जागतिक कर्करोग दिन 4 फेब्रुवारी रोजी जगभरात साजरा केला जातो आणि त्यापासून बचाव, ओळख आणि उपचारांबद्दल लोकांना माहिती देणे आणि प्रोत्साहित करणे गरजेचे आहे. युनियन फॉर इंटरनॅशनल कॅन्सर कंट्रोलने २००८मध्ये लिहिलेल्या जागतिक कर्करोगाच्या घोषणेच्या उद्दिष्टांच्या मोहिमेसाठी हा उपक्रम घेण्यात आला.
कॅन्सर थीम
दरवर्षी हा दिवस एका विषयासह येतो आणि यावेळी 2021ची थीम 'मी आहे आणि मी असेन' असे दर्शविते जे कर्करोगाशी लढण्यासाठी प्रत्येक कृती महत्त्वाची असल्याचे दर्शवते. कर्करोगाच्या रुग्णांना या जीवघेण्या स्थितीत लढा देण्याचे धैर्य दाखविण्यासंबंधी सकारात्मक संदेशासदेखील प्रोत्साहन देते.
कर्करोग दिनाची पार्श्वभूमी
२०००मध्ये कर्करोगाविरूद्ध झालेल्या पहिल्या जागतिक शिखर परिषदेत जागतिक कर्करोग दिन अधिकृत करण्यात आला होता. हा कार्यक्रम पॅरिसमध्ये झाला होता आणि जगभरातील कर्करोग संघटनांचे सदस्य आणि प्रमुख सरकारी नेते उपस्थित होते. या कार्यक्रमात 4 फेब्रुवारी रोजी कर्करोग दिन साजरा करण्यासंबंधी अधिकृत घोषणा करण्यात आली.
कर्करोग - महत्त्वाचे घटक
- - यात मृत्यूची संख्या आश्चर्यकारक आहे : दरमहा वाढते मृत्यूचे प्रमाण... 6 दशलक्ष लोक कर्करोगाने मरतात.
- - हे रोखता येते. साधारणत : एक तृतीयांश कर्करोगाचे प्रकार प्रतिबंधक आणि उपचार करण्यायोग्य आहेत.
- - हे मृत्यूचे मुख्य कारण : जगभरातील मृत्यूचे सर्वात सामान्य कारण म्हणजे कर्करोग.
- - उत्पन्न हा एक घटक : कर्करोगाने होणाऱ्या मृत्यूंपैकी 70% मृत्यू कमी उत्पन्न असलेल्या देशांमध्ये होतात.
- - हे केवळ शारीरिकदृष्ट्या त्याचा टोल घेत नाही. : कर्करोगाचा वार्षिक आर्थिक खर्च सुमारे 1.16 ट्रिलियन डॉलर आहे.
कर्करोगाची आकडेवारी भारत (राष्ट्रीय कर्करोग नोंदणी कार्यक्रम अहवाल २०२०)
- - इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्चने (आयसीएमआर) जाहीर केलेल्या राष्ट्रीय कर्करोग नोंदणी कार्यक्रम अहवाल २०२०मध्ये भारतात २०२०मध्ये कर्करोगाच्या १३.९ लाख रुग्णांची नोंद होण्याचा अंदाज आहे आणि २०२५पर्यंत ही संख्या १५.७ लाखांवर पोहोचण्याची शक्यता आहे.
- - आकडेवारीनुसार, २०२०मध्ये तंबाखूशी संबंधित कर्करोगाचे प्रमाण देशात २७.१ टक्के आहे. त्यानंतर गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल कॅन्सरचे प्रमाण १९.७ टक्के तर गर्भाशयाच्या कर्करोगाचे प्रमाण ५.४ टक्के आहे.
- - या वर्षाच्या अहवालात असे दिसून आले आहे, की भारतातील कर्करोगाचा सर्वात जास्त प्रमाण ईशान्येकडील भागात आढळला आहे. अरुणाचल प्रदेशच्या पापुमपारे जिल्ह्यात ० ते ७४ वर्षांच्या चारपैकी एका व्यक्तीला त्यांच्या आयुष्यात कर्करोग होण्याची शक्यता होती.
