Vermicompost Production : मेळघाटातील मोथा गावात गांडूळ खत निर्मिती; महिलांना मिळाला आर्थिक संपन्न होण्याचा मार्ग

गांडूळ खत तयार करून एका बचत गटाने मेळघाटात एक नवीन उपक्रम राबवला आहे. तीन जणींचा मिळून हा महिला बचत गट चालवला जात आहे. या उपक्रमामुळे उत्कृष्ट दर्जाचे गांडूळ खत तयार होत आहे. यामुळे आर्थिक मदत देखील होत आहे.

अमरावती - दुधाचे भरपूर उत्पन्न असणाऱ्या आणि खव्यासाठी प्रसिद्ध असणाऱ्या मेळघाटातील मोथा या गावात गांडूळ खत तयार करून तीन जणींचा समावेश असणाऱ्या प्राची महिला बचत गटाने कधी नव्हे तो पहिल्यांदाच नवा उपक्रम मेळघाटात राबविला आहे. विशेष म्हणजे अतिशय उत्कृष्ट दर्जाचे गांडूळ खत या ठिकाणी तयार होत असून गांडूळ खत निर्मितीच्या माध्यमातून या तिन्ही महिलांची आर्थिक संपन्नतेकडे सुरू असणारी वाटचाल ही त्यांच्या कुटुंबासाठी आणि संपूर्ण मोथा गावासाठी अभिमानाची बाब आहे.

असा सुरू झाला गांडूळ खत निर्मिती प्रकल्प - मेळघाटातील आदिवासी आणि गवळी समाजाचा शेतीद्वारे विकास व्हावा तसेच शेतीशी संबंधित उद्योगांद्वारे त्यांना रोजगार उपलब्ध व्हावा या उदात्त हेतूने पाणी फाउंडेशनद्वारे चिखलदरा तालुक्यात येणाऱ्या मोथा या गावात प्राची महिला बचत गटाच्या माध्यमातून खास गांडूळ खत निर्मिती प्रकल्प साकारण्यात आला. पाणी इकोच्या माध्यमातून प्राची महिला बचत गटाला गावातील उंच भागावर मोठे शेड उभारण्यात आले. या शेडमध्ये एकूण पाच बेडमध्ये गांडूळ खत तयार करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य देखील करण्यात आले. प्राची बचत गटात असणाऱ्या सविता भाकरे, नर्मदा येवले आणि नर्मदा निखाडे या तीन महिलांनी हा प्रकल्प यशस्वी करण्यासाठी पूर्ण प्रयत्न केलेत. त्यांच्या या प्रयत्नाला ग्रामस्थांनी देखील साथ दिली. मोथा या गावात पशुधन मोठ्या प्रमाणात असल्यामुळे या गांडूळ खत प्रकल्पाला शेणखत मोठ्या प्रमाणात अगदी सहज उपलब्ध झाले. विशेष म्हणजे या प्रकल्पासाठी ग्रामपंचायत द्वारे पाण्याचा पुरवठा देखील करण्यात आला आहे.

लवकरच होऊ यशस्वी - आम्ही कधीही गांडूळ खत पाहिले नव्हते. मात्र, आमच्या गावात पाणी फाउंडेशनचे लोक आले आणि त्यांनी आम्हाला या प्रकल्पाबाबत सर्वात आधी माहिती दिली. आम्हाला हा प्रकल्प सुरू करण्यासाठी संपूर्ण मदत देखील केली. या प्रकल्पाच्या माध्यमातून आता रोजगार उपलब्ध झाला असल्याचे प्राची महिला बचत गटाच्या अध्यक्षा सविता भाकरे यांनी 'ई टीव्ही भारत'शी बोलताना सांगितले आहे. या प्रकल्पासाठी लागणारे शिदोडे आम्हाला पाणी फाउंडेशनने दिले. गांडूळ खत कसे तयार करायचे याबाबत त्यांनी आम्हाला मार्गदर्शन देखील केले. आम्ही आमच्याच गावातून शेणखत खरेदी केले आणि या पाच बेडमध्ये भरले. यामध्ये आम्ही नियमित पाणी टाकले. या प्रकल्पाद्वारे आम्हाला आमची रोजची मजुरी मिळत आहे.

गांडूळ खत निर्मिती

दोन वर्षांपासून आम्ही हा प्रकल्प राबवत आहोत. शेतीसाठी अतिशय उपयुक्त असणारे गांडूळ खत केवळ नऊ रुपये किलो या दराने आम्ही विकतो. अतिशय उत्कृष्ट प्रतीचे असणाऱ्या आमच्या गांडूळ खताला मागणी आणि थोडी अधिक किंमत मिळाली तर गांडूळ खताचा मेळघाटातील हा पहिला प्रकल्प यशस्वी भरारी घेऊ शकतो - सविता भाकरे