हैदराबाद : आयुर्वेदामध्ये (Ayurveda), शरीरातील हानिकारक घटक काढून टाकण्यासाठी पंचकर्म सारख्या अनेक प्रकारच्या शुद्धीकरण क्रियांचा वापर केला जातो. अशीच एक क्रिया म्हणजे अ‍ॅाइल पुल्लींग, जी तोंडाच्या शुद्धीकरणासाठी, म्हणजेच तोंड जंतूमुक्त करण्यासाठी उपयुक्त मानली जाते. आयुर्वेदाचा असा विश्वास आहे की, तेल ओढणे नैसर्गिकरित्या दात आणि हिरड्यांसह तोंडाचे संपूर्ण आरोग्य राखण्यासाठी खूप मदत करते. अ‍ॅाइल पुल्लींग किंवा माउथवॉश म्हणून तेल वापरणे ही तोंडाच्या आरोग्यासाठी (Oil Pulling is beneficial for oral health) अतिशय फायदेशीर प्रथा मानली जाते कारण ही शुद्धीकरण प्रक्रिया नैसर्गिकरित्या तोंडातील हानिकारक जीवाणू काढून टाकते.
आयुर्वेदात तेल ओढण्याच्या मुख्यतः दोन क्रिया : आयुर्वेद स्कूल, हरिद्वार (उत्तराखंड) चे डॉक्टर सुनील शास्त्री म्हणतात की, ही खूप जुनी पद्धत आहे, ज्याचा उल्लेख 'चरक संहितेत' देखील आहे. आयुर्वेदात तेल ओढण्याच्या मुख्यतः दोन क्रिया प्रचलित आहेत, 'कवल धारण' आणि 'गंडुश' किंवा 'गंडूष'. कवल धारण आणि गंडुषा या दोन्ही प्रक्रिया तोंडासाठी खूप फायदेशीर मानल्या जातात. दोन्ही प्रक्रिया जवळपास सारख्याच आहेत. या दोन्हीमध्ये फरक एवढाच आहे की, गंडुशामध्ये तेल तोंडात भरले जाते आणि काही मिनिटे सोडले जाते. ते तोंडात न ढवळून बाहेर काढले जाते आणि कावल धारणेत तेल तोंडात भरून काही मिनिटांनी धुवून टाकले जाते.
चेहऱ्याची चमक वाढते : ते स्पष्ट करतात की, या दोन्ही क्रिया करण्यासाठी सकाळ ही सर्वात योग्य वेळ मानली जाते. सकाळी रिकाम्या पोटी अ‍ॅाइल पुल्लींग केल्याने तोंडातील जंतू साफ होतात. ही प्रक्रिया योग्य प्रकारे केल्याने केवळ दात आणि हिरड्यांचे आरोग्य राखले जात नाही, तर पोकळी, दात पिवळे पडणे, पायरिया यासारख्या समस्यांना आळा बसतो, दातांची चमक कायम राहते, श्‍वासाच्या दुर्गंधीचा त्रास कमी होतो आणि घसादुखीचा त्रास कमी होतो. जंतुसंसर्ग आणि नाक-कानाच्या समस्या टाळल्या जातात आणि चेहऱ्याची चमक वाढते.
या समस्या दूर होतात : याशिवाय तेल ओढल्याने पचनाच्या समस्याही दूर होतात. आपण जे काही खातो किंवा पितो ते प्रथम आपल्या तोंडातून आपल्या शरीरात प्रवेश करतो. अशा परिस्थितीत तोंडाची साफसफाई नीट न केल्यामुळे अन्न दातांमध्ये किंवा तोंडाच्या कडांमध्ये अडकते, जे वेळोवेळी कुजण्यास सुरुवात होते आणि तोंडात कोणताही आजार किंवा इतर कोणतीही समस्या उद्भवल्यास हानिकारक बॅक्टेरिया निर्माण होतात. तोंडातील आजार वाढू लागतात. यामुळे काहीवेळा तोंडात आधीपासूनच असलेल्या चांगल्या बॅक्टेरियाची कमतरता किंवा होते ज्यामुळे दात आणि हिरड्या सडणे, वेदना, तोंडात दुर्गंधी येणे आणि तोंडातील लाळेशी संबंधित समस्या यासारख्या आजारांचा धोका वाढतो.
अ‍ॅाइल पुल्लींग खूप उपयुक्त आहे : याशिवाय जेव्हा अन्न तोंडातून जाते तेव्हा हानिकारक बॅक्टेरिया सोबत शरीरात प्रवेश करतात, ज्यामुळे शरीरात इतर अनेक समस्या उद्भवू शकतात. म्हणूनच तोंड स्वच्छ आणि निरोगी ठेवण्याचा सल्ला दिला जातो. अ‍ॅाइल पुल्लींग खूप उपयुक्त आहे, कारण या प्रक्रियेत तोंड स्वच्छ धुतले जाते. तेव्हा तेलाबरोबरच तोंडात असलेले हानिकारक जीवाणू आणि जंतू देखील तोंडातून बाहेर पडतात आणि तोंड व्यवस्थित स्वच्छ होते.
खाद्यतेल वापरले जाऊ शकते : डॉ. सुनील शास्त्री स्पष्ट करतात की, तेल काढणे योग्य पद्धतीने केले पाहिजे. सर्व खबरदारीची माहिती मिळाल्यानंतर, जसे की स्वच्छ आणि ताज्या तेलाने स्वच्छ धुवावे, स्वच्छ धुवताना किंवा नंतर तेल पोटात जाऊ नये. ते स्पष्ट करतात की, खोबरेल तेल आणि तिळाचे तेल आदर्श मानले जात असले तरी यासाठी ऑलिव्ह ऑईल, सूर्यफूल तेल किंवा कोणतेही खाद्यतेल वापरले जाऊ शकते. नेहमी शुद्ध आणि ताजे तेल वापरावे. याशिवाय लहान मुले आणि ज्यांना तेलाची अ‍ॅलर्जी आहे किंवा तोंडाला कोणताही आजार आहे त्यांनी अ‍ॅाइल पुल्लींग करू नये.
