वर्धा - लोकसभेच्या वर्धा मतदार संघात निवडणुकांची रणधुमाळी सुरू झाली आहे. जस-जशी मतदानाची तारीख जवळ येऊ लागली आहे, तस-तसे राजकीय वातावरण तापू लागले आहे. जिल्ह्यातील इतिहास पाहता गांधीजींच्या आणि भूदान प्रणेते विनोबांच्या पावन स्पर्शाने पुनीत झालेला जिल्हा म्हणून देशभरात ओळखला जातो. अनेक वर्ष इथे काँग्रेसने सत्ता गाजवली आहे. मात्र, काँग्रेसची अवस्था सध्या खिळखिळी झाल्याने या मतदारसंघावर भाजपचे वर्चस्व आहे.
काँग्रेसचा गड भाजपच्या ताब्यात कसा गेला हे पाहण्यासाठी भूतकाळात डोकावे लागते. विशेष करून 2014 च्या निवडणुकीनंतर देशात आणि राज्यात जे निकाल आले, त्यामध्ये वर्ध्याचेही राजकारण बदलत गेले. गत निवडणुकीत काँग्रेसने प्रायमरी लावून लोकसभेचा उमेदवार निवडला होता. दत्ता मेघे यांचे पुत्र सागर मेघे यांनी यावेळीच्या काँग्रेसच्या उमेदवार चारुलता राव टोकसचा पराभव करत लोकसभेची उमेदवारी मिळवली. यात भाजपकडून दत्ता मेघे यांचे राजकीय शिष्य रामदास तडस हे उभे होते. रामदास तडस हे डमी उमेदवार म्हणून संबोधल्या गेले. पण मोदी लाटेत २ लाख १५ हजार ७८३ मतांनी मतांनी विजयी झाले. भाजपचे रामदास तडस ५,३७,५१८ मते मिळाली तर काँग्रेसचे सागर मेघे यांना ३,२१,७३५ मते मिळाली होती. तर तिसऱ्या क्रमांकावर बसपाच्या चेतन पेंदाम यांना ९०,८६६ मते मिळाली होती.
यानंतर सत्ता परिवर्तन होताच दत्ता मेघे यांनी भाजपमध्ये प्रवेश केला. त्यानंतर विधानसभेत काँग्रेसचे दोन आमदार देवळी मतदार संघातून चारुलता राव टोकसचे भाऊ रणजित कांबळे आणि अमर काळे, वीरेंद्र जगताप हे निवडून आले. राष्ट्रवादीचे आमदार पराभूत झाले. त्याठिकाणी भाजपचे पंकज भोयर आणि समीर कुणावार, अनिल बोंडे हे निवडून आले. हळू हळू जिल्ह्यात अनके जिल्हा परिषद पंचायत समिती, ग्रामपंचायतीवर भाजप पक्ष वरचढ होत गेला.
जिल्ह्यात कुणबी तेली या दोन जातींचे अधिक मते आहे. त्यामुळे उमेदवार देताना राजकीय पक्षाकडून ही बाब सांभाळल्या जाते. मुख्य लढत जातीय समिकरणातून आहेच. भाजपचे रामदास तडस हे तैलिक संघाचे महाराष्ट्राचे अध्यक्ष आहे. चारुलता या दिवंगत प्रभा राव यांच्या कन्या असून त्या कुणबी जातीतून येतात. जिल्ह्यात मागील काही दिवसात जातीय समिकरणात राजकीय ठिणगी पडल्याने याचा परिणाम दोन्ही उमेदवारांच्या मतदानावर पडू शकतो. पण जातीय ध्रुवीकरण हे केवळ राजकीय निवडणूकीपुरते मर्यादित आहे. येथील मतदारांवर गांधीजींच्या विचारांचा पगडा असून येथील सामाजिक स्थिती शेतीवर आधारित आहे.
जिल्ह्यात बेरोजगारीचा प्रश्न मोठ्या प्रमाणात आहे. तर आता शेतकऱ्यांची आत्महत्या करणारा जिल्हा म्हणून नवीन ओळख पुढे येत आहे. जिल्ह्यात मोठे उद्योगांचा अभाव असल्याने रोजगार मिळवण्यासाठी येथील युवकांना पुणे- मुंबई- औरगाबाद सारख्या औद्योगिक वसाहतींच्या शहरात स्थलांतर करावे लागत आहे. शेतीची अवस्थाही दयनीय आहे. सिंचनाचा मोठा प्रकल्प म्हणून निम्न वर्धाकडे पाहिले जाते. मात्र,पाठ बंधाऱ्याची कामेच झाली नसल्याने जमिनी ओलीताखाली आल्या नाहीत. सिंचनाचे या रखडेलल्या प्रश्नांकडे राजकीय नेतृत्व दृर्लक्ष करताना दिसून येत आहे. अशातच प्रकल्पांसाठी जमीन देणाऱ्या प्रकल्पग्रस्तांचे अनेक प्रश्न प्रलंबित आहेत. तर जिल्ह्यात असणाऱ्या विपूल वनसंपदेमुळे वन्य-जीवांचे अस्तीत्व मोठ्या प्रमाणात आहे. मात्र, या वन्यजीवांमुळे शेतकऱ्यांच्या पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होत आहे, त्यामुळे ही समस्यादेखील जटिल झाली आहे. या सर्व मुद्यावर वर्ध्यातील राजकारणाची दिशा ठरणार आहे.
