मुंबई : आजच्या संध्याकाळी, पृथ्वीची सावली तिच्या एकमेव उपग्रहावर सुमारे दीड तास ( Earth Shadow Envelopes its Sole Satellite For Nearly Moon ) असणार आहे. पृथ्वी चंद्राला व्यापत असताना, जगाला 'ब्लड मून' चंद्रग्रहणाचा थरारक आणि थंडावा देणारा देखावा पाहायला मिळणार आहे, असे प्रसिद्ध खगोलशास्त्रज्ञानाने सांगितले. सोमवार, 25 ऑक्टोबरच्या आंशिक सूर्यग्रहणानंतर ठीक 14 दिवसांनी (दोन मंगळवार) येत ( Lunar Eclipse will be Seen in Totality in Northeastern States ) आहेत. चंद्रग्रहण ईशान्येकडील राज्यांमध्ये संपूर्णपणे दिसणार आहे. परंतु, सूर्यास्त होताच संध्याकाळी उर्वरित भारतात ते केवळ अंशतःच दिसेल, असे प्रा. आकाश गंगा सेंटर फॉर अॅस्ट्रॉनॉमी (AGCA) येथील संचालक भरत अडूर ( Bharat Adur Director AGCA ) यांनी सांगितले.
तीन वर्षांनी दिसणार पुन्हा चंद्रग्रहण : "उद्या, पृथ्वीची सावली चंद्राला झाकून टाकेल आणि या काळात तो गडद लाल रंग दिसेल. जवळजवळ आकाशात संतुलित रक्ताच्या मोठ्या थेंबासारखे चित्र असणार आहे. या घटनेला 'ब्लड मून' म्हणतात आणि तो एक रोमांचक आहे. तमाशा," प्रा. अदुर म्हणाले, त्यांनी लोकांना जेथे शक्य असेल तेथे ते पाहण्याचे आवाहन केले आहे. कारण हे शेवटचे पूर्ण चंद्रग्रहण असेल आणि पुढील (एकूण चंद्रग्रहण) तीन वर्षांनी 7 सप्टेंबर 2025 रोजी होणार आहे. पृथ्वी, सूर्य आणि चंद्र यांच्यामध्ये येईल आणि निळ्या ग्रहाची राक्षसी सावली - 3.93 लाख किलोमीटरच्या आश्चर्यकारक अंतरावरून - त्याच्या लहान नैसर्गिक उपग्रहाला आच्छादित करेल. अंशतः किंवा पूर्णतः, तो जिथून पाहिला जातो त्या संरेखनाच्या कोनावर अवलंबून आहे. प्रा. अडूर यांनी स्पष्ट केले.
सूर्य आणि चंद्राच्या मध्ये पृथ्वी या स्थितीला 'रेले स्कॅटरिंग' असे म्हटले जाते : सूर्य पृथ्वीपेक्षा सुमारे 109 पट मोठा आहे. सूर्य आणि पृथ्वीमधील अंतर 148-दशलक्ष किमी असणार आहे. तर पृथ्वी चंद्रापेक्षा सुमारे चारपट मोठी आहे. सरासरी अंतर 3,85 लाख किमी आहे. "संपूर्ण चंद्रग्रहणात, चंद्र संपूर्णपणे पृथ्वीच्या सर्वात गडद सावलीने झाकलेला असतो. ज्याला 'अंब्रा' म्हणतात. यावेळी, चंद्र गडद-लालसर रंगाचा दिसतो किंवा ज्याला 'ब्लड मून' घटना म्हणतात," प्राध्यापक अदूर यांनी प्रा. वैज्ञानिक भाषेत, याला 'रेले स्कॅटरिंग' असे म्हटले आहे.
चंद्रग्रहणाच्या वेळी चंद्रावर पोहोचणारा एकमेव सूर्यप्रकाश पृथ्वीच्या कक्षेतून जातो : चंद्रग्रहणाच्या वेळी चंद्रावर पोहोचणारा एकमेव सूर्यप्रकाश पृथ्वीच्या वातावरणातून जातो. त्यामुळे चंद्राचा रंग लालसर होतो. शेवटच्या आंशिक सूर्यग्रहणानंतर (२५ ऑक्टोबर) ही दुसरी खगोलीय घटना आहे. भारत, पाकिस्तान, अफगाणिस्तान, आशियाचा काही भाग, रशिया, उत्तर आणि दक्षिण अमेरिका, ऑस्ट्रेलिया, उत्तर अटलांटिक महासागर आणि पॅसिफिक महासागर क्षेत्रातील लोक साक्षीदार होऊ शकतात.
हे चंद्रग्रहण डोळ्यांनी पाहण्यात कोणतीही हानी नाही : कोणत्याही ग्रहणाशी (सूर्य/चंद्र) संबंधित भीतीदायक मिथक किंवा खोल धार्मिक पैलू असूनही, प्रा. अदुर यांनी खात्री दिली की, मंगळवारी असामान्य 'ब्लड मून' उघड्या डोळ्यांनी किंवा दुर्बिणीने पाहण्यात कोणतीही हानी नाही. ज्यामुळे लालसर रंग वाढेल. भारताचे ईशान्य भाग जसे की, कोहिमा, आगरतळा, गुवाहाटी आणि जगातील इतर प्रदेश 2022 चे अंतिम ग्रहण मंगळवारी संपूर्णपणे पाहतील.
पाहा कोणत्या ठिकाणी दिसेल चंद्रग्रहण किती प्रमाणात : ग्रहणाच्या वेळी चंद्र क्षितिजाच्या खाली असल्याने, भारताच्या इतर भागांमध्ये आंशिक आणि संपूर्ण ग्रहण या दोन्हीच्या रोमांचक सुरुवातीचे टप्पे चुकतील, असे ते म्हणाले. मुंबईसह कोलकाता, नवी दिल्ली, चेन्नई, केवळ आंशिक अवस्थेचे साक्षीदार होऊ शकतात आणि देशाच्या व्यावसायिक राजधानीत चंद्राच्या अस्पष्टतेच्या केवळ 14 टक्के सूर्यास्ताच्या सूर्यप्रकाशात 18.03 वाजता पाहता येतो.
इतक्या अंशांमध्ये दिसेल चंद्रगहण : तथापि, चंद्र नागपूरमध्ये 60 टक्के, श्रीनगरमध्ये 66 टक्के आणि इतर शहरांमध्ये वेगवेगळ्या अंशांमध्ये दिसेल, असे प्रा. अदूर यांनी सांगितले. जर लोक मंगळवारी 'ब्लड मून' चुकवत असतील, तर ते 28 ऑक्टोबर 2023 ची वाट पाहू शकतात. जेव्हा देशाच्या काही भागांत दिसणारे दुसरे आंशिक चंद्रग्रहण असेल, प्रो. अदुर हसले.
