नवी दिल्ली: स्नायु हे तुमच्या एकूण दुबळे बॉडी मास (किंवा एलबीएम) चे सर्वात मोठे घटक आहेत, जे चरबी वगळता तुमचे शरीर बनवणारे सर्व काही आहे. खरं तर, तुमचे स्नायू सामान्यत: शरीराच्या वजनाच्या 50 ते 60 टक्के असतात. तुमच्या स्नायूंची भूमिका तुम्हाला हालचाल करण्यास आणि संतुलन राखण्यास परवानगी देण्याच्या पलीकडे जाते. तुमची शारीरिक ताकद, अवयवांचे कार्य, त्वचेची अखंडता, प्रतिकारशक्ती आणि जखमा भरून काढण्यासाठी निरोगी स्नायू देखील आवश्यक आहेत. म्हणूनच तुमच्या वयानुसार जीवनातील सर्व शक्यतांचा आनंद घेण्यासाठी आणि ते साध्य करण्यासाठी निरोगी स्नायू महत्त्वाचे आहेत.
स्नायुंचे आरोग्य अनेकदा सांगू शकते की तुमचे वय कसे आहे आणि तुम्ही सक्रिय आणि स्वतंत्र कसे राहता. म्हणून, स्नायूंचे आरोग्य काय आहे आणि त्याचा आपल्या जीवनावर कसा परिणाम होतो हे समजून घेणे आवश्यक आहे. डॉ. इरफान शेख, एका अग्रगण्य पोषण केंद्रातील वैद्यकीय आणि वैज्ञानिक प्रकरणांचे प्रमुख, तुमच्या स्नायू आणि स्नायूंच्या आरोग्याविषयी तुम्हाला माहीत असल्‍याच्या गोष्टी हायलाइट करतात:
तुमच्या वयानुसार स्नायूंचे प्रमाण ( Muscle mass for your age ) :
वयाच्या 40 व्या वर्षी, प्रौढ व्यक्ती दर दशकात त्यांच्या स्नायूंच्या वस्तुमानाच्या 8 टक्के पर्यंत गमावू शकतात. वयाच्या 70 नंतर हा दर दुप्पट होऊ शकतो. खरं तर, खराब पोषण, आजारपण आणि जुनाट रोग देखील स्नायूंच्या नुकसानास गती देतात. स्नायू कमी झाल्यामुळे तुमची उर्जा पातळी आणि हालचाल प्रभावित होऊ शकते, तुमच्या पडण्याने आणि फ्रॅक्चर होण्याचा धोका वाढू शकतो आणि आजारपण किंवा शस्त्रक्रियेतून सावकाश पुनर्प्राप्ती देखील होऊ शकते. तुम्ही सहज हलवू शकता आणि निरोगी स्नायूंनी तुमचे शरीर मजबूत ठेवू शकता. ते तुमच्या दैनंदिन क्रियाकलापांना समर्थन देतात जसे की खेळ खेळणे, नृत्य करणे, पोहणे आणि शारीरिक हालचाल आवश्यक असलेल्या इतर गोष्टी. जेव्हा तुमचे स्नायू मजबूत असतात तेव्हा तुमचे सांधे चांगले कार्य करण्यास सक्षम असतात. उदाहरणार्थ, त्या गुडघ्याभोवतीचे स्नायू कमकुवत झाल्यास, तुम्हाला गुडघ्याला दुखापत होण्याचा धोका जास्त असू शकतो. स्नायूंचे आरोग्य देखील तुमचे संतुलन राखण्यास मदत करते.
स्नायू आणि रोगप्रतिकारक आरोग्य ( Muscle and immune health ):
जर तुम्हाला एक मजबूत रोगप्रतिकार प्रणाली तयार करायची असेल आणि तुमच्या जिवाणू आणि विषाणूजन्य संसर्गाचा धोका कमी करायचा असेल तर तुमच्या स्नायूंना कमी लेखू नका. स्नायू ऊतक रोगप्रतिकारक पेशी सक्रिय करण्यात भूमिका बजावतात आणि कमी स्नायू आणि शक्ती पातळी असलेल्या लोकांमध्ये रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होते. तुमचे रोगप्रतिकारक आरोग्य वाढवण्यासाठी, तुमच्या एकूण आहारावर एक नजर टाका आणि तुमचे जेवण दुबळे प्रथिने, फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य, नट आणि बीन्स आणि कमी चरबीयुक्त दुग्धजन्य पदार्थांवर केंद्रित करा. एकत्रितपणे, हे पदार्थ कॅल्शियम, व्हिटॅमिन डी, लोह आणि अँटिऑक्सिडंट्स यांसारखे सूक्ष्म पोषक घटक प्रदान करतात जे तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत ठेवण्यास आणि स्नायूंच्या आरोग्याला पुनरुज्जीवित करण्यात मदत करतात.