वर्धा लोकसभा मतदार संघात काँग्रेस आणि भाजपकडे ३-३ विधानसभा मतदारसंघ
वर्धा लोकसभा मतदार संघात वर्ध्यातील चार विधानसभा तर अमरावतीत २ विधानसभा मतदार संघ आहेत. यात कॉंग्रेसकडे तीन आमदार असून तीन मतदार संघात भाजपचे आमदार आहेत. त्यांचा त्या भागात चांगला प्रभाव असून दोन्ही पक्षांना फायदा मिळणार आहे. पण भाजपला मागील काही काळात मिळालेला निधी याचा प्रभाव भाजपची ताकद वाढवत आहे. तसेच दोन वेळा काँग्रेसकडून खासदार राहिलेले दत्ता मेघे हे सध्या भाजपमध्ये असल्याने भाजपची बाजू भक्कम ठरू शकते. पण दत्ता मेघे हे या निवडणुकीत किती प्रभाव पाडतील हेही पाहणे महत्वाचे ठरणार आहे. कारण दत्ता मेघे जरी उघडपणे बोलत नसले तरी रामदास तडसच्या तैलिक संघटनेच्या भूमिकेने ते नाराज आहेत.
रामदास तडसांकडे दिग्गजांचा पाठिंबा-
रामदास तडस हे मागील पाच वर्षांत लोकसभा मतदार संघात खासदार असताना गावा-गावात पोहोचले आहेत. सहज उपलब्ध होणारे खासदार म्हणून त्यांची ओळख आहे. रामदास तडस यांच्याकडे अर्थमंत्री तथा पालकमंत्री सुधीर मुनगंटीवार याच्यासह मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस, केंद्रीय मंत्री नितीन गडकरी यांची भक्कम ताकद आहे. रामदास तडस हे विदर्भ केसरी राहिलेले पहिलवान आहेत. भाजपने यापूर्वी तीन वेळा विजय मिळवला आहे. ते तिसरे भाजपचे निवडून येणारे खासदार ठरले आहे.
काँग्रेसच्या उमेदवार चारुलता राव टोकस यांनी मागील दोन वर्षात जिल्ह्यातील भागात संपर्क करून पोहोचण्याचा प्रयत्न केला आहे. काँग्रेसच्या जेष्ठ नेत्या दिवंगत प्रभा राव यांच्या कन्या आहे. राज्य मंत्री राहिलेले तथा आमदार रणजित कांबळे हे त्यांचे भाऊ आहेत. गांधी घराण्याशी त्यांचे चांगले संबंध आहेत. चारुलता टोकस या नेमबाजीत सुवर्ण पदक प्राप्त असून छत्रपती पुरस्कार प्राप्त आहेत. काँग्रेसने या मतदार संघात 11 वेळा विजय मिळवला असून माकपने पहिल्यादा खिंडार पाडल्याचा इतिहास आहे. तसेच तीन वेळा भाजपने काँग्रेसचा यापूर्वी पराभव केला आहे.
यंदाची निवडणूक चुरशीची -
एकंदर यंदा होऊ घातलेली लोकसभा निवडणूक ही काँग्रेस आणि भाजपमध्ये चुरशीची ठरणार आहे. यात काँग्रेसला राष्ट्रवादीची मदत आणि भाजपला शिवसेना आणि रिपाईची मदत चुरस वाढविण्यासाठी महत्वाची भूमिका बजावणार आहे. ही जागा गांधीजींचा वारसा लाभल्याने काँग्रेससाठी महत्वाची आहे. यात काँग्रेसमधील अंतर्गत कलह दूर सारण्यात कितपत यश मिळते हे पाहणे महत्वाचे ठरणार आहे. तर भाजपलाही अनेकांना सोबत घ्यावे लागणार असून बूथ लेव्हलपर्यंतची तयारी जमेची बाजू ठरणार आहे. पण भाजप सरकारचे नोटबंदी, जीएसटी निर्णयदेखील निवडणुकीवर परिमाणकारक ठरतील हे नाकारता येणार नाही.
भाजप आणि काँग्रेसच्या उमेदवारांनी मुहूर्त साधत नामांकन अर्ज दाखल केले. यावेळी दोन्ही राष्ट्रीय पक्षांनी शक्तिप्रदर्शन करत ताकद दाखवली. भाजपच्या वतीने राज्याचे अर्थमंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांच्या उपस्थितीत रामदास तडस यांची उमेदवारी दाखल केला. तर काँग्रेसकडून महिला काँग्रेसच्या प्रांत अध्यक्षा अॅड. चारूलता ताई टोकस यांनी उमेदवारी अर्ज दाखल केला आहे. आता मतदारसंघात केलेले काम आणि संपर्क, कामाची पद्धतीने जबाबदारी दिली. राहिलेले काम पूर्ण करण्यासाठी संधी देतील, असा विश्वास तडस यांनी व्यक्त केला आहे. त्याच्या प्रचारात पहिलीच सभा पंतप्रधान मोदी यांची होणार आहे.
