चंदीगड : शुक्रवारी व्हायरल झालेल्या एका व्हिडिओमध्ये वारिस पंजाब संघटनेचे प्रमुख अमृतपाल सिंग यांना सरबत खालसाचे जत्थेदार ग्यानी हरप्रीत सिंग, श्री अकाल साहिब स्कर्ट यांना फोन करून त्यांची भूमिका स्पष्ट करण्यास सांगितले आहे. अमृतपाल म्हणाले की, सरबत खालसा बैसाखीच्या दिवशी जत्थेदारांना बोलावण्यात यावे आणि त्यात सर्व शीख समुदायाने सहभागी व्हावे. सरबत खालसा म्हणण्याचा इतिहास आणि त्याची रचनाही खूप जुनी आहे.
सरबत खालसा म्हणजे काय : खरे तर शीखांच्या संपूर्ण संमेलनाला अक्षरशः सरबत खालसा म्हणता येईल. शीख इतिहासाच्या तज्ञांच्या मते, 16 व्या शतकात शीख गुरु रामदास जी यांच्या काळात एक प्रथा सुरू झाली. यानुसार शीख समुदाय वर्षातून दोनदा जमा होत असे. त्यामुळे दिवस निश्चित झाला. ही बैठक बैसाखी आणि दिवाळीच्या दिवशी आयोजित करण्यात आली होती. यादरम्यान शीख समाजातील सर्व लोक एका ठिकाणी जमून चर्चा करतात. यावेळी राजकीय आणि सामाजिक बदलांवर चर्चा झाली.
सरबत खालसा 2015 मध्ये बोलावण्यात आला होता : हे देखील उल्लेखनीय आहे की फक्त श्री अकाल तख्त साहिब यांनाच सरबत खालसा म्हणण्याचा अधिकार आहे. या सरबत खालसामध्ये खालसा जो काही निर्णय घेतो, तो तख्त साहिबच्या जत्थेदारांकडून मान्य करण्याचा आदेशही आपल्या समुदायाच्या नावाने जारी केला जातो. शीख इतिहासकारांच्या मते, सरबत खालसा 2015 मध्ये शिरोमणी अकाली दल (अमृतसर) नेते आणि खासदार सिरमनजीत सिंग मान आणि संयुक्त अकाली दलाचे नेते मोहकम सिंग यांनी आमंत्रित केले होते.
सरबत खालसाची सद्यस्थिती : शीख इतिहासाच्या तज्ज्ञांच्या मते, सरबत खालसा संघटनेचा जन्म 18व्या शतकात शीख पंथाच्या गरजा आणि सक्तीमुळे झाला. कधीतरी, मुघल आणि अफगाणांचा छळ आणि अतिरेक इतका वाढला की शीखांनी जवळच्या जंगलात आणि पर्वतांमध्ये लहान गटांमध्ये आश्रय घेतला. अशा परिस्थितीत शीख समाजाचे मेळावे होऊ लागले आणि या मेळाव्याने खालसा पंथाच्या हृदयात आणि मनात सरबत खालशाचे रूप धारण केले. पहिला सरबत खालसा 1723 च्या दिवाळीला जमला. तसेच दुसरा सरबत खालसा भाई तारा सिंग दलवान यांच्या हौतात्म्यानंतर 13 ऑक्टोबर 1726 रोजी झाला.
हा दिवस शेवटचा सरबत खालसा होता : शेवटचा सरबत खालसा 1805 मध्ये महाराजा रणजित सिंग यांनी आमंत्रित केला होता. इंग्रज सरकारकडून पराभूत होऊन शीख राज्यात आश्रय घेतलेले मराठा सरदार जसवंतसिंग राव हुलकर यांच्याप्रती कोणती वृत्ती बाळगायची हे ठरवायचे होते. दरम्यान, ब्रिटिश जनरल लॉर्ड लेक आणि हुलकर यांच्या लढाईत खालसा पंथ तटस्थ भूमिका घेईल, असे ठरले. त्याचप्रमाणे, 1920 मध्ये गुरुद्वारा सुधारणा चळवळीच्या नेत्यांनी सरबत खालशाची परंपरा पुनरुज्जीवित केली आणि 15 नोव्हेंबर 1920 रोजी अकाल तख्त साहिबचे सेवक गुरबक्ष सिंग यांनी सरबत खालसाचे निमंत्रण दिले. यामध्ये विविध संस्था, संघटनांचे प्रतिनिधी सहभागी झाले होते. 1926 मध्ये सरबत खालसानेही प्रयत्न केला होता. या क्रमाने, जून 1984 मध्ये दरबार साहिबवर झालेल्या लष्करी हल्ल्यानंतरही, 26 जानेवारी 1986 रोजी सरबत खालसाला अकाल तख्त साहिबच्या पवित्र मंदिरात आमंत्रित करण्यात आले होते.
हेही वाचा : Harbhajan Singh: हुकूमशाहीच्या बाबतीत मोदी सरकारने इंग्रजांनाही मागे टाकलं.. मंत्री हरभजन सिंग यांची टीका
