सातारा - जिल्ह्यातील पश्चिम घाट प्रदेश हा नेहमीच जैवविविधतेचे माहेरघर राहिलेला आहे. येथीलच ठोसेघर-चाळकेवाडी व कास परिसरातून साताऱ्यातील संशोधकांना चतुर (सुई) डॅमसेलफ्लायच्या दोन नवीन प्रजातींची नोंद करण्यात यश मिळवले आहे.
नामांकित शोधपत्रिकेकडून नोंद
साताऱ्यातील कीटक/फुलपाखरू अभ्यासक डॉ. श्रीराम भाकरे, प्रा. डॉ. प्रतिमा पवार व सुनील भोईटे या तीन संशोधकांनी त्रिवेंद्रम (केरळ) येथील डॉ. कलेश सदाशिवन आणि विनयन नायर यांच्या सहकार्याने हे यश प्राप्त केले आहे. युफाईया वर्गांतील या दोन नव्या प्रजाती आता 'युफाईया ठोसेघरेन्सीस' व 'युफाईया स्युडोडीस्पार' या नावाने ओळखल्या जातील. यासंबंधीचा शोधनिबंध नुकताच भारतातील नामांकित शोधपत्रिका 'जर्नल ऑफ थ्रेटंड टाक्सा'च्या 26 एप्रिलच्या अंकात प्रसिद्ध झाला.
ठोसेघरच्या नावाने नोंद
पश्चिम घाटात यापूर्वी नोंद झालेल्या तीन प्रजातींमध्ये या दोन नव्या प्रजातींची आता भर पडलेली आहे. 'युफाईया ठोसेघरेन्सीस' ही प्रजाती एकदमच वेगळी व नवीन तसेच फक्त आणि फक्त ठोसेघर-कास परिसरातच आढळणारी असल्यामुळे तेथील निसर्ग-जैवविविधतेचे प्रतिक म्हणून प्रजातीस ठोसेघरचे नाव देण्यात आले आहे.
प्रजाती प्रदेशनिष्ठ
या सर्व पाचही प्रजाती जगभरात मात्र भारतातील पश्चिम घाट क्षेत्रातच आढळून येत असून त्या प्रदेशानिष्ठ आहेत. नव्याने नोंद करण्यात आलेल्या दोन प्रजाती देखील उत्तर पश्चिम घाट क्षेत्रात फक्त ठोसेघर चाळकेवाडी व कास परिसरातच आढळून येत आहेत. या नवीन प्रजातींच्या शोधामुळे पश्चिम घाटातील जैवविविधता व त्याचे संवर्धनमूल्य पुनश्च एकदा अधोरेखित झाले आहे.
आदर्श परिसंस्थेचे निर्देशक
टोरंट डार्ट या सामान्य नावाने ओळखले जाणारे हे डॅमसेलफ्लाय या प्रकारातील कीटक असून स्थानिक मराठी भाषेमध्ये यास सुई किंवा चतूर म्हणतात. विविध पाणथळ जागी यांचा वावर असतो. यांच्या जैवशृंखलेमधील प्राथमिक अवस्था या पाण्यामध्ये पूर्ण होत असतात व त्यानंतर ते पंख फुटून पाण्याबाहेर उडू लागतात. वातावरणाप्रती हे अत्यंत संवेदनशील जीव असून त्यामुळेच त्यांस आदर्श परिसंस्थेचे निर्देशक देखील मानले जाते. सातारा व त्रिवेंद्रम येथील संशोधकांच्या या चमूस यासाठी तामिळनाडू ओडोनाटा रिसर्च ग्रुप व ड्रोंगो या संस्थांचे सहकार्य लाभले आहे.
हेही वाचा - महाबळेश्‍वरात पर्यटकांसह हॉटेलला ५५ हजारांचा दंड
