हैद्राबाद : भारतीय क्रिकेट ज्या वेळी कोंडीत सापडले होते त्या प्रत्येक वेळी विचार करता, आपल्या संघाला खड्ड्यातून बाहेर ( Virat Kohli Mental Health ) काढणारा तो पहिला माणूस ( Problems of National Level Players ) होता. कधी 'न्यू इंडिया'चा चेहरा म्हणून श्रेय दिले जाते, तर काही प्रसंगी ध्वजवाहक भारतीय तरुण जे जगाशी सामना करण्यास तयार असतात, कधीही न डगमगता, ( Virat Kohli Poor Form ) खेळाडूंच्या मानसिक आरोग्यावर या अपेक्षांचा परिणाम होऊ शकतो का? यावर भाष्य करणारा देशाचा माजी कर्णधार याने एक महिन्याची विश्रांती ( Virat Kohli Mental Health ) घेऊन यातून ताजेतवाने होऊन पुनरागमन करतोय. हे निश्चितच प्रेरणादायक आहे.
क्रीडा आणि कामगिरी मानसशास्त्रज्ञ डॉ. नानकी जे. चढ्ढा यांनी प्रश्नोत्तराच्या माध्यमातून खेळाडूंच्या आरोग्याविषयी माहिती सांगितली. खेळाडूंना कोणत्या दबावाचा सामना करावा लागतो आणि भारताचा माजी कर्णधार विराट कोहलीने महिनाभराचा ब्रेक घेऊन स्वत:चे विश्व कसे चांगले केले आहे हे दाखवून दिले आहे. जाणून घेऊया डॉ. नानकी जे. चढ्ढा यांच्याशी प्रश्नोत्तराच्या माध्यमातून खेळाडूंच्या आरोग्याविषयी काही माहिती घेऊ.
Q1) विराट कोहली एका महिन्याच्या विश्रांतीनंतर पूर्णपणे वेगळ्या फलंदाजासारखा दिसत आहे. त्याने संपूर्ण महिनाभर बॅटपासून दूर राहण्याची चर्चा केली. ज्यामुळे त्याचे खेळावरील प्रेम परत आले. काही काळ खेळापासून दूर राहणे आवश्यक का वाटते?
A. उच्चभ्रू खेळाडूंना अनेक प्रकारच्या तणावाचा सामना करावा लागतो. सतत प्रवास, इतरांकडून अवास्तव अपेक्षा आणि परिपूर्णतेची वृत्ती ही काही उदाहरणे आहेत. यात भर म्हणून, विराट कोहलीसारख्या खेळाडूंची सतत सार्वजनिक तपासणी केली जाते आणि त्यांच्या प्रत्येक निर्णयावर, मग तो वैयक्तिक असो वा व्यावसायिक, त्यावर भाष्य केले जाते. नियमित प्रशिक्षण वेळापत्रकांव्यतिरिक्त या अखंड छाननीचा सामना केल्याने बर्नआउट होऊ शकते. स्पर्धात्मक खेळ हा निश्चितपणे शारीरिकदृष्ट्या आव्हानात्मक असतो, परंतु हे ओळखणेदेखील महत्त्वाचे आहे की अनेक ताणतणावांमुळे मानसिक आणि भावनिक थकवा येऊ शकतो आणि परिणामी क्रीडापटू त्यांच्या खेळावरील प्रेम गमावू शकतात आणि त्यातून विश्रांती घेऊ इच्छितात. म्हणूनच, खेळाडूंनी नियमित अंतराने विश्रांती घेणे अत्यंत महत्वाचे आहे. हे त्यांना आराम, टवटवीत आणि रिचार्ज करण्यास अनुमती देते जेणेकरून ते नवीन मानसिकतेसह परत येतात.
Q2) काही प्रसंगी तो स्वत: नसल्याबद्दल आणि कदाचित तो पूर्वीसारखा आनंद घेत नसल्याबद्दलही त्याने बोलला, कधीकधी तीव्रतेची खोटी माहिती दिली. तो मानसिकदृष्ट्या मजबूत असलेला खेळाडू म्हणूनही ओळखला जातो. आपणास असे वाटते की, हे सर्वोत्कृष्टातील सर्वोत्कृष्ट बरोबर होऊ शकते? क्रीडा मानसशास्त्रज्ञ या नात्याने खेळाडूचे मानसिक आरोग्य उत्तम आहे. याची खात्री करण्यासाठी काय केले पाहिजे जेणेकरून खेळाडू सतत कामगिरी करीत राहील.
A. एकदम! गेल्या काही वर्षांत, भारतातील आणि जागतिक स्तरावर अनेक नामांकित खेळाडूंनी मानसिक आरोग्यासाठी विश्रांती घेण्याबद्दल बोलले आहे. उदाहरणार्थ, 2019 मध्ये, ऑस्ट्रेलियाचे स्टार फलंदाज - ग्लेन मॅक्सवेल यांनी मानसिक आरोग्याच्या समस्यांना तोंड देण्यासाठी क्रिकेटमधून ब्रेक घेण्याचा निर्णय घेतला. त्याचप्रमाणे सात वेळा ऑलिम्पिक पदक विजेती सिमोन बाईल्सने २०२० मध्ये टोकियो ऑलिम्पिकमधून माघार घेतल्यापासून जिम्नॅस्टिकमधून अनिश्चित काळासाठी विश्रांती घेतली आहे.
प्रथम, खेळाडूंना क्रीडा मानसशास्त्राचे समर्थन प्रदान केल्याने ते स्पर्धेच्या दबावांना तोंड देण्यास सक्षम आहेत याची खात्री करू शकते. पॅडी अप्टनची भारतीय पुरुष क्रिकेट सपोर्ट स्टाफ संघात नुकतीच झालेली पुनर्नियुक्ती योग्य दिशेने टाकलेले एक प्रोत्साहनदायक पाऊल आहे. दुसरे म्हणजे, "अधिक चांगले आहे" ही एक सामान्य धारणा आहे जे बदलणे आवश्यक आहे. अॅथलीट्सना असे वाटते की, ते जितके जास्त किंवा कठीण प्रशिक्षण घेतात तितके त्यांची कामगिरी चांगली होईल. हे असत्य आहे. खेळाडूंनी पुरेशा विश्रांतीचे दिवस घेणे आणि त्यांच्या खेळाशी संबंधित नसलेल्या क्रियाकलापांमध्ये स्वत:ला गुंतवणे आवश्यक आहे. शेवटी, खेळाडूंना भरभराट होण्यासाठी प्रशिक्षकांनी अधिक साहाय्यक वातावरण तयार करणे आवश्यक आहे. हेसाध्य करण्यासाठी ते क्रीडा मानसशास्त्रज्ञाशी जवळून आणि सहकार्याने काम करू शकतात.