- - पुरुषांमध्ये फुफ्फुस, तोंड, पोट आणि अन्ननलिकेचे कर्करोग सर्वात सामान्य होते, तर स्त्रियांमध्ये स्तन आणि गर्भाशयाचे कर्करोग सर्वात सामान्य असल्याचे दिसून आले आहे. हैदराबाद, चेन्नई, बेंगळुरू आणि दिल्लीसारख्या महानगरांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाचे प्रमाण सर्वाधिक दिसून आले.
- - दिल्लीच्या पीबीसीआरमध्ये बालपणातील कर्करोगाचे प्रमाण ० ते १४ आणि ० ते १९ वयोगटातील अनुक्रमे ३.७ आणि ४.९ टक्के इतके आहे. दोन्ही वयोगटातील आणि दोन्ही लिंगांमध्ये कर्करोगाचे सर्वात सामान्य निदान ल्यूकेमिया होते.
कर्करोग म्हणजे काय?
कर्करोग हा रोगांच्या गटाचे एक नाव आहे, ज्यामध्ये काही कारणास्तव शरीरातील काही पेशी अनियंत्रित पद्धतीने वाढतात. उपचार न केलेला कर्करोग आजूबाजूच्या सामान्य ऊतींमध्ये किंवा शरीराच्या इतर भागात पसरू शकतो आणि गंभीर आजार, अपंगत्व आणि मृत्यूदेखील होऊ शकतो.
कर्करोगाची कारणे
- तंबाखू - तंबाखूमधील निकोटीनमुळे कर्करोगाचा धोका वाढू शकतो.
- खाद्यपदार्थ - आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे ज्या पदार्थांमध्ये प्रिझर्वेटिव्ह्ज, कीटकनाशके आणि इतर हानिकारक घटक समाविष्ट आहेत त्यामुळे कर्करोगाचा धोका वाढवू शकतात.
- जीन्स - स्तनांच्या कर्करोगासारखे काही प्रकारचे कर्करोग हेरिटेटरी असतात. जर आपल्या कुटुंबात काही जीन्स कार्यरत असतील आणि त्या सदोष असतील तर ते कर्करोगाचा प्रारंभ करू शकतात.
- पर्यावरणीय विष - आर्सेनिक, बेंझिन, अ‌ॅस्बेस्टॉस आणि अधिक विषारी पदार्थांचे संपर्क धोकादायक असू शकतात.
कर्करोगाची लक्षणे
- - अचानक वजन कमी होणे
- - अत्यंत थकवा
- - गुठळी
- - आतड्यांसंबंधी आणि मूत्राशयातील कामकाजात बदल
- - त्वचेत गंभीर बदल
- - तीव्र वेदना
कर्करोगाचा प्रतिबंध करण्यासाठी -
- भाज्या - विविध प्रकारच्या भाज्या आणि फळे, शेंगदाणे, शेंगदाणे आणि संपूर्ण धान्य खा
- व्यायाम - नियमित व्यायाम करावा
- वजनावर नियंत्रण - जास्त वजन, लठ्ठपणा कमी करण्यासाठी प्रयत्न
- सुरक्षित लैंगिक संबंध - सुरक्षित लैंगिक पद्धतींचा अवलंब करावा
- तंबाखू - धुम्रपान, तंबाखूसेवन टाळावे
- दारू - अल्कोहोलचा वापर मर्यादित ठेवावा
- लसीकरण - एचपीव्ही आणि हिपॅटायटीस बी विषाणूविरूद्ध लढा देण्यासाठी लसीकरण करावे
- आरोग्य तपासणी - नियमित आरोग्य तपासणी आणि कर्करोग तपासणी करावी.
महत्त्वाची संकेतस्थळे
- https://www.worldcancerday.org/
- https://www.who.int/cancer/world-cancer-day/en/
- https://www.nhp.gov.in/world-cancer-day-4-february_pg
