नवी दिल्ली : कोरोना महामारीच्या अद्यापही काही नागरिकांना दीर्घ कोविडच्या लक्षणांनी ग्रासले आहेत. कोविड-19 मधून बरे झाल्यानंतर काही लक्षणे दिसून येतात. यात श्वास घेण्यास त्रास, थकवा अशा लक्षणांना दीर्घ कोविड असे म्हणत असल्याचे जागतिक आरोग्य संघटनेने स्पष्ट केले आहे. कोरोनाच्या लक्षणांमध्ये धडधडणे, निद्रानाश, जठरासंबंधी समस्या, आम्लपित्त, स्नायू कमकुवत होणे आदी समस्या होत असल्याचेही यात नमूद करण्यात आले आहे. मात्र दीर्घ कोरोनाच्या लक्षणांवर आयुर्वेदिक उपचार प्रभावी ठरत असल्याचा दावा संशोधकांनी केला आहे.
रोगप्रतिकार शक्ती कमकुवत झाल्यास संसर्गाचा धोका : मानवी शरीरात प्रवेश करणारे कोणतेही सूक्ष्मजंतू आजारपणाचे कारण बनण्याची शक्यता असते. त्यामुळे शरीरातील जैव ऊर्जेचे असंतुलन होते. आपली रोगप्रतिकारकशक्ती कमकुवत झाल्यानंतर आपले शरीर संसर्गजन्य आजारांना बळी पडते. त्यामुळे आयुर्वेद उपचारांसह पंचकर्म रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करण्यास मदत करतात. आयुर्वेदामध्ये पंचकर्म प्रक्रियेचा उपयोग संसर्गजन्य रोगांना प्रतिबंध करण्यासाठी प्रतिबंधक म्हणून केला जातो. आजार पुन्हा होण्यापासून रोखण्यासाठी देखील पंचकर्म मदत करू शकते. विषाणूसाठी लस घेतलेल्या कोविड रुग्णाच्या बाबतीत डॉक्टर शरीराला बळकट आणि मजबूत करण्यासाठी पंचकर्म प्रक्रियेची शिफारस करतात. मात्र निद्रानाश, चिंता, तणाव आदी विकारावर आयुर्वेदिक उपचार केले जाऊ शकतात.
कोरोनाच्या रुग्णांसाठी पंचकर्म उपयोगी : पंचकर्म शुद्धीकरण प्रक्रिया करण्यासाठी शरीराला बरे करण्यास परवानगी देते. मात्र शरीराची उर्जा पातळी सामान्य करण्यासाठी दोन महिन्यांपर्यंतचा कालावधी पंचकर्म करताना गरजेचा असतो. शस्त्रक्रिया किवा गंभीर आजार झालेल्या व्यक्तीसाठी देखील पंचकर्म उपयोगी आहे. कोविडची लक्षणे रुग्णांनुसार सारखी बदलत असतात. त्यामुळे कोरोना रुग्णांवर उपचार पद्धतीही बदलतात. जेव्हा रुग्ण पंचकर्म प्रक्रियेचा भाग असलेल्या अनेक कर्मांना सामोरे जाण्यासाठी तयार असतो तेव्हा मूल्यांकन करणे आवश्यक आहे. दीर्घ कोविड रुग्णांना श्वसनाच्या समस्या, गॅस्ट्रो इंटेस्टाइनल (GI), हृदयाशी संबंधित आजार, न्यूरोलॉजिकल स्थिती, मेंदू आणि मूत्रपिंडाच्या समस्यांशी संबंधित समस्या असतात. कोविडचा परिणाम ज्ञानेंद्रियांवरही होतो. यामध्ये काही रुग्णांना दीर्घकाळापर्यंत गंध, चव, ऐकणे आणि दृष्टी गमावल्याचा प्रकार होतो. कोविडनंतर अनेकांना निद्रानाश, मेंदूचे आजार आणि चिंतेचा त्रास होतो. या सगळ्यांना पंचकर्म फार उपयोगी ठरत असल्याचा दावा करण्यात येतो.
पंचकर्माचे आरोग्यासाठी आहेत खूप फायदे : पंचकर्माचे आरोग्यासाठी खूप फायदे असल्याचा दावा संशोधकांकडून करण्यात येतो. मात्र तरीही कोविड नंतरच्या रुग्णांसाठी कोणतेही उपचार करण्यापूर्वी त्यांची ऊर्जा पातळी तपासली जाणे आवश्यक आहे. पंचकर्मात सुरुवातीला ऊर्जा कमी होते. पंचकर्म प्रक्रियेमध्ये शरीराचे डिटॉक्सिफिकेशन समाविष्ट असते. हा उपचाराचा एक आवश्यक टप्पा आहे. रोग निर्माण करणारे सूक्ष्मजंतू शरीरात भरपूर विषारी द्रव्ये आणतात. ते शरीरात राहिल्यास आयुर्वेदिक उपचार आंतरिकरित्या प्रकट झालेल्या परिस्थितीचे निराकरण करू शकत नाहीत. त्यामुळे पंचकर्म करणारे रुग्ण लवकर थकतात.
कोणते करण्यात येतात उपचार : दीर्घ कोरोना असलेल्या रुग्णाला खोकला, फुफ्फुसांचे संक्रमण, छातीत दुखणे आदीसाठी रुग्णाला हर्बल औषध प्रेरित करुन उलट्या वामन उपचार केले जातात. त्याचप्रमाणे गॅस्ट्रिक संसर्ग, यकृत, स्वादुपिंड प्रभावित झाल्यास शुद्धीकरणाचा सल्ला दिला जातो. दरम्यान वास किंवा चव कमी होणे आदी ज्ञानेंद्रियांशी संबंधित समस्यांसाठी नस्य म्हणजे, अनुनासिक उपचार करण्यात येतात. संधिवात, क्षीण स्नायू किंवा त्वचेच्या जखमांमुळे प्रभावित झालेल्यांसाठी वस्ती किंवा औषधी विहित केलेले आहेत. केवळ कोलन क्लीनिंग नाही तर कोलन आणि गुदाशयमध्ये विशेष औषधांचा वापर आहे. तिथे त्यांच्यातील औषधे सहजपणे आतमध्ये शोषली जात असल्याचा दावाही करण्यात येतो. डोळ्यांसाठी प्रशासित केले जाणारे थर्पणम आणि कानांसाठी कर्णपुराणम हे उपचार आहेत.
हेही वाचा - Role Of Vitamins And Minerals : योग्य जीवनसत्वे खनिजांचे सेवन करा, व्हायरल इन्फेक्श टाळा
