आपल्या भारत देशात अशा अनेक कथा आणि किस्से आहेत जे लोकांसमोर येऊ शकत नाहीत. कारण त्यांची दर्दभरी कहाणी जगासमोर येऊन त्यांच्या जीवनाचा धडा बनू शकेल असे कोणतेही माध्यम त्यांना सापडत नाही. आजपर्यंत कोणीही ऐकली नसेल अशी कथा बॉलिवूडच्या मोठ्या पडद्यावर पाहायला मिळणार आहे. एक स्त्री जिने आपल्या आयुष्यात खूप दयनीय अवस्था पाहिली आणि वेश्या म्हणून प्रसिद्ध झाली. त्या पात्राचे नाव आहे गंगुबाई काठियावाडी. तिच्याबद्दल आपण आज सविस्तर जाणून घेणार आहोत.
कोण होती गंगूबाई काठियावाडी?
गंगूबाई काठियावडी कोण होत्या (Who is Gangubai Kathiyawadi) हा प्रश्न अनेकांना पडला असेल. तर गंगूबाई या गुजरातमधील प्रतिष्ठित कुटुंबातील एकुलती एक कन्या होत्या. तिच्या नंतरच्या जीवनातील कठीण परिस्थितीने तिला गुन्हेगार, डॉन, वेश्या, व्यावसायिक महिला बनवले. असे म्हटले जाते की गंगूबाई ही पहिली महिला होती जी 60 च्या दशकात डॉनसारखे जगली आणि कोणीही तिच्याशी वाद करण्यापूर्वी शंभर वेळा विचार करत असे. ती एक कोठी चालवायची ज्याच्या अनेक शाखा होत्या.
गंगुबाई काठियावाडीचे सुरुवातीचे आयुष्य
गंगूबाईंचा जन्म गुजरातमधील काठियावाड (Gangubai Kathiyawadi Early Life) येथे झाला. गंगूबाईंचे कुटुंबीय अत्यंत प्रतिष्ठित कुटुंबातील होते. गंगूबाईंचा जन्म १९३९ साली गुजरातमधील त्या कुटुंबात झाला. कुटुंबीयांनी चांगले शिक्षण देऊन मुलींचे संगोपन करण्यावर विश्वास ठेवला. गंगूबाई ही त्यांच्या कुटुंबातील एकुलती एक मुलगी होती, जिला वाचून लिहून काहीतरी घडवायचे होते. पण गंगूबाईंना अभ्यासापेक्षा चित्रपटांमध्ये जास्त रस होता. ती नेहमीच हिरोईन बनण्याचे स्वप्न पाहत असे आणि मुंबईला जाण्याचे तिला आकर्षण वाटत होते.
गंगुबाई काठियावाडीचे लग्न
गंगूबाईच्या वडिलांकडे एक अकाउंटंट काम करत असे, त्याचे नाव रमणिक होते. गुजरातमध्ये येण्यापूर्वी तो मुंबईत राहायचा. जेव्हा गंगूबाईला हे कळले तेव्हा तिला वाटले की तिला मुंबईला जाण्याचा मार्ग सापडला आहे. हळूहळू तिची रमणिकशी मैत्री झाली आणि मैत्रीचे रुपांतर प्रेमात झाले. वयाच्या 16 व्या वर्षी ती रमणिकसोबत घरातून पळून गेली आणि मंदिरात जाऊन लग्न (Gangubai Kathiyawadi Marriage) केले.
लग्नानंतर पतीने तिला कोठ्यामध्ये 500 रुपयांना विकले
रमणिक आणि गंगूबाई दोघेही गुजरातमधून मुंबईत आले आणि तिथे एकत्र राहू लागले. काही वेळाने रमणिकने तिला 1 महिलेसोबत पाठवले की ही माझी मावशी आहे. मी आपल्या दोघांसाठी एक चांगले आणि नवीन घर शोधणार आहे, तोपर्यंत तू माझ्या मावशीकडे तिच्या घरी राहा. रमणने खोटे बोलून गंगूला कोठेवाल्याला ५०० रुपयांना विकले. गंगूबाईला माहित नव्हते, रमणिक तिला कोणाच्या ताब्यात देत आहे. रमणीकने ज्या बाईकडे तिला पाठवले ती मुंबईतील प्रसिद्ध कामाठीपुरा रेड लाईट या एरियातील कोठेवाली होती.
एका अत्यंत क्लेशदायक घटनेनंतर ती कोठेवाली बनली
मुंबईच्या रेड लाईट एरियातील कामाठीपुरा येथे गंगूबाई सर्वात अनोळखी होती, तेव्हा तिनेही आपल्या परिस्थितीशी तडजोड केली होती. तेव्हा तिथे शौकत खान नावाच्या एका निर्दयी बदमाशाने गंगूबाईसोबत जबरदस्ती केली आणि रात्रभर तिला अशा प्रकारे त्रास दिला की तिची अवस्था फारच वाईट झाली. त्यानंतर शौकतखान गंगूबाईला एकही पैसा न देता निघून गेला. त्यावेळी गंगूबाईची प्रकृती बिघडल्याने तिला तातडीने रुग्णालयात दाखल करण्यात आले. जेव्हा ती पूर्णपणे बरी झाली, तेव्हा तिने त्या माणसाबद्दल सर्व तपशील शोधण्याचा प्रयत्न केला. तेव्हा त्याला कळले की शौकत खान नावाचा माणूस प्रसिद्ध डॉन करीम लालासोबत काम करत आहे.
करीम लाला याच्याकडे जाऊन गंगूबाईंनी शौकतखानाचे ते कृत्य सांगितले. त्यानंतर करीम लाला याने तिच्या रक्षणाची जबाबदारी घेतली. गंगूबाईवर झालेल्या अत्याचाराबद्दल करीम लालाने शौकत खानला खूप कठोर शिक्षा दिली. गंगूबाईने करीम लालाला राखी बांधली आणि भाऊ बनवले.
त्या दिवसापासून गंगूबाई कामाठीपुरा येथे डॉन म्हणून ओळखल्या जाऊ लागल्या. मुंबईतील लोक करीमलाला जितके घाबरत होते, तितकेच ते गंगूबाईलाही घाबरू लागले होते. हळूहळू ती लोकप्रिय होत गेली आणि तिने रेड लाईट एरियात काम करणाऱ्या वेश्यांसाठी अनेक सकारात्मक कामेही केली.
गंगूबाई म्हणाली होती की, मुंबईतील रेड लाईट एरियामध्ये काम करणाऱ्या महिला नसतील तर मुंबईतील महिलांना घराबाहेर पडणे कठीण होईल. गंगूबाई जरी पूर्णपणे वेश्याव्यवसायात मग्न झाली होती, पण तिने तिथे राहणे, काम करणे योग्य वाटत नाही अशा एकाही स्त्रीला ठेवले नाही. अनेक स्त्रीयांचे संसार पुन्हा सुरू करण्यात व त्यांचे पुनुर्वसन करण्यात तिने पुढाकार घेतला होता.
हेही वाचा - देहदाना विषयी जागृती निर्माण करणारा चित्रपट ‘८ दोन ७५’!
