हैदराबाद : राष्ट्रीय ऊर्जा संवर्धन दिवस भारतात दरवर्षी 14 डिसेंबर रोजी साजरा केला जातो. लोकांना जागृत करणे हा या दिवसाचा उद्देश आहे. ऊर्जा संवर्धन म्हणजे ऊर्जेचा वापर कमी करून बचत करणे आहे. ऊर्जेचा वापर अधिक कार्यक्षम करण्यासाठी आणि ऊर्जा स्त्रोतांची बचत करण्यासाठी हे आवश्यक आहे. राष्ट्रीय ऊर्जा संवर्धन दिन साजरा करण्यासाठी, विविध कार्यक्रम आणि उपक्रम आयोजित केले जातात. यामध्ये शाळा-महाविद्यालयांमधील व्याख्याने, सार्वजनिक सभा आणि ऊर्जा संवर्धनाबाबत जागरुकता वाढवण्यासाठी इतर उपक्रमांचा समावेश आहे. भारत सरकारच्या ब्युरो ऑफ एनर्जी इफिशियन्सी (BEE) द्वारे राष्ट्रीय ऊर्जा संवर्धन दिन आयोजित केला जातो. BEE ही ऊर्जा कार्यक्षमता आणि संवर्धन क्षेत्रात भारत सरकारची नोडल एजन्सी आहे.
राष्ट्रीय ऊर्जा संवर्धन दिनाचा इतिहास : ऊर्जा संवर्धनासाठी प्रयत्न करणाऱ्या उद्योग आणि संस्थांचा सन्मान करण्यासाठी भारत सरकारने 1991 मध्ये एक योजना सुरू केली. हे पुरस्कार नामवंत व्यक्तींकडून दिले जातात. 2002 मध्ये, ऊर्जा संरक्षण कायदा 2001 लागू करण्यासाठी ब्युरो ऑफ एनर्जी एफिशिएन्सी (BEE) नावाचे वैधानिक मंडळ स्थापन करण्यात आले. गेल्या ऊर्जा संवर्धन दिनी सरकारने ‘ईव्ही यात्रा’ पोर्टल आणि मोबाइल अॅप्लिकेशन सुरू केले.
राष्ट्रीय ऊर्जा संवर्धन दिनाचे उद्दिष्ट : राष्ट्रीय ऊर्जा संवर्धन दिनाचा मुख्य उद्देश म्हणजे लोकांना ऊर्जेचा योग्य वापर करण्याचे महत्त्व समजणे आणि ऊर्जा संवर्धनाप्रती समर्पण वाढवणे. हा दिवस वर्षातून एकदा साजरा केला जातो.
- ऊर्जा संवर्धनाबाबत जागरूकता वाढवणे : हा दिवस लोकांना ऊर्जा संवर्धनाचे महत्त्व पटवून देण्याचे एक माध्यम आहे. ऊर्जेचा सुरक्षित वापर कसा करता येईल? ऊर्जेचा अपव्यय कसा कमी करता येईल, हे लोकांना सांगण्याचा प्रयत्न केला जातो.
- सामाजिक सहकार्य वाढवते : ऊर्जा संवर्धन दिन गट, संस्था आणि सरकारी अधिकारी यांना एकत्र येण्याची संधी देतो. ज्यामुळे सामाजिक सहकार्य वाढते. लोक ऊर्जा संवर्धनामध्ये एकमेकांशी चर्चा करतात आणि सहभागी होतात.
- तंत्रज्ञान आणि नवीन ऊर्जा स्त्रोतांचा प्रचार: दिवसभरात लोकांना नवीन आणि नूतनीकरणक्षम ऊर्जा स्त्रोतांबद्दल जागरूक केले जाते.
- इलेक्ट्रिकल कम्युनिकेशनद्वारे शिक्षण : इलेक्ट्रिकल कम्युनिकेशनद्वारे, गट आणि संस्थांना ऊर्जा संवर्धनाशी संबंधित माहिती प्रदान केली जाते. यामुळे लोकांना ऊर्जा संवर्धनाचे फायदे आणि तांत्रिक पैलूंबद्दल अधिक जागरूकता येते.
राष्ट्रीय ऊर्जा संवर्धन दिनाचे महत्त्व : ऊर्जा संवर्धनामुळे ऊर्जा उत्पादन कमी होते. त्यामुळे पर्यावरण वाचविण्यास मदत होते. त्यातून आर्थिक विकासाला चालना मिळते. ऊर्जेचा वापर कमी केल्याने ऊर्जेचा खर्च कमी होऊ शकतो. यामुळे आर्थिक विकासाला चालना मिळू शकते.
हेही वाचा :
- भारतीय नौदल दिन 2023; सागरी आव्हानांचा सामना करण्यासाठी नौदल सज्ज
- 'जागतिक दिव्यांग दिन' 2023; जाणून घ्या इतिहास, थीम आणि महत्त्व
- 'आंतरराष्ट्रीय गुलामगिरी निर्मूलन दिवस' कधी आणि का साजरा केला जातो, जाणून घ्या