स्नायूंचे नुकसान आणि पुनर्प्राप्ती ( Muscle damage and recovery ):
तुम्ही बरे होताना तुमचे स्नायू शक्ती आणि उर्जेचा एक महत्त्वाचा स्रोत आहेत. जेव्हा तुम्ही आजारी असता किंवा रुग्णालयात दाखल करता, तेव्हा तुमच्या शरीराला प्रथिनेसारखे पुरेसे पोषक तत्व मिळत नाहीत, ज्यामुळे ते स्नायूंच्या ऊतींचे तुकडे होतात. या प्रकारच्या स्नायूंचे नुकसान रोगातून विलंबित पुनर्प्राप्ती, मंद जखमा बरे होणे आणि जीवनाची गुणवत्ता कमी होण्याशी संबंधित आहे.
स्नायूंचे नुकसान ओळखणे ( Identify muscle damage ):
चांगली बातमी अशी आहे की पकड सामर्थ्य हा तुमच्या एकूण स्नायूंच्या सामर्थ्याचे मूल्यांकन करण्याचा एक सोपा मार्ग आहे—तुम्ही फक्त संत्री पिळून किंवा तुमच्या हँडशेकची दृढता पाहून तुमची स्नायूंची ताकद निश्चित करू शकता. चेअर चॅलेंज टेस्ट हा तुमच्या स्नायूंची ताकद तपासण्याचा एक सोपा मार्ग आहे. एका खुर्चीवर बसून 5 बसायला तुम्हाला अंदाजे वेळ लागतो. 43 सेमी (1.4 फूट) उंची तुम्हाला तुमच्या स्नायूंचे वय सांगू शकते. उदाहरणार्थ, 40 ते 50 वर्षे वयोगटातील पुरूषांना स्नायूंच्या वस्तुमानासह, यास सुमारे 6.8 ते 7.5 सेकंद आणि महिलांसाठी, चाचणीसाठी 6.9 ते 7.4 सेकंद लागतील. अधिक जाणून घेण्यासाठी, स्नायूंचे वय जाणून घेण्यासाठी www.muscleagetest.in ला भेट द्या.
स्नायू आणि शक्ती पुनर्बांधणी ( Muscle and strength rebuilding ):
स्नायू गमावणे हे नैसर्गिक आहे, परंतु त्यात प्रगतीचा दर आणि नकारात्मक प्रभाव असणे आवश्यक नाही. स्नायूंची झीज कमी करण्यासाठी आणि निरोगी जीवनशैलीला मदत करण्यासाठी तुम्हाला ज्या गोष्टी करायला आवडतात त्या करत राहण्यासाठी तुम्ही काही सोपी पावले उचलू शकता. सर्वात चांगले म्हणजे, स्नायू, आणि ताकद किंवा स्नायूंच्या वस्तुमान कमी झाल्यामुळे लांब शेपटीच्या संसर्गाच्या लक्षणांचा सामना करण्यास कधीही उशीर झालेला नाही. हे ताकदीचे व्यायाम आणि पुरेशा प्रथिने आणि पोषक तत्वांसह संपूर्ण, संतुलित आहाराच्या संयोजनाद्वारे प्राप्त केले जाऊ शकते.
पौष्टिक आघाडीवर, कॅल्शियम, व्हिटॅमिन डी, व्हिटॅमिन बी 12 आणि व्हिटॅमिन बी 3 हे स्नायूंचे आरोग्य राखण्यासाठी काही महत्त्वाचे पोषक आहेत. स्नायूंच्या ताकदीची नियमित तपासणी करणे देखील आवश्यक आहे. तुम्ही तुमची लोकोमोटर क्षमता तपासू शकता आणि तुमच्या स्नायूंची ताकद किती चांगली आहे आणि स्नायूंची झीज आणि ताकद रोखण्यासाठी आणि उशीर करण्यात मदत करण्यासाठी प्रथम काय करावे हे जाणून घेऊ शकता. जीवनाच्या अनेक पैलूंमध्ये स्नायू महत्त्वाची भूमिका बजावतात आणि तुमची ताकद तपासण्याचे आणि सुधारण्याचे अनेक प्रभावी मार्ग आहेत. स्नायूंचे नुकसान टिकवून ठेवण्यासाठी निरोगी पर्यायांबद्दल आपल्या डॉक्टरांशी बोला.
हेही वाचा - CWG 2022 : भाविना पाठोपाठ पुरुष रिले संघानेही गाठली अंतिम फेरी, कुस्तीत बजरंग-दीपक पुनिया विजयी
