नागपूर - तेलनखेडी हनुमान मंदिर (Telankhedi Hanuman Temple) हे नागपूर किव्हा विदर्भातीलचं नाही तर, मध्यभारतातील सर्वात प्राचीन मंदिरांपैकी एक आहे. भोसलेकालीन हे मंदिर असून सुमारे 300 वर्षांपेक्षा अधिकचा प्रगल्भ इतिहास या ऐतिहासिक मंदिराला लाभला आहे. भक्तांच्या हाकेला कायम ओ देणारे बजरंगबली म्हणून देखील तेलनखेडीचं हे मंदिर भक्तांमध्ये प्रसिद्ध आहे. संकटमोचन मोठे हनुमान मंदिर म्हणून देखील तेलनखेडीचं हे मंदिर ओळखलं जातं. एका छोट्याश्या टेकडीवर हनुमानाचे मंदिर स्थापित असून हनुमानाची मूर्ती दक्षिणमुखी आहे. तब्बल दोन वर्षानंतर हनुमान जयंती साजरी (Hanuman Jayanti 2022) करता येणार असल्याने मंदिरात विविध धार्मीक कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले आहे.
भक्तांच्या नवसाला पावणारे तेलनखेडी हनुमान मंदिर - फुटाळा तलाव आणि सेमिनार हिलच्या अगदी मधे असलेल्या एका छोट्याच्या टेकडीवर आहे. हनुमानाची मूर्ती स्वयंभू असल्याने ती नेमकी कधी प्रकट झाली याची निश्चित माहिती कुणाकडे उपलब्ध नाही. मात्र जुन्या जाणकारांच्या मते मंदिर भोसले राजवटीच्या आधीचे आहे. सुमारे ३०० वर्षांपासून घनदाट जंगलात हनुमानाची मूर्त प्रगट आली होती, अशी आख्यायिका आहे, त्यानंतर जंगलात तपस्या करणाऱ्या साधू मुनींनी हनुमानाची मूर्ती तेलनखेडीच्या टेकडीवर स्थापित केली, तेव्हा पासूनच या मंदिराचे नामकरण तेलनखेडी हनुमान मंदिर असे झाल्याची माहिती मंदिरातील पुजाऱ्यांनी दिली आहे. गंगागिरी महाराजांनी मंदिराची निर्मिती केली. त्यानंतर महेशगिरी महाराजांनी मंदिराला विकसित केले आहे.
हेही वाचा - Hanuman Jayanti 2022 : दोन वर्षांनी जगातील सर्वांत मोठ्या मूर्तीसमोर साजरी होणार हनुमान जयंती
चमत्कारिक, नवसाला पावणारे हनुमान - तेलनखेडी हनुमान मंदिर संपूर्ण विदर्भात प्रसिद्ध आहे. भक्ताने मनोभावे मागीतलेली मनोकामना पूर्ण होते, अशी मान्यता आहे. अनेकांना याची वेळोवेळी प्रचिती देखील आली असल्याचे मंदिरातील पुजाऱ्यांनी सांगितले आहे.
इतिहासाच्या पाऊल खुना - सुमारे ३०० वर्षांपूर्वी तेलनखेडी हनुमान मंदिर ज्या ठिकाणी घनदाट जंगल होतं. त्याकाळी संधुंची तपोभूमी म्हणून हा परिसर प्रसिद्ध होता. अनेक नागा साधू त्या ठिकाणी होम हवन करायचे. त्यावेळची धुनी आजही मंदिर परिसरात बघायला मिळते. या शिवाय ज्या ज्या महंतांनी हनुमान मंदिराची सेवा केली आहे, त्याच्या समाधी देखील या ठिकाणी आहेत.
हनुमान जयंतीला अनेक धार्मिक कार्यक्रमांचे आयोजन - कोरोनाच्या प्रादुर्भावामुळे भक्तांना गेली दोन वर्षे हनुमान जयंती साजरी करता आली नाही. मात्र आता सर्व निर्बंध हटवण्यात आल्याने तब्बल दोन वर्षांनंतर हनुमानाचे भक्त हनुमान जयंती साजरी करणार आहेत. त्यासाठी मंदिरात अनेक धार्मिक कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले आहे. दिवसभर अखंड रामायण पाठ सुरू राहणार आहे. त्याचबरोबर भजन आणि कीर्तनाचे देखील आयोजन करण्यात आले आहे. पहाटे हनुमानाच्या मूर्तीचा अभिषेक झाल्यानंतर आरती आणि हनुमान चालीसा पठण करण्यात येत आहे.
