्जातंतूंच्या नुकसानीमुळे उद्भवणारी लक्षणे
- त्वचेच्या प्रभावित भागात सुन्न होणे
- स्नायू कमकुवत होणे किंवा अर्धांगवायू (विशेषत: हात आणि पाय)
- वाढलेल्या नसा (विशेषत: कोपर आणि गुडघ्याभोवती आणि मानेच्या बाजूला)
- डोळ्यांच्या समस्या ज्यामुळे अंधत्व येऊ शकते (जेव्हा चेहऱ्याच्या नसा प्रभावित होतात)
रोगामुळे होणारी लक्षणे
- एक चोंदलेले नाक
- नाकातून रक्तस्त्राव
उपचार
या आजारावर औषधांच्या मिश्रणाने उपचार केले जाऊ शकतात, ज्याला सामान्यतः मल्टीड्रग थेरपी (MDT) असे म्हणतात. वैद्यकीय तज्ज्ञाने सांगितल्याप्रमाणे एमडीटीचा पूर्ण अभ्यासक्रम पूर्ण करणे महत्त्वाचे आहे. उपचार एक किंवा दोन वर्षे टिकू शकतात. त्यामुळे कुष्ठरोग हा बरा होणारा आजार आहे. त्याचे लवकर निदान होणे महत्त्वाचे आहे. अन्यथा त्याचा अपंगत्व, पक्षाघात, अंधत्व इ. असे आजार होऊ शकतात.
हेही वाचा - Active Covid For 7 Months : काही लोकांमध्ये 7 महिन्यापर्यंत राहतात कोरोनाची लक्षणे
