हैदराबाद: मुलाचा जन्म हा केवळ त्याच्यासाठीच नव्हे तर त्याच्या आईसाठीही चमत्कारापेक्षा कमी नसतो, परंतु जन्मानंतर मुलाचा शारीरिक आणि मानसिक विकास योग्य प्रकारे व्हावा आणि तो कोणत्याही आजाराला किंवा संसर्गाला बळी पडता कामा नये. विशेष त्याची काळजी घेणे आवश्यक आहे. जन्मानंतर पहिल्या 28 दिवसांत, अपरिपक्वता, रोग, संसर्ग किंवा इतर काही कारणांमुळे नवजात अर्भकाचा मृत्यू होण्याचा धोका जास्त असतो. जगभरात या आणि इतर कारणांमुळे दरवर्षी मोठ्या संख्येने नवजात बालकांना जीव गमवावा लागतो. राष्ट्रीय नवजात काळजी सप्ताह (Newborn Care Week 15 to 21 November) दरवर्षी 15 ते 21 नोव्हेंबर दरम्यान नवजात मृत्यू दर कमी करण्यासाठी आणि त्यांना निरोगी जीवन देण्यासाठी योग्य पद्धतींचा अवलंब करण्यासाठी लोकांमध्ये जागरूकता पसरविण्याच्या उद्देशाने साजरा केला जातो. (National Newborn Care Week)
पहिले 28 दिवस अतिशय संवेदनशील: डॉक्टरांचे म्हणणे आहे की, मुलाच्या जन्मानंतरचे पहिले 24 तास आणि पहिले 28 दिवस अत्यंत संवेदनशील असतात. त्यांच्या आजीवन आरोग्य आणि विकासासाठी हा मूलभूत काळ मानला जातो. परंतु काहीवेळा जन्माच्या वेळी बाळाचा आवश्यक शारीरिक विकास न होणे, संसर्ग, इंट्रा-प्रेर्टम गुंतागुंत आणि जन्मजात विकृती यांमुळे दरवर्षी मोठ्या संख्येने नवजात बालकांचा जन्म झाल्यानंतर पहिल्या महिन्यात मृत्यू होतो.
आकडेवारी काय म्हणते: सरकारी आकडेवारीनुसार, 2019 मध्ये, 20 लाखांहून अधिक मृत किंवा अजूनही जन्मलेले असताना, वर नमूद केलेल्या कारणांमुळे जन्माच्या पहिल्या महिन्यात जगभरात सुमारे 2.4 दशलक्ष मुले मरण पावली. सततच्या सरकारी, सामाजिक आणि वैयक्तिक प्रयत्नांमुळे मुलाच्या जन्माच्या एक महिन्याच्या आत मृत्यूदरात काहीशी घट झाल्याचे आकडेवारीवरून दिसून येत आहे.
विशिष्ट प्रयत्न करणे आवश्यक: सरकारी आकडेवारीत असे गृहीत धरण्यात आले आहे की, सन 2035 पर्यंत पाच वर्षांखालील मुलांचा मृत्यू दर 1000 मुलांमागे 20 किंवा त्यापेक्षा कमी करायचा असेल तर त्यासाठी अतिरिक्त विशिष्ट प्रयत्न करणे आवश्यक आहे. विशेष म्हणजे, बाळाच्या जन्मानंतर पहिल्या महिन्यात, 35% आवश्यक शारीरिक विकास किंवा अपरिपक्वतेच्या अभावामुळे, 33% नवजात संसर्गामुळे, 20% इंट्रापार्टम गुंतागुंत किंवा श्वासोच्छवासाच्या अटकेमुळे त्यांचे प्राण गमावतात. डॉक्टरांचा असा विश्वास आहे की, नवजात मृत्यूंपैकी सुमारे 75% नवजात मृत्यू टाळता येतात. मात्र यासाठी आई आणि तिच्या कुटुंबातील सदस्यांना याबाबत संपूर्ण माहिती असणे अत्यंत आवश्यक आहे.
जागरुकता आवश्यक आहे: तज्ञांचे मत आहे आणि अनेक संशोधनांमध्ये हे सिद्ध झाले आहे की, जन्मानंतर, कोलोस्ट्रम किंवा आईचे पहिले दूध, नियमित स्तनपान आणि आईचा शारीरिक स्पर्श देखील मुलासाठी खूप महत्वाचे आहे. याशिवाय सुरक्षित प्रसूती, सुरक्षित पद्धतीने नाळ कापणे, बाळाच्या जन्मानंतर लगेचच त्याची वैद्यकीय तपासणी, बाळाची आणि त्याच्या सभोवतालची स्वच्छता आणि इतर अनेक प्रकारची खबरदारी घेणेही अत्यंत महत्त्वाचे आहे. याशिवाय अशा काही गोष्टी आहेत ज्यांची काळजी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.
