नवी दिल्ली: पीपल्स लिबरेशन आर्मी एअर फोर्स ( People’s Liberation Army Air Force ) फायटर जेट पूर्व लडाखमधील विवादित वास्तविक नियंत्रण रेषेच्या (एलएसी) अगदी जवळ आल्यानंतर, भारताने लेह, लडाखमधील कुशोक बकुला रिम्पोची विमानतळावर ( Kushok Bakula Rimpochee Airport ) आपले राफेल लढाऊ विमान तैनात केले आहे. एका सूत्राने दोन आठवड्यांपूर्वी ईटीव्ही भारतला सांगितले.
लेहपासून सुमारे 400 किमी अंतरावर असलेल्या मानक कार्यप्रणालीनुसार अंबाला एअरबेसवर अनिर्दिष्ट संख्येने राफेल लढाऊ विमाने उतरवण्यात आली. जसे की PLAAF विमान भारतीय रडारने शोधले आणि LAC वर तैनात असलेल्या सैन्याने 4 वाजता पाहिले. चिनी हेतू अद्याप स्पष्ट नसला तरी, संभाव्य सीमा उल्लंघनासाठी PLAAF भारतीय वायुसेनेच्या (IAF) प्रतिसाद वेळा तपासू इच्छित होता, असा संशय आहे. पहाटे 4 च्या सुमारास 'चर्चा' झाली आणि लवकरच राफेल लढाऊ विमानांनी अंबाला ( Ambala airbase ) येथून उड्डाण केले आणि रात्री उड्डाण पराक्रमाचे समर्पक प्रदर्शन करत दिवसापूर्वी 'घटना' क्षेत्राजवळ पोहोचले.
एकूण 36, भारताकडे अत्याधुनिक फ्रेंच वंशाच्या राफेल लढाऊ विमानांचे ( French-origin Rafale fighter ) दोन स्क्वॉड्रन आहेत. एक स्क्वॉड्रन अंबाला येथे आहे, तर दुसरा पश्चिम बंगालमधील सिलीगुडीजवळ हाशिमारा येथे आहे. भारत आणि चीन दरम्यान ठरवून दिलेल्या नियमांनुसार, लढाऊ विमाने आणि सशस्त्र हेलिकॉप्टरला सीमेच्या दोन्ही बाजूंनी 10 किमी अंतर राखावे लागते, तर युटिलिटी हेलिकॉप्टरला सीमेपर्यंत सुमारे 1 किमी चालवण्याची परवानगी आहे. परंतु समस्या ही आहे की, पूर्व लडाखमधील एलएसीच्या अनेक भागांप्रमाणेच, कोणतेही स्पष्ट सीमांकन नाही आणि सीमा कोठे आहे. याबद्दल दोन्ही बाजूंना त्यांची स्वतःची समज आहे. स्त्रोताच्या मते, PLAAF फायटर LAC ओलांडून उल्लेखनीय चिनी बांधणीचा भाग असावा, जेथे PLA मोठ्या प्रमाणावर लष्करी सराव करत आहे.
तंतोतंत मे-जून 2020 मधील अशाच सरावातून PLA ने सुमारे 30,000 संख्या असलेल्या दोन विभाग-मजबूत सैन्याला पूर्व लडाखमधील LAC कडे वळवले, ज्यामुळे दोन आशियाई शेजार्‍यांमध्ये तणाव निर्माण झाला. जो अजूनही सुरू आहे. लेह विमानतळावर IAF लढाऊ विमाने कायमस्वरूपी तैनात नसली तरी, राफेल, सुखोई 30, मिग 29 इत्यादींसह IAF विमानांची संपूर्ण श्रेणी हाताळण्यासाठी ते सुसज्ज आहे, ज्यामुळे रात्रीच्या ऑपरेशनची क्षमता सक्षम होते.
कुशोक बकुला रिम्पोची विमानतळाव्यतिरिक्त, लडाखमध्ये भारतीय वायुसेनेद्वारे संचालित सहा प्रगत लँडिंग ग्राउंड (ALGs) आहेत. जेथे, लढाऊ विमानांव्यतिरिक्त, C-17 'ग्लोबमास्टर', C-130J 'सुपर हरक्यूलिस' हुह सारखी अवजड वाहतूक विमाने आहेत. AN-32s आणि IL-76s देखील उतरू शकतात आणि टेक ऑफ करू शकतात.
एएलजी पासून, लष्करी चौक्यांना 'लास्ट माइल कनेक्टिव्हिटी' सहसा हेलिकॉप्टरद्वारे प्रदान केली जाते. दोन वर्षांपूर्वी भारत आणि चीनमधील तणाव वाढल्यापासून, पॅंगॉन्गच्या उत्तरेकडील तीरावर फिंगर 4 क्षेत्राजवळील एक जुने व्यतिरिक्त, लडाखच्या संवेदनशील भागात 36 नवीन हेलिपॅड बांधले गेले आहेत.
या 36 हेलिपॅडपैकी 19 लेह भागात आहेत तर 17 कारगिलमध्ये आहेत. हे हेलिपॅड प्रामुख्याने नागरी वापरासाठी सेवा देतात, ज्यात कनेक्टिव्हिटी वाढवणे, पर्यटकांची वाहतूक करणे, वैद्यकीय आणीबाणीमध्ये वापर करणे समाविष्ट आहे आणि तातडीच्या वेळी लष्करी हेलिकॉप्टरद्वारे वापरता येतील अशा सुविधा देखील असतील.
हेही वाचा -Facial Recognition : 'चेहऱ्याची ओळख' भारताच्या लष्कराच्या एआय शस्त्रागाराचा भाग
